Phần lớn các bệnh ung thư (UT) không thể phòng ngừa, chủ yếu phụ thuộc vào quá trình điều trị. Tuy nhiên tại Việt Nam và một số nước đang phát triển, bệnh nhân UT chưa được quan tâm và điều trị đúng cách, chưa có sự vào cuộc chung tay của toàn ngành y tế… Đó là nhận định của các chuyên gia y tế tại Hội nghị Khoa học công nghệ lần thứ IV năm 2018 do BV Quận Thủ Đức tổ chức mới đây.
Bệnh nhân ung thư tại BV Ung bướu TP.HCM
Phát biểu tại hội nghị, BS Alex Eniu – Trưởng ban Chính sách toàn cầu của Hội Ung bướu nội khoa châu Âu (ESMO) đồng thời là chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) – cho biết, hiện nay UT đang dần vươn lên là nguyên nhân chính gây tử vong trên toàn thế giới với số người chết đã vượt qua lao, HIV, sốt rét… cộng lại. Năm 2018, thế giới có 18,1 triệu bệnh nhân UT mới và 9,6 triệu người chết do UT. Dự kiến năm 2030 sẽ có 21,6 triệu ca mới và 13 triệu bệnh nhân UT tử vong, trong đó có 70% số ca UT tử vong tại các nước đang phát triển, tập trung tại châu Á và châu Phi. Tại Việt Nam số bệnh nhân mắc mới chỉ bằng 50-70% các nước phát triển, tuy nhiên tỷ lệ tử vong do UT vẫn không khác biệt, nguyên nhân do công tác điều trị còn nhiều khó khăn.
Theo BS Nguyễn Triệu Vũ – Trưởng khoa Ung bướu, BV Quận Thủ Đức TP.HCM, hiện nay phần lớn các loại UT không thể phòng ngừa, chủ yếu phụ thuộc vào quá trình điều trị, tuy nhiên đây đang là một thách thức. Ở một số nước, bệnh nhân phải chờ đến 6 tháng mới có kết quả xét nghiệm khối u; không đến 30% bệnh nhân tại các nước đang phát triển có thể tiếp cận đầy đủ với điều trị; nhiều cơ sở y tế đối mặt với tình trạng thiếu bác sĩ xạ trị, phẫu thuật… Ngoài ra, nhiều nước đưa ra các chương trình tầm soát, nhưng phần lớn đều mang tính hình thức và không hiệu quả.
“Việt Nam là nước có chương trình tầm soát UT cổ tử cung khá hiệu quả, tỷ lệ bệnh nhân bị UT cổ tử cung đã giảm nhiều trong thời gian gần đây. Tuy nhiên việc tầm soát các loại UT khác vẫn còn mang tính lẻ tẻ, tự phát và hiệu quả không cao”, BS Vũ nhấn mạnh.
Năm 2013, WHO đã đưa ra chương trình Hành động toàn cầu về các bệnh không lây nhiễm (NCD), trong đó có UT với mục tiêu giảm 25% các trường hợp tử vong do NCD vào năm 2025; 158/190 quốc gia thuộc Liên hợp quốc có chương trình hành động quốc gia nhưng chỉ 7% có kế hoạch cụ thể, 11% có ngân sách và nguồn lực để thực hiện; còn lại các chương trình kế hoạch vẫn nằm trên giấy. Việc tiếp cận với các thuốc thiết yếu cũng là một vấn đề lớn. Với 21 loại thuốc đặc trị thiết yếu giá rẻ có thể điều trị hơn 80% loại UT nhưng tình trạng thiếu thuốc thường xuyên xảy ra. Ngoài ra, bệnh nhân UT tại các nước đang phát triển rất khó tiếp cận với morphin (thuốc giảm đau chính cho giai đoạn cuối) ước lượng chỉ dưới 10% bệnh nhân; trong khi đó tại các nước phát triển có hơn 90% bệnh nhân được sử dụng loại thuốc này. Tại Việt Nam, hiện nay đã có đầy đủ các thuốc giảm đau cho bệnh nhân, tuy nhiên thủ tục pháp lý cũng như thời gian cấp thuốc khá ngắn là rào cản cho nhiều bệnh nhân. Để giải quyết được thực trạng này cần thiết lập quy trình điều trị phù hợp cho bệnh nhân UT, đồng thời phát triển cơ sở điều trị bệnh cho người dân.
Nhã Nam
Bình luận (0)