50 năm Tên lửa Phòng không Việt Nam

Trong đội hình Quân chủng phòng không-không quân, Binh chủng Tên lửa là lực lượng trẻ nhất. Được Đảng, Bác Hồ, trực tiếp là của Đảng ủy Quân sự Trung ương, Bộ Quốc phòng, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Phòng không-Không quân (PK-KQ) lãnh đạo, chỉ đạo, Bộ đội tên lửa phòng không (TLPK) đã vượt qua bao thử thách, gian khổ hy sinh, trở thành lực lượng nòng cốt trên mặt trận đất đối không, góp phần bảo vệ vững chắc vùng trời Tổ quốc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm đơn vị bộ đội tên lửa 236 anh hùng sau chiến thắng trận đầu của Bộ đội tên lửa phòng không năm 1965. Ảnh: Tư liệu TTXVN

Đã ra quân là chiến thắng

Để đánh trả cuộc chiến tranh leo thang đánh phá miền Bắc của không quân Mỹ và đáp ứng yêu cầu bảo vệ miền Bắc, ngày 7/1/1965, Bộ Quốc phòng quyết định thành lập Trung đoàn 236 – trung đoàn tên lửa phòng không đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam. 

Từ đây, Quân chủng PK-KQ đã có đầy đủ 4 binh chủng hiện đại: Cao xạ, Radar, Tên lửa và Không quân, làm nòng cốt trong thế trận phòng không nhân dân.

Lúc bấy giờ, lợi dụng lúc tên lửa phòng không của ta khả năng triển khai chiến đấu còn hạn chế, không quân Mỹ thường cho máy bay trinh sát các trận địa, cơ sở huấn luyện tên lửa của ta để “chỉ điểm” mục tiêu cho máy bay tới đánh phá. 

Trước yêu cầu chiến đấu, đòi hỏi bộ đội TLPK phải nhanh chóng triển khai để gây cho địch bất ngờ. Với sự giúp đỡ của đội ngũ chuyên gia nước bạn, bằng sự nỗ lực nghiên cứu, học tập, sáng tạo, bộ đội TLPK đã nhanh chóng nắm bắt kỹ thuật, thao tác, sử dụng thành thạo khí tài để chiến đấu, rút ngắn thời gian học tập dự kiến ban đầu từ 1 năm xuống 6 tháng, rồi còn 3 tháng đã có thể sử dụng tên lửa để chiến đấu.

Cùng với việc gấp rút chuẩn bị mọi mặt, từ xây dựng lực lượng, thế trận, xác định ý chí quyết tâm, đến huấn luyện và chuẩn bị khí tài…, Quân chủng PK-KQ đã tập trung nghiên cứu, đánh giá kỹ tình hình địch, ta, địa hình, thời tiết, nhất là âm mưu, thủ đoạn hoạt động của không quân Mỹ để xây dựng phương án tác chiến cho bộ đội TLPK, bảo đảm cho bộ đội tên lửa đánh thắng ngay từ trận đầu. 

Theo kế hoạch tác chiến, ngày 20/7/1965, Trung đoàn Tên lửa 236 được lệnh hành quân chiếm lĩnh trận địa tại Chùa Ghề và Vô Khuy (khu vực Suối Hai – Trung Hà – Sơn Tây), hoàn thành mọi công tác chuẩn bị, kiên trì chờ đợi, sẵn sàng đánh địch. 

Đúng như dự đoán của ta, khoảng 15 giờ, ngày 24/7/1965, từ hướng Tây Hà Nội xuất hiện nhiều tốp máy bay địch trong đội hình bay đường dài (do chưa có sự đề phòng hỏa lực tên lửa) bay vào khu vực ta bố trí trận địa. Sở Chỉ huy tiền phương Quân chủng kịp thời ra lệnh cho các đơn vị bắt, bám và nắm chắc thời cơ. 

Khi địch bay vào phạm vi hỏa lực, Trung đoàn 236 đã chỉ huy hai tiểu đoàn Tên lửa 63 và 64 bất ngờ khai hỏa. Mỗi tiểu đoàn phóng hai tên lửa, nhằm mục tiêu tốp máy bay F-4C ở độ cao trên 7.000 mét. Kết quả ta đã tiêu diệt cả tốp, trong đó có 1 chiếc rơi tại chỗ, bắt sống 1 phi công Mỹ. 

Quá bất ngờ vì máy bay bị tiêu diệt ở độ cao lớn, ngày 26/7/1965, địch liên tiếp cho máy bay không người lái tầng cao BQM-34A và RF-101 vào do thám. Song cả hai máy bay này đều bị tên lửa của Tiểu đoàn 64 (sau khi đã di chuyển vị trí sang trận địa mới) bắn rơi ở vùng núi, rừng Thanh Sơn.

Kíp trắc thủ của phân đội 6, bộ đội tên lửa Thủ đô đã chiến đấu dũng cảm, mưu trí góp phần bắn rơi nhiều máy bay B52 của giặc Mỹ. (10/1967). Ảnh: Hứa Kiểm – TTXVN

Như vậy, ngay trong trận đầu ra quân, Bộ đội Tên lửa đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; đồng thời giữ gìn, bảo toàn lực lượng. Đây là chiến thắng có ý nghĩa to lớn, cổ vũ mạnh mẽ Bộ đội Tên lửa tiếp tục nâng cao quyết tâm nắm vững khoa học kỹ thuật, làm chủ vũ khí, khí tài hiện đại, cùng với quân và dân miền Bắc quyết đánh bại không quân Mỹ. 

Đồng thời, đó còn là biểu hiện nét nghệ thuật đặc sắc về sự vận dụng sáng tạo đường lối chiến tranh nhân dân trên mặt trận đối không của Bộ đội Tên lửa phòng không. Từ đó, ngày 24/7/1965 đã trở thành Ngày truyền thống vẻ vang của bộ đội TLPK Việt Nam.

Với tinh thần "Dám đánh, biết đánh và quyết thắng" và khẩu hiệu "Dọn đường mà đi, tìm địch mà đánh", trong những năm tháng chiến tranh, Bộ đội TLPK càng đánh càng mạnh, càng đánh càng sáng tạo ra nhiều cách đánh hay, độc đáo; bắn rơi gần 1.000 máy bay của địch, trong đó có 61 máy bay B52.

Đặc biệt, vào tháng 12/1972, bộ đội TLPK trở thành lực lượng nòng cốt đánh bại cuộc tập kích đường không chiến lược bằng máy bay B52 của Mỹ vào Hà Nội, Hải Phòng, bắn rơi 29/34 chiếc B52, góp phần làm nên chiến thắng "Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không", đập tan thần tượng “Siêu pháo đài bày” và cái gọi là “Uy thế không lực Hoa Kỳ”, buộc chính quyền Mỹ phải ký Hiệp định Pari, tạo thế và lực cho cách mạng Việt Nam, đẩy nhanh sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta đi đến thắng lợi hoàn toàn.

Trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, lực lượng này đã vác vai tên lửa A-72, hành quân thần tốc cùng các binh đoàn, bộ binh chủ lực tiến vào giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Không ngừng nâng cao chất lượng huấn luyện, đáp ứng tốt nhiệm vụ được giao

Sau khi hoàn thành cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc, để tạo thế phòng thủ vững chắc, Bộ đội Tên lửa tiếp tục được củng cố, tăng cường thêm lực lượng và cùng các lực lượng PK-KQ luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, góp phần thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược: Xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Nằm trong đội hình chiến đấu của Quân chủng, Bộ đội Tên lửa đã tiếp tục có mặt trên khắp mọi miền của Tổ quốc, thường xuyên nêu cao tinh thần cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu cao. 

Phát huy tinh thần tự lực, tự cường, trong điều kiện khí tài đã qua sử dụng nhiều năm, ngày càng xuống cấp, Bộ đội Tên lửa đã từng bước vượt lên khó khăn, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, tích cực sửa chữa, khôi phục trang bị, khí tài trong điều kiện hiện có và luôn kịp thời đảm bảo hệ số kỹ thuật, hệ số sẵn sàng chiến đấu cao. 

Ngày nay, Quân chủng Phòng không – Không quân được trang bị hiện đại, thường xuyên luyện tập, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Ảnh: Trọng Đức – TTXVN

Bộ đội Tên lửa cũng tích cực, chủ động trong việc niêm cất, bảo quản, quản lý, khai thác, sử dụng có hiệu quả các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật.

Ngoài các nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, Bộ đội Tên lửa còn tích cực tham gia các hoạt động đền ơn, đáp nghĩa, xoá đói, giảm nghèo, góp phần xây dựng các địa bàn nơi đóng quân giữ vững ổn định chính trị, vững mạnh về an ninh, quốc phòng. Nhiều đơn vị tên lửa luôn tiêu biểu trong các phong trào thi đua, góp phần xây dựng Quân chủng ngày càng vững mạnh.

50 năm qua, lớp lớp cán bộ, chiến sỹ Bộ đội TLPK đã dũng cảm, mưu trí, sáng tạo, cống hiến tài năng, trí tuệ và cả xương máu, bảo vệ bầu trời Tổ quốc.

Với những thành tích và chiến công đặc biệt xuất sắc, Bộ đội Tên lửa Phòng không Việt Nam đã được trao tặng danh hiệu "Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân" cùng nhiều phần thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước.