Giải oan cho các danh hài “có máu 35”

Theo soạn giả - NSND Viễn Châu thì khi viết một kịch bản cải lương, nếu có tuyến nhân vật dê xồm thì ông viết theo kiểu “đo ni đóng giày” cho một danh hài nào đó đúng theo phong cách biểu diễn của họ. Vì thế mà các nhân vật “có máu 35” trong kịch bản của ông, dù chỉ là vai phụ nhưng đều để lại dấu ấn không phai trong lòng khán giả.

Thành công trong những vai “có máu 35” không thể không nhắc đến NSƯT Bảo Quốc như vai Lý trưởng (Thị Mầu), Quan huyện Trìa (Ngao Sò Ốc Hến), anh thợ bạc (Đời cô Lựu), Bùi Kiệm (Lục Vân Tiên), thầy Lý (Làng nhảy)… “Khi diễn thể loại vai này, NSƯT Bảo Quốc đã sáng tạo cho mình một phong cách diễn rất riêng, không ào ào theo kiểu xáp vô thực hiện những hành động khiếm nhã với đối tượng khác giới mà Bảo Quốc dùng ngoại hình và ngôn ngữ để khán giả nhận biết đó là tên dê xồm. Cách diễn này, có lẽ Bảo Quốc học được từ người thầy của mình là cố danh hài Hề râu Thanh Việt”. Minh chứng cho lời nhận xét này của soạn giả - NSND Viễn Châu là vai anh thợ bạc “thả dê” cô Bảy cán vá do NSND Ngọc Giàu thủ diễn trong vở cải lương kinh điển Đời cô Lựu. Ít ai biết rằng, vai anh thợ bạc lúc đầu trong kịch bản chỉ xuất hiện vài phút, nhưng trong quá trình tập dượt, chính NSƯT Bảo Quốc đã đề xuất với đạo diễn cho vào đoạn đối đáp “để đời”: Em ơi đừng có ngoắc ngoéo ngoằn ngoèo/ Yêu anh thợ bạc vàng đeo đầy mình. Cô Bảy cán vá trả lời: Đeo vàng như đeo gông vào cổ/ Gông đeo rồi biết mở sao ra. Lúc này anh thợ bạc mới nhào tới ôm cô Bảy cán vá: Gông đeo rồi cái bụng phình ra/ Anh về lót ổ, cất nhà cưới em… Vừa dứt câu này, khán giả vỗ tay tán thưởng hai nghệ sĩ hài không ngớt.

Một phong cách dê tỉnh rụi, tạo tình huống bất ngờ cho khán giả khi xem đó là danh hài - NSƯT Thanh Nam trong các vai Mã Nàm (Tình yêu và tướng cướp), Hội đồng Dư (Tiếng hò sông Hậu), thầy Cai (Sắc tứ tam bảo tự), A Thành (Bên dòng sông Trẹm)… Nhiều danh hài trẻ hiện nay đã học hỏi cách diễn này của Thanh Nam khi được chọn vào dạng vai dê xồm.

Sự nghiệp của danh hài Bảo Chung thành công rực rỡ là nhờ những vai “behe” với nụ cười “có một không hai” cùng hàm râu dê giả rất ấn tượng. Bảo Chung cho biết, anh luôn thủ sẵn vài hàm râu dê để tùy theo vai “dê nặng” hay “dê nhẹ” mà đem ra sử dụng. Nhắc tới Bảo Chung, khán giả không bao giờ quên được vai ông Trưởng ấp của ấp Ngõ Cụt trong vở cải lương Bài ca tìm mẹ. Cảnh ông Trưởng ấp tìm đến nhà cô Tịnh Tâm (do nghệ sĩ Cẩm Thu thủ diễn) để trổ mòi dê. Mỗi lần ông Trưởng ấp xáp tới định ôm, cô Tịnh Tâm hỏi: “Ông làm gì vậy?”. Bảo Chung với nụ cười sở trường trả lời tỉnh bơ: “Làm Trưởng ấp chứ làm gì” khiến khán giả thích thú vỗ tay tán thưởng vang dội.

NSƯT Thanh Nam kể, có lần Đoàn cải lương Nhân dân Kiên Giang về Cần Thơ biểu diễn. Buổi sáng hôm sau là ngày rằm, Thanh Nam ghé vào chợ mua một hộp cơm chay để ăn. Không ngờ bà chủ tiệm vừa thấy anh đã phản ứng mạnh: “Đồ dê xồm, hại gia đình người khác tan nát còn ăn chay nỗi gì”. Sau vài phút ngơ ngác, Thanh Nam mới nhớ ra là tối hôm trước, anh diễn vai thầy Cai “có máu 35” trong vở Sắc tứ tam bảo tự, vì mê sắc đẹp của vợ anh tá điền mà tìm cách chia rẽ vợ chồng của họ… “Dù tôi có giải thích thế nào, bà chủ tiệm cũng nhất quyết không bán. Những tình huống dở khóc dở cười như thế tôi gặp không ít. Nhưng điều đó cũng có nghĩa là vai diễn của tôi đã thành công” - NSƯT Thanh Nam cười tươi bảo thế!

NSƯT Bảo Quốc cũng có một kỷ niệm vui khi đóng vai thầy Lý dê xồm trong vở kịch Làng nhảy trên Sân khấu Kịch Phú Nhuận. “Khira sân khấu, tôi mới biết là mình quên mang giày. Thấy vậy, NSND Hồng Vân đóng vai vợ thằng Bường ứng biến ngay: “Thầy Lý trốn vợ đi “behe” đến quên cả mang giày luôn à? Tôi trả lời luôn: “Ta là thầy Lý, muốn mang giày hay không là quyền của ta. Vợ Bường ngoan ngoãn mà chiều ta, ta sẽ cho tiền…”. Khán giả phía dưới cười rần rần nhưng không hề biết đây là tình huống không hề có trong kịch bản”.

Danh hài Hồng Tơ kể lại một kỷ niệm nhớ đời với chòm râu dê giả. Số là cảnh quay Quan huyện Mùi do anh thủ diễn trong vở cải lương Ba Giai - Tú Xuất được thực hiện lúc 4 giờ sáng. Hôm ấy trời mưa thật to, anh hóa trang xong thì vào nhà một người dân gần đó nằm nghỉ chờ ra diễn. Lúc ra trường quay, Quan huyện Mùi bị mất bộ râu, vì trời tối Hồng Tơ chẳng thể tìm thấy ở nơi nào. Đúng lúc đó có một cô bé chạy tới bảo: “Chú ơi con quét nhà nhìn thấy cái này”. Mừng như bắt được vàng, Hồng Tơ lấy chòm râu dê giả hôn lấy hôn để rồi gắn nó vào ra quay.

Với các danh hài khi thủ những vai “có máu 35”, họ luôn cố gắng làm hết sức mình, diễn như thật. Nhưng trong cuộc sống đời thường, họ rất nghiêm túc, mẫu mực. NSƯT Bảo Quốc không chỉ được khán giả và đồng nghiệp ngưỡng mộ về tài năng mà còn trân trọng nhân cách sống đạo đức của ông. Thành công trong lĩnh vực nghệ thuật, Bảo Quốc còn có mái ấm gia đình hạnh phúc suốt 46 năm qua bên bà xã Nguyễn Thu Thủy.Ngoài tài năng ca hay, diễn giỏi, NSƯT Thanh Nam còn là một nghệ sĩ hiền lành, đạo đức. Điều mà NSƯT Thanh Nam luôn tự tin để “khoe” với mọi người là anh có một gia đình bền vững bên bà xã - nghệ sĩ Y Phương cùng hoạt động ở Đoàn cải lương Nhân dân Kiên Giang, đã cùng anh chia sẻ vui buồn gần 30 năm qua. Riêng danh hài Bảo Chung chia sẻ: “Trước đây, khi nghe khán giả bảo rằng cha này trên sân khấu toàn đóng vai dê xồm chắc ở ngoài đời cũng lăng nhăng lắm, tôi cảm thấy hơi khó chịu. Để “dẹp tan” suy nghĩ đó của khán giả, tôi đã gìn giữ mái ấm gia đình của mình suốt mấy chục năm qua. Vai diễn và đời thường hoàn toàn khác nhau, tôi tin rằng hiện tại khán giả đã có sự nhìn nhận như thế!”.