Chiến thắng ung thư đầu cổ

ThS.BS Lý Xuân Quang – Phó Trưởng khoa Tai – Mũi – Họng (Bệnh viện ĐH Y dược TP.HCM) khẳng định: “Chưa có xét nghiệm nào giúp nhận biết sớm ung thư đầu cổ một cách chính xác nhưng nếu phát hiện sớm khả năng chữa khỏi cao còn phát hiện trễ thì khả năng chữa khỏi thấp mà còn tốn kém chi phí, chất lượng cuộc sống giảm nhiều”.

Theo BS Lý Xuân Quang, mỗi năm chúng ta nên tầm soát ung thư đầu cổ một lần để phát hiện sớm căn bệnh nan y này

Ung thư đầu cổ là ung thư những gì?

Ung thư đầu cổ là ung thư các bộ phận đầu cổ, bao gồm: ung thư họng, ung thư tai thái dương, ung thư khoang miệng, ung thư thanh quản, ung thư tuyến nước bọt, ung thư hốc mũi, xoang cạnh mũi, ung thư tuyến giáp. Trong ung thư họng có nhiều loại như: họng miệng, họng mũi, họng thanh quản. Ung thư khoang miệng gồm: amidan, lưỡi, khẩu cái. Ung thư tuyến nước bọt gồm tuyến mang tai, tuyến dưới hàm. Theo con số thống kê của Hiệp hội Ung thư châu Âu 2015, tần suất ung thư đầu cổ chiếm 10% các loại ung thư, đứng thứ 6 về tần suất các loại ung thư. Năm 2015 có 742.270 ca mắc mới và 407.037 người chết do ung thư đầu cổ.

Xét về nguyên nhân không giống như các loại ung thư khác, các yếu tố nguy cơ chính gây ung thư đầu cổ chủ yếu là do tác động từ bên ngoài mà thói quen con người gây ra như: hút thuốc lá, nghiện rượu bia, HPV, EBV. Trong đó hút thuốc lá là nguyên nhân số 1 vì có vai trò chính yếu trong 85% số ca bệnh nhân mắc ung thư đầu cổ, kể cả hút thuốc lá chủ động hay bị động. Nghiện rượu cũng là một nguy cơ cao gây ung thư đầu cổ tất nhiên tùy thuộc vào số lượng rượu, uống nhiều thì nguy cơ ung thư nhiều hơn. Nếu người nào vừa nghiện rượu vừa hút thuốc lá thì nguy cơ ung thư đầu cổ gấp 35 lần theo nghiên cứu và thống kê của Hiệp hội Ung thư châu Âu. HPV là tên viết tắt của Human Papilloma Virus liên quan đến nhiều loại ung thư trong cơ thể như ung thư lưỡi, amidan, hạ họng, thanh quản, cổ tử cung trong đó có ung thư đầu cổ. HPV là virus chủ yếu lây qua đường tình dục, nằm trong tế bào niêm mạc miệng. Còn EBV là tên viết tắt của Ebstain Barr virus thường lây lan trong sinh hoạt hằng ngày, gây hội chứng nhiễm trùng tế bào đơn nhân. EBV được nghiên cứu là có liên quan đến ung thư vòm họng và tồn tại dạng bất hoạt trong tế bào vùng họng và trong hệ thống miễn dịch.

Phương pháp điều trị phù hợp nhất

Để phát hiện sớm ung thư đầu cổ, chúng ta phải nhận biết được những triệu chứng thường gặp nhất của ung thư đầu cổ như: nổi hạch cổ hay sưng vùng dưới hàm hoặc mang tai, nổi màng loét đỏ hoặc trắng, đau trong miệng. Thường xuyên đau và chảy máu miệng gây khó nói, khó thở, ăn uống nuốt rất đau. Thường xuyên chảy máu mũi, ổ mắt sưng xung quanh, tê bì mặt, khàn tiếng kéo dài, ù tai nghe kém. Tất cả đều nằm trong 7 nhóm triệu chứng cảnh báo ung thư đầu cổ. Tuy nhiên theo BS, khi chúng ta dựa vào triệu chứng là cách phát hiện thụ động, khi đã xuất hiện triệu chứng có thể bệnh không còn ở giai đoạn sớm nữa. Vì thế cách phát hiện sớm nhất là nhờ can thiệp của BS và bệnh viện. Đó là nội soi tai mũi họng, xét nghiệm, siêu âm cổ và các phương tiện hình ảnh học khác. Khi phát hiện ra ung thư cần chụp CT để đánh giá vị trí, kích thước, mức độ xâm lấn của ung thư, đánh giá tình trạng. Làm PET – CT để tầm soát toàn cơ thể dù giá tiền cao hay MRI nhằm khảo sát mô mềm tốt hơn CT và lại không phải tiếp xúc tia xạ như CT. Nếu siêu âm thì nằm ở dạng khảo sát nhanh, không xâm lấn để tầm soát chủ yếu hạch cổ, các tuyến nước bọt, tuyến giáp. Để quan sát trực tiếp thì nên nội soi vì cho ra kết quả nhanh, không tiếp xúc tia xạ và nếu nghi ngờ thì sinh thiết luôn. Còn không BS sẽ giúp bệnh nhân lựa chọn chẩn đoán chỉ dấu ung thư qua huyết thanh, nước bọt, sinh thiết hạch nhưng chỉ mang tính chất gợi ý vì không giúp chẩn đoán xác định.

Có nhiều cách điều trị ung thư đầu cổ. Khi ung thư giai đoạn sớm thì điều trị tiệt căn cơ hội chữa khỏi ung thư cao. Điều trị giảm nhẹ là giải pháp tình thế mang tính chất giảm nhẹ triệu chứng trong trường hợp thể trạng kém do ung thư giai đoạn trễ. Phương pháp điều trị hiệu quả bao gồm: phẫu thuật, xạ trị, hóa trị, miễn dịch. “Để phòng tránh nguy cơ ung thư đầu cổ, cần phải có chế độ sinh hoạt lành mạnh, ăn uống điều độ, hạn chế hoặc nói không với thuốc lá, rượu bia là những thủ phạm đầu tiên gây ra các loại ung thư đầu cổ. Vệ sinh răng miệng sạch sẽ, hạn chế dùng thức ăn sẵn nhiều muối. Tránh hít hơi độc, nhiễm khói bụi. Có đời sống sinh hoạt tình dục lành mạnh, chung thủy tránh quan hệ tình dục bằng miệng hoặc có biện pháp an toàn để ngăn chặn các loại ung thư đầu cổ. Khi đã mắc bệnh cần điều trị đúng phác đồ theo chỉ dẫn của thầy thuốc, sống lạc quan không tin theo lời khuyên nhủ thiếu cơ sở khoa học, mê tín dị đoan của những người khác” – BS Quang đưa ra lời khuyên.

Nguyễn Phương Đăng