10 năm Hạt bụi thơ, bầu trời thơ

Sau 10 năm kể từ tập Uốn khúc (2003) ra đời, nhà thơ Nguyễn Thái Dương mới ra mắt tiếp tập Hạt bụi thơ, bầu trời thơ do NXB Hội Nhà văn ấn hành (2013).

Ấn tượng của tôi ngay vài lần tiếp xúc với Nguyễn Thái Dươngcách nay hơn 20 năm là con người bạn ấy – thơ bạn ấy rất giống nhau, có thể nói kiểu bây giờ là “2 trong 1”. Phong cách nho nhã, thơ cũng dịu dàng mà sâu lắng nói giùm người đọc những gì họ đang cần mà không có hay chưa có đủ.

Quê nhà thì những người làm thơ thường hay vương vấn với nó bởi chẳng mấy ai được cái hạnh phúc là sinh ra lớn lên sống tại quê nhà. Cho nên có người bấn loạn lên vì nó nhất là khi nơi tha phương bị nhiều thương tổn, còn Nguyễn Thái Dương thì nhẹ nhàng, một sự dung hòa hội nhập khá êm ả giữa Sài Gòn với quê nhà Bình Định “Chuyến đò lại, chuyến tàu qua/ Thoắt Bình Định bến, thoắt ga Sài Gòn/ Khuyết quê để được phố tròn/ Sao vành vạnh mãi trong hồn làng xưa”. Quả thật là êm ả, một chút nhớ quê của người đã thành người Sài Gòn, không đau đáu không chua chát như một nhà thơ có tiếng là lưu lạc “nằm đây chăn chiếu của người ta” hoặc “Cũng may cho những người lưu lạc/ Càng khỏi trông trăng đỡ nhớ nhà”. Tôi nghĩ rằng, qua những bài viết về quê nhà của Nguyễn Thái Dương, thì một là anh có may mắn hội nhập không quá lao đao vất vả, hai là với con người ấy đâu cũng là nhà miễn cứ là đất nước này, nhưng ba là con người của bạn ấy nó dịu dàng, từ tốn, không “lộng giả thành chơn” vin vào chút tình quê che khuất những mất mát rồi ra mang mãi hồn lưu vong!

Cho nên, con người Nguyễn Thái Dương như thế thì thơ như vậy, không có sự chia lìa thậm chí là một chút xa lạ. Thơ ấy là thơ của cái tâm, viết từ cái tâm và mịn màng như cái tâm khá bình lặng.

Từ lâu tôi cũng nghĩ thơ của người Bình-Định-Sài-Gòn này có một trục xoay, một điểm đỡ là gia đình và trong nghề nghiệp bạn ấy “đóng đô” ở Báo Mực Tím là hợp lẽ! “Mấy con đi rồi, má bước thấp bước cao/ Thềm sân hẹp chiều chiều mòn theo đôi mắt ngóng/ Tiếng chuông cổng, tiếng còi xe quen quen rồi… thất vọng/ Lủi thủi má trở vào, tiếng nấc giấu nơi đâu?”. Con cái lớn lên đứa đi xây tổ ấm, đứa du học… toàn những thứ hạnh phúc của cuộc sống không nhiều người có được! Và người phụ nữ hơi một chút ngẩn ngơ, một tiếng nấc… cũng là những thứ hiếm hoi của thời nay quá nhiều người làm mất, vô tình hoặc cố ý! Người phụ nữ đó hạnh phúc, bạn Nguyễn Thái Dương phác thảo ẩn dụ chân dung bạn đời khá tinh tế, và nịnh vợ cũng vào loại giỏi, nhưng trên hết, mới 60, mà như thế là quá hạnh phúc! Thơ sẽ thành ra những sợi chỉ thêu làm cho đời người thêm đẹp và bền!

Thật lòng mà nói, hầu như các nhà thơ đều thiếu cái được khởi sự đi (chứ không phải quẩn quanh) từ thế giới bé bỏng mà nồng nàn của những người thân. Thơ Nguyễn Thái Dương thì có người bà, người vợ, các con, cháu… tất cả những đổi thay sinh học, tâm lý của những con người đó đều diễn ra trong tầm quan sát của nhà thơ, thành một thế giới êm đềm của hạnh phúc. Các nhà thơ thường ít (và chả bao giờ) đem gia đình vào thơ, dường như coi đó là hai thế giới khu biệt! Hãy thử đọc những câu này: “Lòng bà, cháu ngả vào cười/ Là khi bà giả vờ ngồi xuýt xoa/ Là khi bà giả khóc òa/ Một trời thơ ấu kịp sa xuống trần”. Bà và cháu tạo nên một clip, còn nhà thơ thì đứng ngắm, ba nhân vật chung nhau một niềm vui. Đưa con ra ngưỡng cửa cuộc đời, câu thơ đẹp và lạ như hai đàn ông tiễn nhau lo cho nhau nhưng buộc nhau tự đi trên những gì chờ phía trước, đi một mình: “Trở trời trái gió… Một thân/ Con nương ý chí mà lần tương lai…”. Những ai không có mẹ từ thời thơ ấu thật khó lòng thấm hết cái hay của những câu này: “Ngót mười năm mất cha tôi/ Mẹ như bị cứa làm đôi lòng mình”.

Làm thơ như đánh võ, có miếng dùng bằng tay chân có miếng là… võ ý! Hiểu vậy, tôi dừng ở nguyên bài Con chim sẻ… hụt này: “Ta giương ná nhìn cây ngọc lan xưa/ Cánh hoa rụng dưới chân đồi chất ngất/ Con chim sẻ chuyền từ cành xuống đất/ Mổ hiền lành và bay tận xa đâu/ Rồi chiếc ná ta quẳng liền vô tháp/ Chuông ngập ngừng từng phút đổ giọt theo/ Từ tổ đình vị thiền sư ngước mắt/ Lòng như ai đọc mấy tiếng kinh chiều”. Cái ná, con chim, cái ngước mắt của thiền sư và tiếng kinh chiều… thức tỉnh một cái đầu và tôi cho rằng đó là lúc “phóng đãng” nhất của người làm thơ, người đánh võ ý!

CAO THOẠI CHÂU