Trước hết phải nói ngay rằng, những năm trước đây, tổ chức kỳ thi tuyển sinh ĐH-CĐ theo 2 đợt thi ĐH, 1 đợt thi CĐ là hết sức phản khoa học, vừa lủng củng, rườm rà, luẩn quẩn, vừa lãng phí, phiền phức cho cả Nhà nước và phụ huynh HS. Trên cơ sở thực tiễn việc học hành, thi cử của ta, với mục đích nâng cao chất lượng GD-ĐT nói chung, nhất là chất lượng giáo dục đại học (GDĐH) và chống tiêu cực trong thi cử, giảm phiền hà, tốn kém cho Nhà nước và cho các thí sinh (TS), tạo sự công bằng cho các TS…
Thí sinh đến TP.HCM ở trọ chuẩn bị cho kỳ thi THPT quốc gia năm vừa qua. Ảnh: T.L
1- Chỉ tổ chức một kỳ thi theo phương án “3 chung” cho tất cả các trường ĐH, ở tất cả các khối A, B, C, D… và các trường ĐH năng khiếu, kể từ các trường công lập (gồm cả các trường thuộc lực lượng vũ trang nhân dân), dân lập, tư thục và liên danh, liên kết với nước ngoài, trường Trung ương cũng như trường địa phương.
Các trường CĐ (và hệ CĐ trong trường ĐH) không tổ chức thi tuyển sinh, mà chỉ xét tuyển qua giấy báo điểm thi ĐH và đơn xin học của các TS đã trượt ĐH. Như vậy, HS tốt nghiệp THPT mỗi năm chỉ thi ĐH một lần!
Về phương án “3 chung” (chung đề, chung đợt, chung kết quả thi) được tiến hành từ 2002 đến 2014 đã ổn định và thu được nhiều kết quả tốt. TS thi 3 môn theo khối thi, thuộc chương trình lớp 12 là chính. Thi theo khối thi A, B, C, D… là rất đúng và khoa học; vì mỗi ngành học, mỗi khoa ở một trường ĐH có những môn học đặc thù – môn học cơ bản. Khối A1 thi toán – lý – hóa; Khối A2 thi toán – lý – tiếng Anh; Khối B thi toán – sinh – hóa; Khối C thi ngữ văn – lịch sử – địa lý; Khối D thi ngữ văn – toán – ngoại ngữ, và các khối năng khiếu thi 3 môn: văn – toán – năng khiếu (môn này do các trường tự ra đề). Mỗi năm chỉ tổ chức một kỳ thi chung (một đợt) cho tất cả các trường ĐH hoàn toàn không phải là việc “hạn chế nhu cầu học lên ĐH” của HS – như nhiều người lầm tưởng; mà rất có lợi cho tất cả HS, có lợi cho Nhà nước và xã hội. Vì mỗi năm chỉ thi ĐH một lần, nên không lãng phí ngân sách, cả xã hội không xôn xao nhốn nháo lo ngại đến mức quá ồn ào, ngành GD-ĐT và gia đình các TS không phải tất bật, lo lắng, vất vả, tốn kém tiền bạc và công sức cho con em đi thi nhiều đợt, nhiều ngày, nhiều nơi. Mặt khác, nó làm cho HS phải chăm chỉ học hành ngay từ các cấp phổ thông, từ đó mới tạo nên chất lượng thật cho giáo dục phổ thông, chứ không chạy theo “thành tích” giả. Vì mỗi năm chỉ thi ĐH một lần, nên các TS sẽ phải lượng sức mình để chọn một trường ĐH phù hợp với khả năng và sở thích; không còn hiện tượng “TS ảo”, “đi thi cho vui”(?), gây nhiễu và tốn kém hàng nghìn tỷ đồng cho mỗi kỳ tuyển sinh. Từ đấy, các trường ĐH sẽ tuyển chọn được các TS có chất lượng và yêu thích ngành nghề đào tạo. Mặt khác, đây sẽ là điều mặc nhiên để không ít trường ĐH-CĐ tự đào thải: Trường nào có chất lượng tốt, có uy tín, thì mới có nhiều TS dự thi; và sẽ có rất nhiều trường quá ít hoặc không có TS dự thi, sẽ tự đào thải, hoặc Bộ GD-ĐT kiên quyết cho đóng cửa! Như vậy, nhất định sẽ tạo nên chất lượng đích thực cho GDĐH của ta – trước hết là chất lượng đầu vào ĐH!
2- Trong đơn đăng ký dự thi ĐH, TS được ghi hai (02) nguyện vọng (NV): NV1- là vào học tại một khoa (ngành) của trường ĐH khác, cùng khối thi, nhưng có điểm đỗ thấp hơn của trường ĐH mình đã dự thi; NV2- là vào học hệ CĐ của chính trường ĐH mình đã dự thi (trường ĐH có hệ CĐ), hoặc vào học tại một trường CĐ khác, cùng khối thi. Làm như vậy, sẽ không gây nhiễu cho kỳ thi, không gây nhốn nháo, phức tạp, tiêu cực trong việc tuyển sinh. Đây cũng là một cách để nâng cao chất lượng tuyển sinh ĐH. Nhiều năm nay, TS không bị hạn chế số nguyện vọng xét tuyển vào ĐH (Điều này tưởng là “dân chủ”, nhưng tôi thấy rất kỳ lạ – ĐNĐ), nên việc tuyển sinh rất ồn ào, rất chậm, quá kéo dài, gây nhiều tiêu cực, khó quản lý.
3- Bộ GD-ĐT ra đề thi chung cho các trường ĐH (trừ môn năng khiếu); tuyệt đối không thi trắc nghiệm. Chung đề thi sẽ thống nhất được “chuẩn” của đề, đảm bảo được tính khoa học, tránh được việc ra đề sai; không lãng phí tiền bạc cho việc ra đề (như để các trường ĐH-CĐ từ năm 2001 trở về trước tự ra đề cho trường mình). Kỳ thi ĐH là kỳ thi có tính khoa học nghiêm túc; không phải là thứ trò chơi, nên tuyệt đối không thi trắc nghiệm theo lối cầu may, mà phải thi tự luận để kiểm tra tư duy và kiến thức có thực của TS. Việc coi thi và chấm thi phải nghiêm ngặt.
4- TS ở địa phương nào, thi ngay tại thành phố của địa phương đó. Ta có 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, thì có 63 hội đồng thi (mỗi hội đồng thi có nhiều “điểm” thi ). Làm như vậy, không gây tốn kém tiền bạc, công sức cho TS và gia đình các em, không xảy ra tình trạng ách tắc giao thông, hạn chế tối đa các tai nạn, rủi ro, cạm bẫy đối với TS.
Các trường ĐH-CĐ ở các tỉnh, thành phố phối hợp với các sở GD-ĐT tổ chức việc coi thi, dưới sự chỉ đạo, giám sát của UBND các tỉnh, thành phố (trực thuộc Trung ương) và cán bộ, chuyên gia của Bộ GD-ĐT (có thể sử dụng một số cán bộ của các trường ĐH trên địa bàn tham gia).
5- Cán bộ coi thi là giảng viên các trường ĐH-CĐ (là chính) và lựa chọn giám thị từ giáo viên các trường THCS, THPT; tất cả đều phải được tập huấn kỹ càng về nghiệp vụ coi thi. Không lấy sinh viên ĐH-CĐ để coi thi, vì họ thường lúng túng, dễ dãi trong việc coi thi, dễ mắc sai phạm quy chế coi thi. Thực tế các kỳ thi tuyển sinh ĐH-CĐ, do các trường không tập huấn kỹ càng, nghiêm túc cho các cán bộ coi thi nên không ít cán bộ coi thi đã mắc các sai phạm, nhiều khi đến mức ấu trĩ!
6- Tổ chức chấm chung, phúc khảo chung; hoặc chấm chéo, phúc khảo chéo. Chấm thi tuyển sinh ĐH là công việc cực kỳ hệ trọng, hết sức nhạy cảm, xã hội rất quan tâm, theo dõi. Lâu nay, các trường đều tự chấm bài thi vào trường mình. Việc này, tưởng là để các trường “tự chủ”(?!), nhưng sự thật lại là một lỗ hổng rất lớn đẻ ra nhiều tiêu cực trong việc tuyển sinh. Để các trường tự chấm bài thi và chấm phúc khảo, thì nhiều phụ huynh và TS sẽ “chạy tiền” trực tiếp cho một số giám khảo, hoặc cán bộ, nhân viên nhà trường, hoặc qua cò mồi. Vì vậy, những TS đã “chạy tiền”, hoặc là con em, là người thân của các cán bộ lãnh đạo địa phương và con em, người thân của các giám khảo, hoặc của các cán bộ, giảng viên, nhân viên trong trường sẽ đỗ ĐH dễ như trở bàn tay! Thực tế đã có một số đường dây chấm thi ma mãnh; họ chấm bài theo những ký hiệu riêng ở các bài thi của các TS được “đỡ đầu” và họ có quy định riêng về việc thống nhất cho điểm (cho nên những bài thi được “đỡ đầu” bao giờ cũng trùng khớp điểm giữa hai lần chấm, và không bị thanh tra, không bị chấm lại lần thứ ba). Nhiều năm trước, một số trường đã vi phạm quy chế chấm thi, quy chế tuyển sinh, bị báo chí lên tiếng. Năm nào, Bộ GD-ĐT cũng đề ra quy chế: chấm hai vòng độc lập, bí mật điểm chấm lần thứ nhất, mỗi bài thi được chấm tại hai phòng chấm khác nhau…; nhưng thực tế những “quy định” ấy chẳng có ý nghĩa, tác dụng gì với số người chấm thi ma mãnh này! Các thanh tra viên và các cơ quan bảo vệ pháp luật rất khó phát hiện đường dây chấm thi tiêu cực, chưa kể nhiều khi còn bị “che mắt”, bị mua chuộc, bị vô hiệu hóa. Vì vậy, để ngăn chặn tiêu cực trong khâu chấm thi, cần phải chấm chung, phúc khảo chung; hoặc chấm chéo, phúc khảo chéo.
7- Việc công bố điểm trúng tuyển (không gọi là điểm “chuẩn”) do các trường định ra, sau khi báo cáo lên Bộ GD-ĐT. Điểm trúng tuyển lấy theo khối ngành, sao cho phù hợp với chất lượng cụ thể (tức là điểm thi của đa số các TS thuộc các khối ngành của từng trường) nhưng không quá thấp và dựa trên số lượng TS cần tuyển. Không cần điểm sàn chung cho các trường ĐH trên cả nước. Sự khác nhau về điểm trúng tuyển của các khối ngành ngay trong một trường là chuyện bình thường. Các trường ĐH có thể tuyển hết chỉ tiêu được giao (lấy từ điểm cao xuống thấp theo từng ngành học); nhưng cũng không nhất thiết phải tuyển đủ chỉ tiêu được giao, nếu có nhiều TS tổng điểm quá thấp! Đây là điều cần thiết, để không xảy ra tình trạng “vơ bèo vợt tép” và không để cho các trường tha hồ xin chỉ tiêu vượt quá khả năng của trường mình.
8- Những TS trượt, nhưng có tổng điểm tương đối khá, có thể xin xét tuyển vào học một trường ĐH khác, cùng khối thi (tức NV1 nêu trên), nếu trường ĐH này công bố có nhu cầu tuyển cho đủ chỉ tiêu được giao; hoặc xin xét tuyển vào học một trường CĐ, hoặc hệ CĐ của chính trường ĐH mình dự thi theo điểm quy định của trường này (tức NV2).
Các trường CĐ, trung cấp, dạy nghề không thi tuyển, mà chỉ xét điểm thi của các TS đã trượt ĐH.
Tôi cho rằng: các giải pháp trên đây là phương án đổi mới kỳ thi tuyển sinh ĐH. Nó đảm bảo tính khoa học, gọn gàng, không rối rắm rườm rà, không tốn kém, không phiền toái, có tác dụng thiết thực thúc đẩy rõ rệt chất lượng của GDPT và nâng cao được chất lượng đầu vào ĐH, góp phần nâng cao chất lượng GDĐH.
Có học, thì phải có thi, và phải tổ chức thi sao cho khoa học, gọn gàng, nghiêm túc. Cần phải ổn định lâu dài hình thức thi cử theo cách này, để ổn định xã hội, ổn định tâm lý của HS và phụ huynh. Sáng tạo và đổi mới phải nhằm mục đích nâng cao được chất lượng và hiệu quả của công việc – chứ không đồng nhất với việc đưa ra những cái gọi là “mới”(!?). Có như thế, mới nâng cao được chất lượng đích thực cho nền giáo dục nước nhà – nhất là chất lượng GDĐH, và mới thể hiện được tinh thần trách nhiệm đối với tương lai dân tộc!
Đào Ngọc Đệ
(Giảng viên chính, Đại học Hải Phòng)
Bình luận (0)