Chủ tịch Tôn Đức Thắng và di sản để lại

Nghiên cứu về cuộc đời của Chủ tịch Tôn Đức Thắng, thấy rõ ở người có một tinh thần nhân ái, những đức tính cần – kiệm – liêm – chính, suốt đời hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân. Tấm lòng trung thành và tinh thần dũng cảm của Bác Tôn đã tạo nên một sức mạnh phi thường mà không gì có thể lay chuyển được. Khi nói về Bác Tôn – người bạn chiến đấu thân thiết của mình – Bác Hồ đã từng viết: “Đồng chí Tôn Đức Thắng là một khuôn mẫu đạo đức cách mạng”. Điều này càng khẳng định thêm, cuộc đời hoạt động cách mạng trên 60 năm của Chủ tịch Tôn Đức Thắng xứng đáng là một tấm gương đạo đức trong sáng cao đẹp, là di sản quý báu cho nhiều thế hệ mai sau.

Lãnh đạo Trường ĐH Tôn Đức Thắng đã tổ chức trọng thể Lễ dâng hương kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Tôn Đức Thắng (20-8-1888/ 20-8-2023). Ảnh: Nam Dương

Xin viết bài này dâng lên vị Chủ tịch đáng kính khi cả nước vừa tưng bừng kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Tôn Đức Thắng (20-8-1888/ 20-8-2023).

Một con người bình thường vĩ đại

Thực tiễn hoạt động của Chủ tịch Tôn Đức Thắng thực sự phong phú, đa dạng, bao quát được nhiều lĩnh vực: học tập (học tri thức, học nghề), làm thợ (môi trường công nghiệp), làm lính (môi trường quân sự), tổ chức đấu tranh, tham gia kháng chiến, giữ các chức vụ quan trọng trong bộ máy của Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị, thực tiễn hoạt động trong và ngoài nước… Chính thực tiễn phong phú, đa dạng, nhiều khi khắc nghiệt, tàn khốc đã tôi luyện người thành một chiến sĩ đầy bản lĩnh: giàu sang không quyến rũ, nghèo khổ không chuyển lay, uy vũ không khuất phục. Bác Tôn từ một người thợ máy, trở thành nhà cách mạng có uy tín, một chiến sĩ Cộng sản quốc tế kiên cường, một nhà lãnh đạo lớn của Đảng, Nhà nước Việt Nam – một chính khách – nguyên thủ quốc gia mẫu mực, mẫn cảm, lịch lãm về mọi phương diện. Từ sự bình dị, sự gần gũi, thân tình trong giao tiếp, nghiêm khắc quyết đoán trong giải quyết sự vụ từ việc nhỏ đến việc lớn, hình ảnh Chủ tịch Tôn Đức Thắng mãi mãi khắc sâu trong trái tim khối óc không chỉ đối với những người cộng sự gần gũi, thường nhật với Chủ tịch mà đối với cả các cộng đồng dân tộc Việt Nam. Do vậy, nhắc đến Chủ tịch, nghĩ về Chủ tịch, nhớ Chủ tịch mọi người chẳng ai bảo ai đều sử dụng đại từ thể hiện đạo lý của sự kính trọng: Cụ Tôn – Bác Tôn, trở thành Bác Tôn kính mến có sức hấp dẫn, được mọi người ca ngợi khi còn sống và cả sau khi đã qua đời. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã viết về dấu ấn Tôn Đức Thắng: “Di sản quý nhất mà đồng chí Tôn Đức Thắng để lại cho nhân dân là chất người Tôn Đức Thắng – sản phẩm tổng hợp của chất hào hiệp Nam bộ, chất kiên cường và tài năng sáng tạo Việt Nam, chất tiên phong của giai cấp công nhân, chất cách mạng của người yêu nước, người Cộng sản, chất nhân đạo của con người… Đó là chất cách mạng tinh khiết không gì làm phai nhạt được, từ thuở thanh niên đến cuối đời vượt qua muôn trùng thử thách, ngày càng ngời lên vẻ đẹp đẽ và cao quý”.

Tấm gương đạo đức sáng ngời cho thế hệ mai sau

Khiêm tốn, giản dị là đức tính suốt đời của Bác Tôn. Khi trở thành người lãnh đạo, bác vẫn giữ đức tính vốn có của mình, ăn những món ăn giản dị nơi quê nhà, mặc những bộ quần áo bình thường, ghét xa hoa lãng phí. Thế nên những người bạn, đồng chí cùng công tác, thương nhớ về Bác Tôn với những hình ảnh quen thuộc là một ông cụ thường sửa xe đạp, mài giũa các vật dụng ở sân sau nhà vào những ngày nghỉ. Còn trong trí nhớ của người dân An Giang, Bác Tôn là người có đôi mắt sáng, tác phong hiền hòa, nhỏ nhẹ mà sâu sắc, nhớ chiếc áo bạc màu của vị Chủ tịch nước khi về thăm quê, nhớ một con người dễ mến có sức cuốn hút, một sức cuốn hút xuất phát từ tình cảm chân thành, sâu lắng của người. Đức tính khiêm tốn, giản dị của bác đã hàm chứa được cái đẹp, cái trọn vẹn trong đạo đức đời thường, đáng để thế hệ mai sau noi theo.

Tác giả trước Nhà thơ ấu của Bác Tôn tại Khu lưu niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng ở Mỹ Hòa Hưng, tỉnh An Giang

Bác Tôn là mẫu mực của đạo đức cần – kiệm – liêm – chính. Đó là đạo lý trung với nước, hiếu với dân, suốt đời vì lý tưởng cách mạng, sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”. Trong điện chia buồn khi Bác Tôn mất, Đảng Cộng sản Pháp đã viết: “Chúng tôi vô cùng xúc động vì cuộc đời của đồng chí đã gắn chặt với những thời điểm vinh quang nhất trong lịch sử của chúng tôi… Là một nhà yêu nước nồng nàn, một nhà cách mạng kiểu mẫu, đồng chí cũng là một người giản dị, được nhân dân và tất cả những ai gần gũi đồng chí đều yêu mến”.

Để tỏ lòng biết ơn và tưởng nhớ cố Chủ tịch Tôn Đức Thắng – người thợ máy Ba Son, người chiến sĩ cách mạng kiên cường suốt đời đấu tranh cho độc lập dân tộc, chủ nghĩa xã hội và đoàn kết quốc tế – và để ghi nhớ những kỷ niệm nơi Bác Tôn đã từng sống, làm việc và đấu tranh, sáng chủ nhật ngày 5-7-1981, nhân dân thành phố đã long trọng cử hành lễ đặt tên “Đường Tôn Đức Thắng” cho con đường lớn và đẹp ở trung tâm thành phố, nối từ đường Nguyễn Tất Thành qua Bến Bạch Đằng, xưởng Ba Son đến Đại lộ Ba Mươi Tháng Tư (nay là đường Lê Duẩn, quận 1). Năm 1997, Trường ĐH Tôn Đức Thắng rất vinh dự mang tên bác được ra đời, trực thuộc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, góp phần xây dựng Công đoàn vững mạnh, tri thức hóa giai cấp công nhân.

Nhân ái, khoan dung, độ lượng là những phẩm chất làm người cao thượng của Chủ tịch Tôn Đức Thắng. Từ tình thương đồng bào, Bác Tôn vươn đến tình thương yêu đồng loại và đạt đến chủ nghĩa nhân văn cao quý: Thương người -> Tin người -> Giải phóng con người -> Phát huy sức mạnh của con người. Nên ở người đã trở thành biểu tượng của tinh thần đại đoàn kết dân tộc. Với 27 năm liên tục làm Chủ tịch mặt trận, bác đã đóng vai trò rất quan trọng – vai trò hạt nhân trong việc tập hợp và xây dựng, tạo nên sự lớn mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc. Hình ảnh bác luôn tỏa sáng, bởi sự đức độ và uy tín của một người trở thành rường cột cho sức mạnh cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam. Hơn nữa, hình ảnh đó còn tỏa sáng trên bầu trời hòa bình thế giới và trong lòng bè bạn quốc tế.

Ở Bác Tôn không có di sản lý luận, không có các tác phẩm văn chương nói về lý tưởng đạo đức cách mạng, nhưng lại có nhân cách đạo đức Tôn Đức Thắng. Nhân cách đó đã hiện thực thành các chuẩn mực đạo đức trọn vẹn, triệt để để trở thành tấm gương đạo đức được quần chúng chấp nhận. Đấy là một cống hiến quan trọng của Bác Tôn và đạo đức học nước nhà.

ThS. Nguyễn Hiếu Tín