Tìm giải pháp phát triển giao thông vùng Đông Nam bộ

Cần cơ chế, chính sách phát triển đồng bộ hệ thống hạ tầng kinh tế – xã hội của vùng Đông Nam bộ, nhất là hạ tầng giao thông – vấn đề có ý nghĩa chiến lược.

Thủ tướng trao đổi cùng các đại biểu bên lề hội nghị (Ảnh: VGP)

Tại TP.HCM, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Chủ tịch Hội đồng điều phối vùng Đông Nam bộ vừa chủ trì Hội nghị Hội đồng điều phối vùng. Tại đây, đại diện các bộ ngành và tỉnh thành đã đánh giá vùng Đông Nam bộ đóng góp lớn trong phát triển kinh tế – xã hội của cả nước nhưng hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông còn tồn tại, hạn chế, phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế và nhu cầu phục vụ phát triển.

Nên mở rộng cơ chế, chính sách của Nghị quyết 98 cho cả vùng

Ông Võ Tấn Đức – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai cho biết trong thời gian qua, Trung ương rất quan tâm đến vùng Đông Nam bộ, thể hiện qua hàng loạt dự án đang triển khai trên địa bàn tỉnh. Ngoài Vành đai 3, các dự án cao tốc Bến Lức – Long Thành, cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu và đặc biệt dự án cảng hàng không Quốc tế Long Thành sẽ dần dần kết nối vùng. Tuy nhiên, cảng hàng không quốc tế Long Thành chưa đưa vào sử dụng mà tình trạng kẹt ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt đoạn từ cầu Long Thành đến đường Mai Chí Thọ. Vì vậy, Đồng Nai kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đẩy nhanh mở rộng cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây lên 10 – 12 làn xe đảm bảo lưu lượng sau khi đưa dự án vào sử dụng. Bên cạnh đó, Cảng Hàng không quốc tế Long Thành dự kiến hoàn thành vào năm 2026 nhưng cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây đã bắt đầu quá tải. Do đó, việc bổ sung kết nối tại vị trí cầu Cát Lái là rất cấp thiết, giảm áp lực giao thông. Đồng Nai kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo thống nhất triển khai dự án cầu thay phà Cát Lái trong giai đoạn hiện nay, thay vì sau năm 2030 như đề xuất của TP.HCM.

Nhận định về những ưu thế hiện nay của vùng, ông Nguyễn Thanh Ngọc – Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh cho rằng, vùng có tốc độ phát triển nhanh với đầu tàu kinh tế là TP.HCM. Việc cảng Cái Mép – Thị Vải, sân bay Long Thành và khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài đã, đang và sẽ được đầu tư hình thành vùng tam giác, bộ ba cửa khẩu, cảng quan trọng hội đủ yếu tố “đường biển – đường hàng không và đường bộ” của vùng và khu vực. Mặc dù kết nối giao thông trong vùng có thuận lợi hơn, song Tây Ninh vẫn mong muốn, hoàn thiện và phát triển đồng bộ về cơ sở hạ tầng kết nối. Cụ thể, sớm hoàn thành tuyến cao tốc Mộc Bài – TP.HCM. “Đây là một trong những dự án giao thông quan trọng, huyết mạch mang tính chiến lược về mọi mặt”, ông Ngọc đánh giá và đề xuất thêm: “Để tăng cường tính kết nối chặt chẽ về hạ tầng, có thể nghiên cứu hình thành đường sắt tốc độ cao Mộc Bài – TP.HCM, đặc biệt là sự kết nối với 2 sân bay Tân Sơn Nhất, Long Thành và cảng Cái Mép – Thị Vải”.

Trong khi đó, TP.HCM là địa phương có thuận lợi về vị trí trung tâm, quy hoạch TP có vai trò tích hợp, thống nhất cho hạ tầng giao thông vùng, tối đa hóa khả năng kết nối với các tỉnh lân cận và tạo ra cơ sở hạ tầng phục vụ không chỉ cho TP mà còn cho sự phát triển tiềm năng của các khu vực xung quanh. Đặc biệt, Quốc hội vừa ban hành Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP mang đến nhiều cơ hội cho phát triển giao thông.

Ông Trần Du Lịch – thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ Quốc gia góp ý nên mở rộng cơ chế chính sách trong NQ98 ra các tỉnh trong vùng, trong đó có mô hình TOD. Mô hình này kết nối đô thị, dân cư với giao thông, tức là từ quỹ đất đô thị hóa có thể phát triển hệ thống giao thông. Nếu làm tốt TOD thì quỹ đất đô thị hóa là “con gà đẻ trứng vàng” cho ngân sách để làm đường. Đây là cách làm rất hiệu quả mà không phụ thuộc lớn vào ngân sách.

Ngoài ra, ông Lịch cũng kiến nghị nên phối hợp cảng trung chuyển Cần Giờ và Cái Mép – Thị Vải nhằm nâng tầm lên thành cửa ngõ quốc tế của Đông Nam Á. “Nếu làm tốt hoàn toàn tạo điều kiện được cho vùng Đông Nam bộ tăng trưởng 2 con số từ năm 2026-2035. Đây là thời kỳ sẽ đột phá”, ông Lịch nhấn mạnh.

Cần cơ chế, chính sách phát triển hạ tầng giao thông

Ông Nguyễn Chí Dũng – Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) đánh giá Đông Nam bộ dù đóng góp vai trò hết sức quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội của cả nước nhưng phát triển vùng đã và đang đối mặt với nhiều thách thức và còn bộc lộ nhiều hạn chế. Mạng lưới kết cấu hạ tầng nội vùng và liên vùng còn thiếu và chưa đồng bộ; chênh lệch về phát triển giữa các địa phương trong vùng chưa được rút ngắn; liên kết trong vùng vẫn còn hạn chế. Các vấn đề về ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước, úng ngập cục bộ một số địa phương trong nùng chưa được giải quyết. Bộ trưởng Dũng khẳng định: “Cần cơ chế, chính sách phát triển đồng bộ hệ thống hạ tầng kinh tế – xã hội của vùng, nhất là hạ tầng giao thông – vấn đề có ý nghĩa chiến lược”.

Tại hội nghị, ông Phan Văn Mãi – Chủ tịch UBND TP.HCM đề xuất thành lập quỹ phát triển hệ thống giao thông vùng. Quỹ được hình thành từ vốn ngân sách nhà nước, nguồn xã hội hóa và các nguồn khác. Việc có được một quỹ đầu tư hạ tầng chung cho toàn vùng với cơ chế mở sẽ thúc đẩy quá trình phát triển và liên kết các địa phương trong vùng đặc biệt là đối với vấn đề hạ tầng, giao thông – một yếu tố mang tính huyết mạch cho sự phát triển và khai thác hết tiềm năng của vùng.

Đồng quan điểm mạng lưới giao thông cấp vùng, liên vùng Đông Nam bộ còn thiếu và chưa đồng bộ, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng cho biết Bộ GTVT đề xuất sớm hoàn thiện các quy hoạch tỉnh, quy hoạch vùng Đông Nam bộ trong đó tích hợp đầy đủ, thống nhất và đồng bộ với các quy hoạch chuyên ngành GTVT đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Đồng thời, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Hội đồng điều phối vùng giao Bộ GTVT phối hợp với Bộ KH-ĐT và các tỉnh, thành phố tổ chức hội nghị xúc tiến, kêu gọi đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông của vùng để huy động tối đa các nguồn vốn ngoài ngân sách, sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách nhà nước với mục tiêu “lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư”.

Đánh giá cao ý kiến các bộ ngành, địa phương nêu ra, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh cần có cơ chế, chính sách đặc thù để thúc đẩy vùng Đông Nam bộ phát triển, tăng liên kết vùng. Ông đề nghị các địa phương phải đoàn kết, đồng lòng cùng nhau giải quyết các vấn đề mang tính liên tỉnh – thành phố. Không thực hiện manh mún, hạn chế phát triển. Các thành viên Hội đồng điều phối vùng phải phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu cơ chế, chính sách để có sự liên kết cụ thể.

Thủ tướng nhấn mạnh, Hội đồng cần hoạt động hiệu quả, thực chất, không hình thức, không hành chính, phải tạo ra của cải vật chất; tập trung vào 3 khâu đột phá chiến lược, đồng thời tập trung xử lý 3 vấn đề lớn trong những năm tới của vùng: Ách tắc giao thông, vấn đề môi trường, vấn đề nhà ở.

Để kinh tế – xã hội vùng Đông Nam bộ phát triển hiệu quả, Thủ tướng chỉ đạo, Hội đồng điều phối vùng phải hỗ trợ các địa phương trong vùng giải quyết những vấn đề liên tỉnh – thành nhưng không thuộc thẩm quyền của các địa phương trong vùng như phát triển cao tốc, quốc lộ, cầu kết nối giữa hai địa phương…

Nguyễn Trinh