Đó là nhấn mạnh của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về cải cách tiền lương, BHXH và ưu đãi người có công tại Hội thảo quốc tế “Cải cách chính sách BHXH – kinh nghiệm quốc tế và khuyến nghị cho Việt Nam”. Hội thảo do Bộ LĐ-TB&XH phối hợp Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam tổ chức ngày 29-11 ở Hà Nội.
 |
| Tỷ lệ người lao động tham gia BHXH tại Việt Nam vẫn còn thấp. Ảnh: H.Cận |
Theo Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung, cả nước hiện có trên 14,6 triệu người tham gia BHXH, chiếm khoảng 30,4% lực lượng lao động trong độ tuổi và 27% lao động ngoài độ tuổi. Trên 10 triệu người tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), chiếm 21% số lao động trong độ tuổi tham gia BHTN. Năm 2016, thu BHXH đạt 174,5 nghìn tỷ đồng, tăng 7 lần so với năm 2007 – năm đầu tiên thực hiện Luật BHXH…
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, chính sách BHXH cũng bộc lộ những hạn chế, bất cập. Diện bao phủ BHXH còn thấp do mức độ tuân thủ chính sách và quy định về BHXH bắt buộc còn yếu trong khu vực chính thức và tỷ lệ tham gia thấp trong khu vực phi chính thức. Hiện tại có từ 6-7 triệu người cao tuổi chưa có lương hưu.
TS. Chang-Hee Lee – Giám đốc ILO tại Việt Nam – cho rằng: Để mở rộng bao phủ BHXH tới người lao động trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa, có hợp đồng ngắn hạn và những người làm việc không trên cơ sở quan hệ lao động đòi hỏi phải có sự đột phá về cách làm. Điều quan trọng là mở rộng bao phủ an sinh xã hội tới lao động trong khu vực kinh tế phi chính thức để chính thức hóa và cải thiện điều kiện công việc của họ. Việt Nam nên mở rộng an sinh xã hội cho những người trong khu vực phi chính thức thông qua kết hợp giữa chương trình có đóng góp và chương trình không dựa trên đóng góp.
“Thành công của việc mở rộng bao phủ BHYT cho thấy nhiệm vụ mở rộng diện bao phủ của BHXH là có thể thực hiện được”, TS. Chang-Hee Lee nhấn mạnh.
Quỹ hưu trí, tử tuất của Việt Nam cũng đứng trước nguy cơ khó cân đối trong tương lai gần. Nguyên nhân là do tỷ lệ thay thế (hưởng) cao (tỷ lệ hưởng tối đa 75%) và tuổi nghỉ hưu thấp; gia tăng số lượng người nhận BHXH một lần; số lượng người nghỉ hưu trước tuổi khá lớn do suy giảm khả năng lao động và các yếu tố đặc thù khác như ưu đãi ngành nghề.
Theo đó, ILO khuyến nghị Việt Nam nên thực hiện cải cách tham số, bao gồm tăng tuổi nghỉ hưu và giảm tỷ lệ thay thế.
Giám đốc ILO tại Việt Nam cho rằng, cần xây dựng một hệ thống BHXH đa tầng dựa trên các kinh nghiệm tích cực từ mở rộng bao phủ BHYT.
Phát biểu tại hội thảo, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh, chính sách BHXH phải song hành và đặt ngang tầm với chính sách kinh tế và chính sách xã hội. Đầu tư cho BHXH là đầu tư cho con người, phát triển bền vững chứ không phải phát triển thuần túy được thực hiện với quyết tâm chính trị rất cao và sự đồng hành của cả xã hội. Phải coi BHXH là trụ cột an sinh xã hội nhưng được lồng ghép trong các chương trình và nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội. Bên cạnh đó phải thực hiện đồng bộ, toàn diện, “trọn gói” các chính sách cải cách BHXH, liên quan tới các chính sách kinh tế – xã hội khác và thị trường lao động. Cải cách chính sách BHXH song hành với cải cách bộ máy cơ quan thực hiện chính sách là hệ thống quản lý Quỹ BHXH. Đồng thời phải bảo đảm lộ trình cải cách BHXH gắn với khả năng kinh tế và ngân sách nhà nước; tôn trọng nguyên tắc đóng – hưởng, chia sẻ rủi ro và bảo đảm bền vững Quỹ BHXH, nhất là Quỹ hưu trí.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, muốn mở rộng diện bao phủ BHXH phải tập trung phát triển kinh doanh, sản xuất, mở rộng thị trường lao động, “minh bạch hoá” nền kinh tế phi chính thức để tạo ra các quan hệ lao động – quan hệ “đóng – hưởng” BHXH cùng với sự hỗ trợ tham gia BHXH của nhà nước. Cải cách BHXH cần phải có tầm nhìn dài 30-40 năm, vì độ trễ chính sách rất dài. Nhưng phải nhanh chóng hành động, hành động sớm thì có nhiều dư địa cho việc cải cách. Việc tăng độ tuổi nghỉ hưu phải tiến hành sớm, vì càng sớm càng có dư địa điều chỉnh. Ngoài ra cần có cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính để đơn giản hóa việc đóng BHXH, giảm thời gian đóng BHXH (hiện tại là 20 năm) để thu hút người tham gia…
Minh Trường
Bình luận (0)