Cá tra, bảy nổi ba chìm

Ông Vũ Như Cẩn-Vụ trưởng Vụ nuôi trồng  thủy sản (Tổng cục Thủy sản) cho biết, cá tra nước ta có lợi thế rất lớn, năng suất đạt 500 – 600 tấn/ha, chưa nơi nào trên thế giới đạt như thế. Tuy nhiên, giá trị mang lại  gần 1,67 tỷ USD/năm là chưa tương xứng. Ông cho rằng, nguyên nhân chính là do thiếu liên kết, doanh nghiệp chưa quan tâm nghiên cứu giống. Đồng thời, sản phẩm chế biến đơn điệu, đa số là phi lê; chưa kết nối được với khách hàng, người tiêu dùng và thiếu chiến lược marketing.

Chủ tịch Hiệp Hội cá tra Việt Nam, ông Dương Nghĩa Quốc cho rằng, khó khăn nhất chính là chất lượng giống thoái hóa, gây hao hụt, tăng chi phí. Hơn nữa, các chính sách của nhà nước chưa đi vào cuộc sống, nông dân chưa tiếp cận được nhiều. Ngoài ra, việc liên kết lỏng lẻo dẫn đến sản xuất tiêu thụ khó bền vững, năng lực quản trị và vốn cho doanh nghiệp khó khăn.

Đồng tình với quan điểm này, ông Dương Ngọc Minh-Tổng giám đốc Cty CP Hùng Vương cho rằng, giá thành sản xuất cao là do con giống, trong khi nhà nước không quản lý được hoặc chưa tạo ra giống chất lượng. Vì thế, đòi hỏi phải có con giống sạch bệnh, không hao hụt, mau lớn mới giúp nông dân có lãi. Ông Minh đề nghị Bộ NN&PTNT chọn ra một địa phương trong vùng để phát triển con giống.

Về phát triển cá nguyên liệu, ông Minh cũng cho rằng, ngoài một số doanh nghiệp liên kết với nông dân phát triển, nhiều doanh nghiệp tự đi mua giá rẻ hơn. “Cá tra ba chìm bảy nổi như thời gian qua là do doanh nghiệp thích giá rẻ, chào giá thấp làm ảnh hưởng thị trường chung”- ông nói.

Ông Hồ Văn Vàng – Phó Chủ tịch Hiệp hội cá tra VN cho biết, nghịch lý hiện nay là cá tra là ngành hàng độc quyền nhưng vì cạnh tranh không lành mạnh, bán rẻ dẫn đến nông dân thua lỗ. Ông cũng cảnh báo về chất lượng cá hiện nay: Một kg cá xuất đi thì có đến 60% là nước, chỉ 40% cá. “Với chất lượng như thế thì sản phẩm cá tra Việt Nam dần sẽ mất thị trường”- ông Vàng nói. Ông cũng đề nghị, Bộ NN&PTNT tổ chức sắp xếp lại đầu mối chế biến, nuôi có kế hoạch, liên kết theo chuỗi mới mong làm ngạch xuất khẩu cá tra không dừng ở mức 1,7 tỷ USD mà tăng gấp nhiều lần.

Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường, có sự biến động rất lớn ở ngành hàng cá tra. Cụ thể, về giá trị, 6 tháng đầu năm hầu như giá cá ở mức rất thấp, về những quý sau mới cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, sự tăng trưởng của giá cá nguyên liệu không ổn định. Bên cạnh đó, cần nâng cao sức cạnh tranh thì sản phẩm cá tra mới ngày càng đối mặt những biến động thị trường và các rào cản kỹ thuật của các nước nhập khẩu ngày càng dày. 

Năm 2016, diện tích nuôi khoảng 5.000 ha với sản lượng trên 1 triệu tấn. Hiện tại, cá tra được xuất khẩu sang 140 thị trường; kim ngạch xuất khẩu cá tra ước đạt 1,67 tỷ USD.