10 bí ẩn về con người thời tiền sử

Chúng ta tiến hóa như thế nào vẫn là một câu hỏi không có lời giải đáp. Rốt cuộc, trong quá trình tiến hóa của nhân loại, trước tiên đã xuất hiện những bước nào? Vì sao chúng ta lại tiến hóa, đi theo hướng phát triển này mà không phải là một hướng khác? Vì sao chúng ta còn tồn tại? Trong quá trình tiến hóa của chúng ta, có thể đi theo những con đường khác để phát triển không? Tương lai chúng ta sẽ còn tiến hóa nữa hay không?…

10. Vì sao chúng ta lại có một bộ não lớn?

Không có gì phải nghi ngờ rằng một bộ não lớn đã làm cho con người có một ưu thế tuyệt đối trên thế giới này. Thế nhưng để duy trì cho bộ não hoạt động một cách bình thường chúng ta phải trả một cái giá đắt tới không tưởng. Bộ não chỉ chiếm 2% trọng lượng của cơ thể, nhưng tiêu hao năng lượng của cơ thể tới 20%. Cho đến 20 ngàn năm trước, nếu tính theo thể hình, bộ não của tổ tiên chúng ta gần như không hề to lớn hơn khỉ, vượn là bao nhiêu.

Thế nhưng nguyên nhân nào đã khiến bộ não chúng ta ngày một lớn hơn? Có một khả năng đó là việc phát triển bộ não giúp tổ tiên chúng ta có thể tạo ra những công cụ tốt. Còn một nguyên nhân khác đó là, với bộ não lớn, có thể giúp con người giao lưu với nhau một cách dễ dàng hơn. Cũng có thể, hoàn cảnh biến đổi không ngừng cũng ép buộc tổ tiên chúng ta phải biến đổi không ngừng theo thế giới mà tiến hóa bộ não lớn hơn.

9. Vì sao con người sử dụng 2 chân để đi?

Trước khi tổ tiên chúng ta biết sử dụng công cụ đồ đá hay tiến hóa thành sinh vật có bộ não lớn hơn thì con người đã đứng thẳng bằng hai chân. Thế nhưng vấn đề là: Vì sao con người lại tiến hóa theo hướng đứng thắng bằng hai chân mà những họ hàng khác của chúng ta đều phải dùng tới tứ chi?

Các nhà khoa học cho rằng, là một động vật đi bằng hai chân, có thể việc vận động sẽ giảm bớt năng lượng hơn tứ chi nhiều lần. Việc giải phóng hay tay đã cho phép tổ tiên chúng ta có thể tiện lợi khi mang thức ăn. Tư thế đứng thẳng, thậm chí có thể giúp đỡ con người tiện lợi hơn trong việc giữ nhiệt, giảm bớt diện tích phải tiếp xúc của da với mặt trời.

8. Lông của con người đã biến đi đâu?

So với những họ hàng đầy lông lá khác của chúng ta thì bề ngoài cơ thể của con người có thể coi là duy nhất. Vì sao chúng ta lại phát triển theo hướng này? Có một cách lý giải đó là khi tổ tiên chúng ta vượt qua thảo nguyên châu Phi nóng bỏng để thám hiểm, thì việc rũ bỏ lớp lông ngoài là một cách tán nhiệt tốt nhất.

Một lý giải khác đó là việc giảm bớt chiếc áo lông trên người là cách giảm bớt ký sinh trùng và các bệnh tật khác truyền nhiễm. Còn một quan điểm có phần cực đoan hơn đó là khi tổ tiên chúng ta sống dưới nước thì đã phát triển thành một cơ thể không còn lông nữa, tuy nhiên so với những động vật có vú sống dưới nước thì chúng vẫn có một lớp lông dầy để che thân.

7. Vì sao những họ hàng của chúng ta đa phần đều bị tuyệt chủng

Khoảng chừng 24.000 năm trước, “người thông minh” Homo sapiens không phải là loài duy nhất tồn tại trên thế giới. “Họ hàng” gần nhất với chúng ta, những người Neanderthals vẫn chưa hoàn toàn tuyệt chủng. Ở Indonesia còn phát hiện ra người “Hobbit”, là một nhánh của loài người, cũng có thể sống tới cách đây 12.000 năm.

Vì sao họ lại bị tuyệt chủng mà nhánh của chúng ta vẫn còn tồn tại? Phải chăng do có những căn bệnh truyền nhiễm nào đó hoặc hoàn cảnh khắc nghiệt đã làm cho họ bị tuyệt chủng? Hay bởi vì những con người “tiên tiến và cao thượng” chúng ta đã tiêu diệt những con người kém phát triển đó?

6. Con người vẫn đang tiếp tục tiến hóa?

Những phát hiện gần đây cho thấy con người không chỉ vẫn tiến hóa mà đang tiến hóa rất nhanh. Từ khi kỹ thuật nông nghiệp được phổ cập, sự tiến hóa của con người đã hơn gấp trăm lần so với mức độ trung bình của lịch sử. Có một số nhà khoa học không đồng tình với quan điểm trên.

Họ cho rằng những số liệu này vẫn chưa đủ xác định liệu các gen tạo cho chúng ta khả năng thích ứng đối với hoàn cảnh có tăng lên hay không. Nếu như việc tiến hóa của con người đang tăng nhanh, liệu chúng ta có nên đặt câu hỏi vì sao? Ăn uống và bệnh tật sẽ là những áp lực bắt buộc con người phải thay đổi những hành vi và tập quán.

5. Người Hobbit là gì?

Người Hobbit – một giống người nhỏ bé được phát hiện vào năm 2003 trên đảo Flores của Indonesia. Vậy một loài đã thực sự bị tuyệt chủng có thể được gọi là quần thể người Flores hay không? Những xương người đó có phải là xương của người Homo sapiens bị biến dạng hay không?

Họ có phải là một nhánh khác của loài người đã bị tuyệt chủng hay không? Họ có thể gần giống với tinh tinh, tuy có gần gũi nhưng đã cách biệt nhau rất xa rồi. Giải quyết được câu trả lời này có thể giúp chúng ta hiểu thêm về quá trình tiến hóa cơ bản của con người.

4. Vì sao người hiện đại bắt nguồn từ châu Phi

Khoảng 50.000 năm về trước con người bắt đầu phát triể rộng ra thế giới bên ngoài, vượt khỏi Châu Phi và lan ra khắp tất cả mọi nơi trên thế giới (trừ Nam cực), kể cả những đảo xa xôi giữa Thái Bình Dương. Có nhà khoa học phỏng đoán, việc di cư này có thể liên quan tới sự đột biến gien.

Sự đột biến này đã thay đổi não bộ của chúng ta, dẫn tới việc con người muốn thay đổi, hiện đại hóa, từ đó cho chúng ta khả năng sử dụng ngôn ngữ và công cụ phức tạp hợn, xây dựng xã hội và nghệ thuật của con người. Còn một quan điểm khác phổ biến hơn đó là hành vi thay đổi, hiện đại hóa đã xuất hiện từ rất sớm, trước khi con người rời khỏi Châu Phi, khi nhân khẩu ở Châu Phi đã tăng lên quá cao, con người buộc phải rời khỏi đó để tìm những vùng đất mới – và cuộc cách mạng của con người đã bắt đầu.

3. Chúng ta có tạp giao với người Neanderthals không?

Chẳng lẽ con người chúng ta chỉ có giao phối trong dòng? Trong cơ thể của chúng ta phải chăng có tồn tại những ADN của những người họ hàng? Có những nhà khoa học phỏng đoán, có thể người Neanderthals thực sự không bị tuyệt chủng mà bị con người chúng ta đồng hóa.

2. Ai là người nguyên thủy đầu tiên?

Các nhà khoa học đã phát hiện ra rất nhiều động vật hai chân có thể gọi là người nguyên thủy, bao gồm tổ tiên trực hệ của con người hay những họ hàng. Các nhà khoa học đang cố gắng tìm ra đâu là người nguyên thủy sớm nhất, để trả lời cho rất nhiều những mối quan tâm về sự tiến hóa của con người: Quá trình thích ứng đã diễn ra như thế nào để con người trở thành con người hiện nay, có những bước phát triển nào đã xảy ra?

1. Người hiện đại xuất phát từ đâu?

Vấn đề gây tranh cãi nhất đối với khoa học hiện nay đó là vấn đề liên quan tới con người hiện đại đã xuất hiện từ đâu. Giả thuyết xuất phát “từ châu Phi” cho rằng con người tiến hóa bắt đầu xuất phát từ Châu Phi sau đó lan tỏa ra các nơi trên thế giới, tiêu diệt các giống người đồng loại và thay thế họ (giống như vài trăm năm gần đây người Châu Âu đã đồng hóa và tiêu diệt những người da đỏ châu Mỹ) .

Giả thuyết “đa nguyên” thì lại cho rằng con người ở nhiều địa vực khác nhau, xuất phát từ nhiều nơi và dần dần lớn lên. Ở các nơi khác nhau, tiếp cận với các vùng lân cận để giao phối và thừa hưởng những đặc điểm di truyền của nhau, dẫn tới sự sản sinh của nhân loại. Hiện nay quan điểm từ “Châu Phi” vẫn là quan điểm chủ đạo, nhưng những người giữ quan điểm “Đa nguyên” vẫn giữ vững quan điểm của mình về sự xuất hiện của người hiện đại.

HT (theo khoahoc.tv)