Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên: Thực hiện đổi mới bắt đầu từ việc tạo ra môi trường giáo dục trung thực với thành tích thật

Tại Lễ Tổng kết năm học 2021-2022 và triển khai phương hướng nhiệm vụ năm học 2022-2023 của ngành giáo dục đào tạo TP.HCM sáng 25-8, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên đã gửi gắm nhiều tâm tư, tình cảm, bày tỏ những mong muốn, kỳ vọng về sự phát triển và đổi mới hơn nữa của "bộ mặt" giáo dục đào tạo thành phố trước những thách thức của thời cuộc.

Bí thư Thành ủy TP.HCM phát biểu chỉ đạo tại buổi lễ tổng kết năm học 2021-2022

Tinh thần đoàn kết giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn

Nhìn lại năm học 2021-2022, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên đánh giá, ngành giáo dục thành phố gặp vô vàn khó khăn, thử thách nhưng nhờ tinh thần đoàn kết, nỗ lực, quyết tâm, kiên trì, nhẫn nại vượt qua mọi khó khăn đã giúp toàn ngành hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Tại học kỳ 1 năm học 2021-2022, với tinh thần tạm dừng đến trường nhưng không dừng dạy và học – một thử thách chưa từng có, ngành giáo dục thành phố đã nhanh chóng và chủ động thích ứng, triển khai đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả các giải pháp, vừa ứng phó với dịch bệnh vừa tranh thủ cơ hội để tập trung triển khai thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm của ngành, đạt nhiều kết quả đáng khích lệ, giữ được thành tích qua các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia và quốc tế. Trong bối cảnh khó khăn, kết quả đó càng đáng trân trọng.

Bí thư Thành ủy TP.HCM ghi nhận, đánh giá cao, nhiệt liệt biểu dương và chúc mừng những thành tích xuất sắc tập thể cán bộ, giáo viên, học sinh toàn ngành đã đạt được trong năm học vừa qua. Đặc biệt là những nỗ lực tìm tòi, nghiên cứu, sáng tạo của ngành giáo dục để đạt được nhiều kết quả đáng trân trọng.

"Những kết quả thực hiện nhiệm vụ năm học 2021-2022 và phương hướng, giải pháp thực hiện trong năm học 2022-2023 cho thấy ngành giáo dục đã nỗ lực, quyết tâm rất cao, vượt qua thách thức lớn để thực hiện nhiệm vụ kép của ngành, là vừa đảm bảo an toàn phòng chống dịch vừa hoàn thành kế hoạch năm học với chất lượng được đánh giá cao", Bí thư Nguyễn Văn Nên nhìn nhận.

Dù vậy, ông cho rằng, tổng kết lại năm học vừa qua, chúng ta cần đánh giá chính xác thực trạng giáo dục của thành phố, để qua đó tìm ra những giải pháp thích hợp, hiệu quả nhất, đưa sự nghiệp giáo dục phát triển đúng hướng và bền vững.

Tồn tại, khó khăn của ngành giáo dục là khó khăn chung của thành phố

Mặc dù ngành giáo dục đào tạo TP.HCM đã vượt qua thách thức của một năm học "chưa từng có trong tiền lệ", song Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên nhấn mạnh, hậu quả nặng nề của đại dịch COVID-19 đã để lại di chứng cho toàn xã hội, ảnh hưởng nhiều mặt đối với đời sống, trong đó có ngành giáo dục.

"Chúng ta vẫn phải thẳng thắn thừa nhận những kết quả đã đạt được chưa đáp ứng yêu cầu, lòng mong mỏi của người dân thành phố. Mỗi năm trôi qua, ngành giáo dục để lại một số hối tiếc khi chưa phát huy hết tiềm năng, điều kiện, bỏ lỡ thời cơ để tận dụng khắc phục khó khăn", Bí thư Nguyễn Văn Nên trăn trở.

Đồng thời khẳng định, những khó khăn, tồn tại của ngành giáo dục cũng là những khó khăn chung của thành phố. Đó là áp lực tăng dân số cơ học, mật độ dân số cao, trong khi quy hoạch, xây dựng và phát triển hạ tầng nói chung, quy hoạch phát triển trường lớp nói riêng chưa theo kịp nhu cầu học tập ngày càng cao của người dân thành phố. Sự khó khăn về hạ tầng kỹ thuật làm cho ngành giáo dục còn lúng túng trong việc dạy học trực tuyến đạt hiệu quả.

Thế nhưng, Bí thư Thành ủy TP.HCM cũng nhắc lại rằng, trong quy hoạch và phát triển sự nghiệp giáo dục, thành phố luôn luôn nghĩ đến sứ mệnh của mình đối với các địa phương khác là trung tâm vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Quan điểm chỉ đạo xuyên suốt của Đảng là “giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội. Chiến lược phát triển giáo dục từ nay đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 sẽ thể hiện tư tưởng, quan điểm chỉ đạo xuyên suốt của Đảng và Nhà nước.

Một nền giáo dục thực chất mới tạo ra một xã hội phát triển thực chất

Bí thư Thành ủy TP.HCM khẳng định, TP.HCM luôn nhận thức và hành động nhất quán với quan điểm chỉ đạo đó, xem giáo dục là lĩnh vực hoạt động rất quan trọng, tác động trong mối quan hệ mật thiết với tất cả lĩnh vực trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng, phát triển thành phố.

"Một nền giáo dục thực chất mới tạo ra một xã hội phát triển thực chất. Để xã hội phát triển toàn diện và bền vững, cần một nền giáo dục phát triển toàn diện và bền vững trên tất cả hoạt động", Bí thư Nguyễn Văn Nên nhấn mạnh.

Thống nhất với phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp, chương trình hành động, công tác thi đua thực hiện trong năm học mới 2022-2023 của ngành giáo dục và đào tạo thành phố, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên nêu rõ, để thực hiện hiệu quả các mục tiêu đó sẽ có rất nhiều việc, nhiều điều mà chúng ta muốn làm, phải làm, nhiều vấn đề cần khắc phục nhưng phải hết sức bình tĩnh chọn lựa vấn đề nào làm trước, vấn đề nào làm sau.

Bí thư Thành uỷ Nguyễn Văn Nên đề nghị ngành giáo dục, các sở ban ngành, TP.Thủ Đức và 21 quận, huyện tập trung triển khai các nhiệm vụ trọng tâm trước mắt theo chỉ đạo của Bộ GD-ĐT và kế hoạch hành động của Sở GD-ĐT TP.HCM.

Trong đó, các địa phương cần quan tâm thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả chỉ thị của Bộ GD-ĐT về các nhiệm vụ trọng tâm trong năm học 2022-2023 với chủ đề năm học là “Đoàn kết, sáng tạo, ra sức phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ mục tiêu đổi mới, củng cố và nâng chất lượng giáo dục và đào tạo” một cách linh hoạt, sáng tạo, chủ động ứng phó với dịch bệnh và thiên tai.

Các địa phương và ngành giáo dục cần phối hợp với ngành y tế để chuẩn bị các phương án, kịch bản ứng phó với dịch bệnh, không để bị động bất ngờ.

Riêng ngành giáo dục, Bí thư Thành ủy TP.HCM đề nghị ngành cần quan tâm hơn nữa đối với giáo dục mầm non. Bởi thực tế trong năm học vừa qua, đây là bậc học gặp nhiều trở ngại, khó khăn nhất do trong quá trình thực hiện các biện pháp giãn cách xã hội phòng chống dịch COVID-19, học sinh không thể đến trường, cũng không có điều kiện học trực tuyến như học sinh các khối lớn hơn. Nhiều nhà trẻ, trường mẫu giáo đóng cửa. Nhiều giáo viên không có việc làm, phải tự bươn chải để mưu sinh. Nhiều cán bộ, thầy cô giáo không thể bám nghề. Các chế độ hỗ trợ cho đội ngũ nhà giáo chưa thật sự tương xứng.

"Ngành giáo dục thành phố cần tạo điều kiện, cần tham mưu để các bậc cha mẹ học sinh, các cấp lãnh đạo quan tâm, động viên các nguồn lực tư nhân, tổ chức cá nhân có điều kiện xây dựng thêm các trường mẫu giáo, mầm non hoạt động theo đúng quy định và sự hướng dẫn kiểm tra của ngành giáo dục", Bí thư Thành uỷ Nguyễn Văn Nên nêu rõ.

Đối với giáo dục phổ thông, Bí thư Nguyễn Văn Nên nhấn mạnh, đây là bậc học có nhiều vấn đề cần giải quyết cả trước mắt và lâu dài. Do vậy, ông yêu cầu UBND TP.Thủ Đức và 21 quận, huyện cần lưu ý, quan tâm phối hợp với ngành giáo dục nắm chắc nhu cầu học và khả năng cung ứng của hệ thống trường lớp gồm: công lập, bán công, tư thục, có đủ đáp ứng nhu cầu của người dân hay chưa. Cần xác định rõ các thông tin quá tải trường lớp xảy ra ở đâu, cụ thể tình hình thế nào, đã có hướng giải quyết hay chưa. Đây là trách nhiệm không chỉ của ngành giáo dục mà của chung hệ thống chính trị.

Nhấn mạnh trách nhiệm của ngành giáo dục

Nêu ra vấn đề quan tâm của xã hội trong những năm gần đây về sách giáo khoa, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên thẳng thắn, ngành giáo dục cần chú ý tính hai mặt của nó, nếu thực hiện không khéo sẽ gây thêm phiền toái cho người học.

Việc lựa chọn sách, môn học nào thuộc thẩm quyền chuyên môn của Sở GD-ĐT và các hội đồng giáo viên nhưng để đảm bảo tính công bằng, khách quan, hướng đến mục đích dạy tốt, học tốt, ngành giáo dục cần tạo điều kiện, nghiên cứu tình hình để giáo viên và học sinh có điều kiện tham khảo nhiều bộ sách khác nhau, qua đó nâng cao chất lượng học tập, tránh tình trạng độc quyền.

"Tới đây, Bộ GD-ĐT sẽ biên soạn đề thi tốt nghiệp THPT không dựa trên ngữ liệu của bộ sách giáo khoa nào mà chỉ dựa theo chương trình giáo dục khung. Như vậy, thành phố sẽ có định hướng gì đối với việc này phù hợp đặc thù riêng của thành phố?", Bí thư Nguyễn Văn Nên đặt vấn đề.

Nhấn mạnh trách nhiệm của ngành giáo dục trong vai trò tham mưu, thực hiện đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, phù hợp tình hình thành phố, Bí thư Thành uỷ cũng đặt câu hỏi với ngành giáo dục trước những ý kiến cho rằng TP.HCM luôn có truyền thống và lịch sử với nhiều sáng tạo, đổi mới, thế nhưng thời gian gần dây đang có dấu hiệu giảm đi. "Trách nhiệm của ngành giáo dục thành phố trong vai trò tham mưu, thực hiện đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, phù hợp với tình hình thành phố. Ngành giáo dục nghĩ gì về nhận xét này?", Bí thư Nguyễn Văn Nên nêu vấn đề.

Một vấn đề "nóng" nữa được Bí thư Thành ủy TP.HCM đề cập đến là học phí. Ông cho biết, từ năm 2018, TP.HCM căn cứ vào điều kiện thực tế đã có đề xuất miễn giảm học phí bậc THCS nhưng do nhiều lý do chưa thực hiện được. Qua ý kiến của Bộ GD-ĐT, thành phố sẽ có lộ trình thực hiện hợp lý phù hợp tình hình thực tế. Tuy nhiên, ngoài học phí, ngành giáo dục còn nhiều khoản thu khác.

"Trước mắt, khi chưa có những quy định đầy đủ từ bộ ngành, Sở GD-ĐT TP.HCM cần tiếp tục nghiên cứu để tham mưu, có hướng dẫn những quy định cụ thể đối với từng khoản thu, đảm bảo đúng quy định pháp luật và thẩm quyền của thành phố để các trường thực hiện vừa đảm bảo tiết kiệm, tận dụng các nguồn lực vừa đúng quy định pháp luật", Bí thư Thành uỷ đề nghị.

Trong công tác đẩy mạnh khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2021-2030 gắn với chương trình giáo dục thường xuyên, củng cố các trung tâm giáo dục nghề nghiệp – giáo dục thường xuyên, Bí Thư Nguyễn Văn Nên nhấn mạnh, ngành giáo dục thành phố cần gắn với việc thấm nhuần tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh.

Theo ông, khi xây dựng một xã hội học tập, cần những con người học tập, có kỹ năng tự học, hiểu được các giá trị vì sao phải học, học để làm người có giá trị, học như thế nào chứ không phát động chương trình hành động chung chung, thi đua chung chung và mang lại những kết quả chung chung.

"Vấn đề căn cốt là làm sao hình thành động cơ, niềm tin và hy vọng học để người dân hành động đúng, học để trở thành người có giá trị, để sẵn sàng lao vào học tập, không miễn cưỡng, không gượng ép, không học để lấy thành tích. Thành phố chúng ta có rất nhiều tấm gương tiêu biểu trong học tập" – Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên chỉ rõ.

Riêng vấn đề xây dựng hệ thống trường lớp, trong kế hoạch xây dựng hạ tầng nói chung, có kế hoạch xây dựng hạ tầng cơ sở giáo dục và đào tạo. Bí thư Thành ủy TP.HCM đề nghị UBND TP.HCM tiếp tục chỉ đạo quyết liệt nếu không sẽ không kịp, mỗi năm tăng thêm 30.000-40.000 học sinh khiến hạ tầng trường lớp phát triển không theo kịp.

"Các cấp ủy, chính quyền cùng sự tham mưu của ngành giáo dục tháo gỡ khó khăn về đất đai để đẩy nhanh tốc độ xây dựng trường lớp, đáp ứng nhu cầu địa phương, đảm bảo yêu cầu nâng cao chất lượng dạy học", Bí thư Nguyễn Văn Nên đề nghị.

Nâng cao mức lương, thu nhập của nhà giáo là vấn đề cấp bách

Tại hội nghị, việc chăm lo đội ngũ nhà giáo và xây dựng văn hóa học đường là nhiệm vụ được Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên nêu ra với nhiều trăn trở, mong muốn, chia sẻ, thậm chí là xót xa.

Ông cho hay, những năm qua, thành phố đã có nhiều nỗ lực trong việc tuyển dụng giáo viên. Nguồn tuyển dụng đầu vào hiện nay không còn đòi hỏi yêu cầu hộ khẩu giúp công tác tuyển dụng thuận lợi hơn, tuyển được đội ngũ nhà giáo giỏi và yêu nghề. Thành phố rất trân trọng những nhà giáo, cá nhân đã nỗ lực vượt lên chính mình, vượt qua khó khăn, thử thách để bám ngành, bám nghề, đóng góp thành tích chung cho ngành giáo dục.

Tuy nhiên, ông nhấn mạnh, nỗ lực không thể kéo dài mãi, vượt qua khó khăn trong khoảnh khắc thôi, bởi sức người có hạn. Nếu cứ để các thầy cô giáo bươn chải đời sống thì không thể yên tâm. "Câu hỏi được đặt ra là, sứ mệnh được giao cho ngành giáo dục cực kỳ lớn nhưng công tác đảm bảo điều kiện để đội ngũ thực thi sứ mệnh đáp ứng chưa?", Bí thư Thành uỷ trăn trở.

Đồng thời ông khẳng định, trước hết, việc nâng cao mức lương, thu nhập của nhà giáo là vấn đề cấp bách hiện nay. Trong khi chờ chính sách chung của Đảng và Nhà nước thì thành phố tiếp tục nghiên cứu để có thể ban hành cơ chế chính sách hỗ trợ, giúp đội ngũ thầy cô giáo yên tâm đảm bảo cuộc sống, đặc biệt đối với những khu vực còn nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên yêu cầu, toàn ngành giáo dục đào tạo cần quan tâm đẩy mạnh chuyển đổi số, cải cách hành chính trong ngành giáo dục, bắt kịp giai đoạn hội nhập quốc tế, nâng cao giáo dục toàn diện với trọng tâm là con người. Thành phố thông minh, hiện đại không thể chấp nhận nền giáo dục đi sau, đi chậm.

Đặc biệt, ngành giáo dục và đào tạo phải nhận trách nhiệm đi đầu trong việc triển khai thực hiện chương trình hành động xây dựng không gian văn hóa Hồ Chí Minh trong toàn hệ thống, triển khai đến từng địa phương, đơn vị trường học, xây dựng môi trường học tập xanh – sạch – đẹp, có nghĩa tình, lòng nhân ái với những con người thông minh, hiện đại, vừa học tập vừa rèn luyện nhân cách, phát triển toàn diện trí, đức, thể, mỹ.

"Chúng ta cần nỗ lực để học sinh dù nội thành hay ngoại thành, dù trường công hay trường tư, hộ khẩu thành phố hay nhập cư từ các tỉnh, thành khác đều có điều kiện học tập tốt nhất trên tinh thần “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”", Bí thư Nguyễn Văn Nên bày tỏ mong muốn.

Thực hiện đổi mới bắt đầu từ việc tạo ra môi trường giáo dục trung thực với thành tích thật

Trước yêu cầu của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên đặt vấn đề: Hiện nay, cả nước đang trong tiến trình cải cách, đổi mới, nâng cao chất lượng dạy và học, gọi chung là đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, nhưng cụ thể là những vấn đề gì?

"Chúng ta đã và đang tập trung nỗ lực làm rất nhiều việc trong thời gian qua. Tuy nhiên thời gian gần đây, các phương tiện thông tin đại chúng chuyển tải ý kiến của các nhà giáo, dư luận xã hội về tính trung thực của việc học. Đổi mới trước hết là đổi mới tư duy, đổi mới phương pháp tiếp cận, thậm chí phải dũng cảm thay đổi chính mình, từ lãnh đạo quản lý đến thầy cô giáo, từ chỗ dạy học ép buộc thay đổi qua dạy học cởi mở hơn, lắng nghe tiếng nói học sinh, có nhiều sự tương tác hơn giữa thầy và trò. Dạy học trong bối cảnh mới là dạy học khai phóng, đề cao sự tương tác, gợi mở để phát triển năng lực tư duy cho học sinh", Bí thư Thành uỷ phân tích.

Ông tiếp tục nêu vấn đề, để thực hiện đổi mới, ngành giáo dục cần quan tâm đổi mới bắt đầu từ đâu, theo hướng nào để thực hiện một cách trung thực? Song song đó chỉ rõ, đó là bắt đầu tự sự gương mẫu của các thầy cô giáo, tạo ra môi trường giáo dục lành mạnh, trung thực, không thành tích ảo, xây dựng hệ thống tiêu chí thi đua khen thưởng, nói thật làm thật, chấm điểm thật, thành tích thật, chống sự giả dối…

Ngoài ra, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên cũng yêu cầu, thời gian tới ngành giáo dục cần tăng cường chủ động trong công tác truyền thông giáo dục đến từng gia đình, trường học, thôn xóm, ngõ hẽm, giúp phụ huynh, học sinh có thông tin về việc học của con em mình để qua đó có sự gắn kết, chia sẻ, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát.

Yến Hoa