Đừng để học sinh… đứng ngoài nhìn vào phòng tâm lý!

Hàng loạt các vụ học sinh có hành động tiêu cực như tự tử, gây gổ đánh nhau với bạn bè, hay vô lễ với giáo viên vừa qua đều có nguyên nhân từ sức khỏe tâm thần. Vì vậy, việc tư vấn tâm lý học đường luôn là vấn đề nóng hổi và cần kíp ở nhà trường phổ thông.

Chuyên gia tư vấn tâm lý học sinh vào giờ chào cờ đầu tuần tại Trường THPT Tây Thạnh (TP.HCM)

Mặc dù đã được đầu tư tốt về cơ sở vật chất và nhân viên tư vấn, song nỗi băn khoăn lớn nhất của trường học hiện nay là làm sao để công tác tư vấn tâm lý đạt hiệu quả? Làm sao để học sinh không… đứng ngoài nhìn vào phòng tâm lý mà ngày càng tìm đến đông hơn?

Ngày càng nhiều học sinh có sức khỏe tâm thần

Chỉ tính riêng nạn bạo lực học đường, theo số liệu được Bộ GD-ĐT đưa ra gần đây nhất, trong một năm học, toàn quốc xảy ra gần 1.600 vụ việc học sinh đánh nhau ở trong và ngoài trường học (khoảng 5 vụ/ngày). Cứ khoảng trên 5.200 học sinh thì có một vụ đánh nhau; hơn 11.000 học sinh thì có một em bị buộc thôi học vì đánh nhau; cứ 9 trường thì có 1 trường có học sinh đánh nhau… Có nhiều nguyên nhân dẫn đến nạn bạo lực học đường. Áp lực học tập là nguyên nhân hàng đầu. Mặc dù chủ trương của ngành giáo dục bấy lâu nay là giảm áp lực cho người học. Nhưng xem ra chủ trương ấy chỉ mới dừng lại ở lý thuyết, còn thực tế thì chưa thấy. Học sinh vẫn phải quay cuồng chóng mặt để tiếp thu lượng kiến thức từ chương trình học. Ngày hai buổi đến trường, rồi buổi tối lại học thêm; thứ bảy, chủ nhật thì học thêm ngoại ngữ, rồi học kỹ năng này nọ… Cho nên học sinh không có thời gian để nghỉ ngơi, hoạt động như một cỗ máy hết cả công suất. Học sinh ngày nay ngủ không đủ giấc, trong đó có việc thức quá khuya và dậy quá sớm để đến trường. Nhiều học sinh vào lớp trong trạng thái ngái ngủ, mất tập trung. Với áp lực kiến thức, lâu ngày các em bị hao tổn tinh thần. Việc lạm dụng mạng xã hội và ảnh hưởng không tốt từ công nghệ số. Đa số học sinh ngày nay coi chiếc điện thoại thông minh là vật bất ly thân. Kiến thức mạng chi phối quá nhiều vào sách vở nhà trường, làm cho tư tưởng phân tán, mất tập trung, lệch chuẩn mực, hoang mang, dễ sa ngã trước cái xấu. Thiếu sự quan tâm của gia đình, cha mẹ với con cái. Hoặc là quan tâm quá mức, tạo ra áp lực cho con, chính là nguyên nhân tiếp theo…

Quy trình tư vấn tâm lý như thế nào có hiệu quả?

Để xây dựng quy trình tư vấn tâm lý hoạt động hiệu quả cần dựa trên nhiều yếu tố: Đặc điểm tâm lý chung của học sinh (thân chủ); các nguồn lực tại chỗ, như giáo viên chủ nhiệm, giám thị nhà trường; các nguồn lực hỗ trợ khác bên ngoài, như cha mẹ học sinh, chuyên gia tâm lý bậc cao hơn, y tế địa phương… Công việc này rất công phu, vất vả, đòi hỏi nhân viên phụ trách tư vấn tâm lý phải mất công sức tìm hiểu, kết nối, tìm hỗ trợ. Sau khi có đầy đủ phương tiện, điều kiện, nguồn lực, giáo viên tâm lý có thể xây dựng quy trình hoạt động theo các bước sau: Xây dựng kế hoạch, có sự tham mưu của lãnh đạo nhà trường; phối hợp với giáo viên và giám thị tiếp cận học sinh khó khăn về tâm lý hoặc thực hiện đánh giá, sàng lọc sức khỏe tâm thần học sinh đầu mỗi học kỳ; sau khi tiếp cận, sàng lọc, giáo viên tư vấn xây dựng kế hoạch can thiệp. Sau một thời gian can thiệp, nếu sức khỏe tâm thần học sinh không chuyển biến tốt, giáo viên tâm lý chủ động đề xuất giải pháp can thiệp tiếp theo với các nguồn lực như đã nói ở trên.

ThS. Nguyễn Thị Hường (chuyên viên phụ trách tư vấn tâm lý của Trường THPT Tây Thạnh, Q.Tân Phú, TP.HCM) chia sẻ kinh nghiệm: Giáo viên tâm lý cần sự phối hợp của giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và giám thị. Khi phát hiện học sinh của mình có khó khăn về tâm lý, thầy cô có thể giới thiệu trực tiếp đến phòng tư vấn tâm lý, hoặc nhắn tin cho giáo viên tâm lý qua trang Fanpage, Zalo. Đầu mỗi năm học, phòng tư vấn tâm lý phát tờ rơi, card visit đến từng lớp để giúp học sinh có điều kiện tiếp cận phòng tư vấn tâm lý một cách hiệu quả.

Ngoài ra, phòng tư vấn tâm lý nhà trường không nên thụ động để học sinh tự tìm đến với mình, vì điều này rất khó, đa số học sinh rất ngại đến phòng tư vấn. Mà phải chủ động tổ chức những buổi tư vấn tâm lý bắt buộc cho học sinh vào giờ chào cờ đầu tuần, hoặc buổi sáng cuối tuần. Thi thoảng nên mời các chuyên gia tâm lý về trường báo cáo để “hóa giải” các vấn đề về tâm lý, tinh thần cho học sinh.

Bài, ảnh: Trần Ngọc Tuấn