Tình trạng khan hiếm nhiều loại vaccine, nhất là vaccine “5 trong 1” và “6 trong 1” tại các điểm tiêm chủng dịch vụ ở Hà Nội và TPHCM đang làm nhiều gia đình có trẻ nhỏ lo lắng. Có nhiều nguyên do khiến không ít vaccine dịch vụ luôn trong tình trạng “cháy hàng”. Nhưng thực tế rõ ràng là việc quá phụ thuộc vào vaccine dịch vụ đang ảnh hưởng lớn đến việc phòng ngừa dịch bệnh cho trẻ em. Trong khi các loại vaccine trong Chương trình tiêm chủng quốc gia luôn đầy đủ và bảo đảm chất lượng.
Dài cổ chờ vaccine dịch vụ
Mới tờ mờ sáng nhưng trước cổng Trung tâm Tư vấn dịch vụ vaccine thuộc Viện Kiểm định quốc gia vaccine và sinh phẩm y tế (ở phố Nghiêm Xuân Yêm, Hà Nội) đã đông nghịt khách hàng xếp hàng chờ đợi để được mua vaccine “5 trong 1” Pentaxim do Pháp sản xuất phòng 5 bệnh là ho gà, uốn ván, viêm gan B, viêm phổi và viêm màng não.
Mệt mỏi vì phải chờ đợi quá lâu mà vẫn chưa tới lượt, chị Nguyễn Thu Hương (ở Trung Hòa, Cầu Giấy) ngao ngán: “Tôi tới đây từ lúc chưa tới 5 giờ sáng mà đã có hàng chục người tới từ giữa đêm khuya xếp hàng trước rồi. Mất hơn 2 giờ xếp hàng rồi vẫn chưa tới lượt. Không biết liệu có còn vaccine không khi tới lượt tôi, hay lại phải ra về công cốc?”.
Rất nhiều người xếp hàng để chờ tiêm vaccine dịch vụ cho trẻ.
Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, sau một thời gian dài hết vaccine Pentaxim thì Trung tâm Tư vấn dịch vụ vaccine mới nhập được về 300 liều nên khi biết thông tin này, rất nhiều gia đình có con nhỏ đã đổ xô tới trung tâm với hy vọng “kiếm” được một liều cho con em mình. Không chỉ có tình trạng khan hiếm vaccine “5 trong 1” Pentaxim mà loại vaccine “6 trong 1” Infanrix hexa do Bỉ sản xuất phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, viêm màng não, viêm phổi do vi khuẩn Hib cũng đang trong tình trạng... “cháy hàng”.
Theo thông báo mới nhất của Trung tâm Dịch vụ khoa học kỹ thuật và y tế dự phòng thuộc Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương (Lò Đúc, Hà Nội), trong số 35 loại vaccine dịch vụ tại trung tâm thì có tới 17 loại đang ở tình trạng hết hàng như: vaccine ennerix B phòng bệnh viêm gan B cho trẻ em; vaccine Avaxim phòng viêm gan A cho người lớn, vaccine Varinrix phòng thủy đậu... và 2 loại vaccine “5 trong 1” Pentaxim và “6 trong 1” Infanrix hexa cũng hết hàng.
Cung không đủ cầu
Trước tình trạng khan hiếm nhiều loại vaccine dịch vụ, PGS-TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng cho biết, việc thiếu vaccine dịch vụ do nhu cầu tiêm chủng vaccine dịch vụ của người dân tại một số thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM tăng rất cao. Trong khi đó, nhiều nhà sản xuất vaccine thay đổi địa điểm, dây chuyền, điều chỉnh kế hoạch sản xuất và một số lô vaccine bị hỏng trong quá trình sản xuất... khiến việc cung ứng vaccine dịch vụ cho các điểm tiêm chủng dịch vụ bị thiếu hụt và không ổn định.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay chủ yếu là thiếu vaccine “5 trong 1” và “6 trong 1” còn đối với các loại vaccine khác, các nhà sản xuất, công ty phân phối đang nhập khẩu và sẽ cung ứng ở mức độ nhất định.
Trong khi đó, đại diện Cục Quản lý dược cho biết luôn tạo điều kiện thuận lợi nhất để các doanh nghiệp nhập khẩu được nhanh chóng vaccine phục vụ phòng chống dịch bệnh. Tuy nhiên do vaccine dịch vụ được phục vụ theo nhu cầu của người dân, tuân theo quy luật cung - cầu của thị trường. Hơn nữa đặc thù của vaccine là thời gian sản xuất dài, hạn sử dụng ngắn, điều kiện bảo quản nghiêm ngặt, số lượng nhà sản xuất trên thế giới không nhiều nên nhà sản xuất cần thời gian để tổng hợp các đơn đặt hàng nhận được và lập kế hoạch sản xuất. Vì vậy, việc lập dự trù và đặt hàng của các đơn vị tiêm chủng đóng vai trò quan trọng để đảm bảo nguồn cung vaccine dịch vụ.
Ông Đỗ Tuấn Đạt, Giám đốc Công ty Vaccine và sinh phẩm số 1, đơn vị chuyên nhập khẩu vaccine cho biết, do nhu cầu tiêm một số loại vaccine dịch vụ tăng ít nhất 3-4 lần so với những năm trước nên các đơn vị nhập khẩu đã dự trù, lập kế hoạch nhưng nhà sản xuất vẫn không thể cung ứng đủ. Hơn nữa đối với loại vaccine “5 trong 1” và “6 trong 1” là hai loại được các gia đình có trẻ nhỏ rất ưa dùng vì kết hợp phòng ngừa được nhiều bệnh nên luôn khan hàng. Trước tình trạng này, một số nhà nhập khẩu đã đặt hàng cùng một loại vaccine với nhiều công ty ở nhiều quốc gia khác nhau nhưng cũng khó có thể chắc chắn có đầy đủ vaccine dịch vụ trong thời gian tới.
Không nên quá phụ thuộc
Đây là cảnh báo của các chuyên gia dịch tễ trước việc nhiều người dân quá trông chờ, phụ thuộc vào việc tiêm vaccine dịch vụ cho con em mình với tâm lý để an toàn hơn cho sức khỏe.
PGS-TS Trần Như Dương, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương nhấn mạnh, trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng luôn có đầy đủ các loại vaccine chất lượng tốt, tiêm miễn phí, đảm bảo thay thế được hoàn toàn nhiều loại vaccine dịch vụ nhằm phục vụ việc phòng chống dịch bệnh. Nhiều gia đình có trẻ nhỏ quá coi trọng, phụ thuộc vaccine dịch vụ sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe con em mình. Bởi lẽ trong công tác tiêm chủng, việc tiêm vaccine đầy đủ, đúng lịch rất quan trọng vì nó tạo được miễn dịch kịp thời, đầy đủ cho trẻ em để phòng bệnh. Nếu cha mẹ trì hoãn tiêm vaccine đúng lịch, trẻ không được bảo vệ và có nguy cơ cao mắc các bệnh truyền nhiễm do tiêm chủng chậm.
Hơn nữa, tất cả 11 loại vaccine trong Chương trình tiêm chủng mở rộng dù do Việt Nam sản xuất hay được nước ngoài tài trợ đều phải qua nhiều bước kiểm định, thử nghiệm lâm sàng đảm bảo an toàn cao nhất theo tiêu chuẩn quốc tế trước khi đưa vào sử dụng nên các bậc cha mẹ hoàn toàn yên tâm khi cho trẻ đi tiêm phòng vaccine trong Chương trình tiêm chủng mở rộng.
Trong khi đó, Cục trưởng Trần Đắc Phu cảnh báo, qua giám sát gần đây đã ghi nhận nhiều trẻ mắc bệnh sớm như: bệnh ho gà ở trẻ 2-4 tháng tuổi, bệnh sởi khi trẻ trong khoảng thời gian 9-12 tháng tuổi. Nguyên nhân của việc này là do trẻ chưa được tiêm chủng vaccine đầy đủ và đúng lịch của Chương trình tiêm chủng mở rộng. Đặc biệt là tâm lý chờ đợi cho trẻ tiêm vaccine dịch vụ mà không đưa trẻ đi tiêm chủng theo lịch của Chương trình tiêm chủng mở rộng đã vô tình tước đi cơ hội phòng chống dịch bệnh, gây nguy hiểm tới sức khỏe, tính mạng của trẻ.
KHÁNH NGUYỄN
(SGGP)