Tạp Chí Giáo Dục TP.Hồ Chí Minh

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại nhiều cơ hội và thách thức to lớn, TP.HCM quyết tâm tận dụng các thành tựu của khoa học và công nghệ (KHCN), đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data)… để tạo ra những đột phá trong xây dựng đô thị thông minh (ĐTTM). “Chúng tôi đặt mục tiêu phát triển không chỉ là một ĐTTM về hạ tầng, mà còn là một ĐTTM về kinh tế số, xã hội số và chính quyền số, trong đó người dân là trung tâm”, ông Lâm Đình Thắng – Giám đốc Sở KHCN TP.HCM – nhấn mạnh.

Khách tìm hiểu mô hình đô thị thông minh tại “Diễn đàn và Triển lãm quốc tế thành phố thông minh châu Á” tổ chức ở TP.HCM

“Chìa khóa” cho thành phố thông minh

Ông Đình Thắng cho biết, TP.HCM luôn xác định KHCN, đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số (CĐS) là “chìa khóa” để mở ra một tương lai thịnh vượng cho TP nói riêng và Việt Nam nói chung. TP đã và đang nỗ lực tạo ra một hệ sinh thái thuận lợi cho ĐMST, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, hỗ trợ các startup công nghệ. Nhiều chủ trương, chính sách quan trọng đã được ban hành để tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng và phát triển ĐTTM.

Trong những năm qua, TP đã triển khai nhiều dự án, chương trình cụ thể tập trung vào các lĩnh vực then chốt như: Giao thông thông minh, quản lý ĐTTM, phát triển dịch vụ công trực tuyến và xây dựng hạ tầng số hiện đại.

“Chúng tôi nhận thức rằng quá trình xây dựng ĐTTM là một hành trình dài, đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng nghỉ, đổi mới liên tục và sự chung tay của cả cộng đồng”, ông Đình Thắng bày tỏ.

TS. Hồ Đức Thắng – Phó Cục trưởng Cục CĐS Quốc gia, Bộ KHCN – cho biết, Việt Nam đặt mục tiêu đến 2030 trở thành một trong 3 trung tâm ĐMST AI hàng đầu ASEAN; xây dựng vị thế tiên phong về ĐMST AI trong khu vực; đứng tốp 50 thế giới về Chỉ số sẵn sàng AI trong Chính phủ, nâng cao năng lực ứng dụng AI trong quản lý Nhà nước. Việt Nam cũng đặt ra mục tiêu cải thiện vững chắc thứ hạng trên Global AI Index; phấn đấu lọt tốp 60 thế giới về chỉ số AI toàn cầu.

“AI phải phát triển theo năng lực đạo đức, minh bạch và an toàn quốc tế. Đặc biệt, AI phải thúc đẩy tăng trưởng bền vững, đảm bảo an ninh quốc gia và nâng cao vị thế quốc tế”, TS. Đức Thắng nhấn mạnh.

Thông tin về 5 trụ cột quan điểm chỉ đạo của Nhà nước trong phát triển KHCN, TS. Đức Thắng nêu, động lực cách mạng công nghệ 4.0 – AI là công nghệ mũi nhọn của cách mạng 4.0, thúc đẩy tăng trưởng bền vững; đầu tư chiến lược – Ưu tiên ngân sách cho HPC, dữ liệu quốc gia, hợp tác công tư; phát triển đồng bộ – gắn AI với phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng, an ninh; nền tảng vững chắc – phổ cập AI toàn dân, đầu tư hạ tầng HPC và dữ liệu mở; Make in Việt Nam – xây dựng hệ sinh thái AI nội địa, tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

“Trong số nhiệm vụ và giải pháp phát triển KHCN đến 2030, Việt Nam chú trọng phát triển nguồn nhân lực và phổ cập AI với mục tiêu đào tạo 1.000 chuyên gia giỏi và 50 kỹ sư AI, phổ cập kỹ năng AI toàn cầu. Về hạ tầng dữ liệu và tính toán, phát triển 3 HPC quốc gia với trên 20.000 GPU, mở 50 bộ dữ liệu quốc gia”, TS. Đức Thắng thông tin.

Giải pháp phát triển

TS. Nguyễn Thành Phúc – Cục trưởng Cục CĐS quốc gia – cho hay, chủ trương phát triển ĐTTM bền vững Việt Nam được đưa ra từ rất sớm. Vào tháng 8-2018 có Quyết định số 950 của Thủ tướng Chính phủ về Đề án phát triển ĐTTM bền vững giai đoạn 2018-2025 và định hướng đến năm 2030. Gần đây, Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KHCN, ĐMST và CĐS quốc gia đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030 hoàn thành xây dựng ĐTTM đối với các TP trực thuộc Trung ương và một số tỉnh có đủ điều kiện.

Để đạt mục tiêu trên, các địa phương phải thực hiện nhóm nội dung. Thứ nhất, ĐTTM – Từ công nghệ đến quản trị: ĐTTM là bước chuyển từ quản lý truyền thống sang mô hình đô thị tích hợp công nghệ, nơi các công nghệ như IoT, AI, Cloud, dữ liệu lớn, GIS, 5G… được ứng dụng xuyên suốt trong quy hoạch, vận hành và cung cấp dịch vụ đô thị. Điểm cốt lõi không chỉ nằm ở công nghệ mà là khả năng tạo ra một đô thị được quản trị hiệu quả – phối hợp – minh bạch – an toàn, nơi người dân và doanh nghiệp được phục vụ tốt hơn, tham gia nhiều hơn.

Thứ hai, hạ tầng số – hạ tầng cho phát triển ĐTTM: Hạ tầng viễn thông và internet; Hạ tầng dữ liệu; Hạ tầng tiện ích số và công nghệ số; Hạ tầng vật lý – số. “Hạ tầng số đóng vai trò là hạ tầng mới cho ĐTTM, là nền tảng phục vụ phát triển các lĩnh vực kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế số. Hạ tầng số cung cấp môi trường và công cụ để giải quyết các bài toán của ĐTTM, tạo điều kiện thúc đẩy ĐMST, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững”, TS. Phúc nhấn mạnh.

Trong quá trình chuyển đổi sang môi trường số, người dân và doanh nghiệp đô thị ngày càng phụ thuộc vào các dịch vụ số thông minh để đáp ứng nhu cầu sống, học tập, làm việc, đi lại và tương tác với chính quyền. Do đó, việc phát triển ĐTTM cần đặt người dân và doanh nghiệp ở vị trí trung tâm, với hệ sinh thái dịch vụ linh hoạt, dễ tiếp cận và bảo đảm an toàn dữ liệu, quyền riêng tư.

TS. Nguyễn Thiện Nghĩa – Phó Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn đo lường chất lượng quốc gia – cho rằng, để phát triển ĐTTM, TP.HCM cũng như Việt Nam cần thúc đẩy giao thông xanh – thông minh, cung cấp điện sạch cho hệ thống xe buýt điện, xe máy điện, trạm sạc, góp phần giảm ô nhiễm không khí và tiếng ồn trong khu vực đô thị. Đồng thời, hỗ trợ điều hành ĐTTM thông qua việc dữ liệu từ các hệ thống năng lượng tái tạo có thể tích hợp vào Trung tâm điều hành ĐTTM để theo dõi lượng điện tiêu thụ theo thời gian thực, cảnh báo sớm nguy cơ mất điện, quá tải hay hiệu suất suy giảm, điều phối điện năng giữa các khu vực, các giờ cao điểm, thấp điểm.

Giải pháp cho vấn đề này là quy hoạch tích hợp năng lượng xanh vào phát triển đô thị, lồng ghép quy hoạch năng lượng tái tạo với quy hoạch đô thị, hạ tầng số, giao thông thông minh. Thiết lập khu công nghệ năng lượng xanh – ĐTTM tại khu vực thuận lợi để phục vụ điều hành. Ngoài ra, xây dựng lưới điện thông minh tích hợp điện mặt trời, điện gió, pin lưu trữ; ứng dụng công nghệ IoT và AI để giám sát tiêu thụ điện theo thời gian thực, cảnh báo quá tải và tối ưu hiệu suất năng lượng; tích hợp dữ liệu từ hệ thống điện năng lượng tái tạo vào Trung tâm điều hành ĐTTM để phục vụ công tác điều phối, xử lý.

Thúy Kiều