Góp ý dự án Luật Đất đai (sửa đổi): Đất phải được khai thác, sử dụng hiệu quả nhất

Trong khuôn khổ Hội nghị đại biểu Quốc hội (ĐBQH) hoạt động chuyên trách, nhiệm kỳ khóa XV diễn ra trong 3 ngày cuối tháng 8 vừa qua; các ĐBQH đã xem xét, cho ý kiến về một số vấn đề lớn của dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Thu hồi đất làm đường vành đai 3 tại TP.HCM để phát triển kinh tế – xã hội

Sử dụng đất phải xuất phát từ lợi ích quốc gia

Góp ý cho dự thảo luật, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân – Đoàn ĐBQH TP.HCM – cho rằng, khi nhắc đến sử dụng đất thì phải xuất phát từ lợi ích quốc gia, địa phương; lợi ích doanh nghiệp và lợi ích của người dân. Vì vậy, cần phải làm rõ hơn ba lợi ích này. Cùng với đó, cần xác định thuộc tính của đất – thuộc tính của đất gồm có vị trí và diện tích. Có vị trí đất phù hợp với làm giao thông, có vị trí gần với sông, với biển… mỗi vị trí đều có những lợi thế khác nhau. Khi nhắc đến lợi ích quốc gia, địa phương thì cần xác định vị trí đất có thể làm được gì để có lợi nhất đối với đất nước và địa phương. Chẳng hạn, nếu vị trí đất đó làm đường giao thông là tốt nhất thì phải thu hồi đất để làm giao thông. Thu hồi đất để làm dự án có ý nghĩa với quốc gia, địa phương thì Nhà nước thu hồi.

Về phương pháp định giá đất, đại biểu Nhân đề nghị, quy định trong luật là phương pháp xác định đền bù cho người dân, xác định chi phí đền bù. Giá đất là do doanh nghiệp thỏa thuận với người dân nên không quy định trong luật nhưng phải quy định nguyên tắc đền bù.

Đại biểu Trần Văn Lâm – Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang – cho rằng, có một số nội dung trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) chưa được cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương của Nghị quyết 18-NQ/TW. Đó là quan điểm, Nhà nước có trách nhiệm điều tiết giá trị tăng thêm từ đất không phải do người sử dụng đất tạo ra để đảm bảo công bằng, công khai, minh bạch. Ngoài ra, Nghị quyết 18 cũng đặt mục tiêu thị trường bất động sản, trong đó có thị trường quyền sử dụng đất phải trở thành kênh phân bổ đất đai hợp lý, công bằng, hiệu quả. Tuy nhiên thực tế việc phân bổ đất đai qua cơ chế thị trường đã làm sai lệch, méo mó kết quả. Người có nhu cầu, có khả năng sử dụng không tiếp cận được đất đai hoặc tiếp cận với chi phí quá cao, làm tăng chi phí kinh doanh, giảm sức cạnh tranh của nền kinh tế. Đất đai lại trở thành công cụ đầu cơ để sinh lời, không phải được đưa vào khai thác, sử dụng.

Theo đại biểu Lâm, hiện các chính sách mới chỉ thể hiện được một phần. Vì vậy cần tiếp tục hoàn thiện chênh lệch về địa tô đối với những dự án không phải qua đấu giá, đấu thầu.

Đảm bảo các quyền của người dân về đất đai

Đối với các khoản thu được quy định tại Điều 153 của dự án luật, đại biểu Đinh Thị Phương Lan – Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi – đề nghị, ngoài 8 khoản thu ngân sách và 4 khoản thu dịch vụ công về đất đai cần có quy định các khoản thu khác theo pháp luật nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong thực hiện quyền và nghĩa vụ sử dụng đất.

Đại biểu Lan cho rằng, dự thảo Luật Đất đai đã cụ thể thêm một bước về các phương pháp áp dụng định giá đất, bao gồm: phương pháp so sánh, thu nhập, thặng dư, hệ số điều chỉnh. Tuy nhiên, cần tiếp tục rà soát các căn cứ định giá đất, bao gồm mục đích sử dụng đất được đưa ra định giá theo thời hạn sử dụng đất, thông tin đầu vào để xác định giá đất và các yếu tố khác ảnh hưởng đến giá đất. Luật cần tiếp tục các quy định liên quan đến công cụ quản lý Nhà nước như kế hoạch quy hoạch sử dụng đất, phân loại đất, điều tiết hạn mức sử dụng đất, giá đất để tạo điều kiện thuận lợi, đảm bảo các quyền của người dân về đất đai theo quy định của hiến pháp.

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa – Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn – cho biết, đất đai là tài nguyên hữu hạn, có thể trong giai đoạn hiện nay, thậm chí ở thế hệ này chúng ta chưa có điều kiện để khai thác tốt nhất thì chúng ta tiếp tục quản lý, gìn giữ và bảo vệ để các thế hệ mai sau sử dụng tốt hơn, hiệu quả hơn. Đây là nguyên lý của phát triển bền vững. Vì vậy, cần bổ sung nguyên tắc “bền vững” trong sử dụng đất vào khoản 2 Điều 5 dự thảo Luật Đất đai làm căn cứ, cơ sở cho việc xác lập các chính sách trong dự thảo luật.

Báo cáo một số vấn đề lớn tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế (UBKT) Vũ Hồng Thanh cho biết, đây là dự án luật lớn, có phạm vi điều chỉnh rộng, nội dung khó, phức tạp, tác động lớn đến đời sống nhân dân và các hoạt động phát triển kinh tế – xã hội, quá trình tiếp thu, chỉnh lý tiếp tục nhận được nhiều ý kiến khác nhau.

Cụ thể, về nội dung liên quan đến quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, Thường trực UBKT sẽ tiếp tục phối hợp với cơ quan soạn thảo và các cơ quan liên quan làm rõ nguyên tắc, tiêu chí đề xuất các chỉ tiêu sử dụng đất tại các cấp quy hoạch sử dụng đất.

Về quy hoạch sử dụng đất quốc gia, hiện nay có 2 loại ý kiến; Thường trực UBKT cơ bản thống nhất lựa chọn loại ý kiến thứ hai – Quy hoạch sử dụng đất quốc gia chỉ nên xác định chỉ tiêu đất trồng lúa, đất rừng, đất quốc phòng, đất an ninh.

Về thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng; Thường trực UBKT nhận thấy, quy định theo hướng liệt kê các trường hợp thu hồi đất có ưu điểm bảo đảm sự rõ ràng, dễ theo dõi, dễ áp dụng. Tuy nhiên, nhược điểm là khó bảo đảm bao quát, đầy đủ.

Về giao đất, cho thuê đất, tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo luật được chỉnh sửa theo hướng bỏ quy định tại khoản 5 Điều 122.

Về phát triển, quản lý và khai thác quỹ đất, tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo luật bỏ quy định về mức phân bổ tối thiểu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất hằng năm của địa phương cho quỹ phát triển đất.

Cần bổ sung quy định làm rõ việc bồi thường thiệt hại tài sản gắn liền với đất phải được thực hiện theo pháp luật dân sự để vừa đảm bảo quyền lợi cho người sử dụng đất, vừa đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ với Bộ luật Dân sự.

Đại biểu Lê Thanh Hoàn – Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa – nêu rõ, việc thu hồi đất và bồi thường tái định cư là nội dung quan trọng, có ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của người dân. Hàng năm tình trạng khiếu kiện liên quan đến đất đai vẫn diễn ra. Do vậy, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) cần có những chính sách bền vững đối với các trường hợp thu hồi đất bắt buộc. Theo đó, tại Điều 79 của dự thảo luật này cần quy định cụ thể các trường hợp phải thực hiện thỏa thuận theo Điều 127. Đồng thời, dự thảo luật cũng cần bổ sung thêm nguyên tắc đối với việc thu hồi đất bắt buộc…

Góp ý về vấn đề thu hồi đất đối với một số dự án bị tắc nghẽn, đại biểu Nguyễn Anh Trí – Đoàn ĐBQH Hà Nội – cho rằng, tất cả các dự án, dù to hay nhỏ nếu được cấp chính quyền cho phép thì chính quyền phải tham gia vào vấn đề giải tỏa, thu hồi đất cho dự án. Đối với các dự án đã được giải tỏa từ trên 70% trở lên, qua 2 năm sẽ cưỡng chế để thu hồi và giá đền bù bằng giá Nhà nước quy định. Nếu còn lại một số hộ thì chính quyền cần tham gia vào vấn đề đền bù, giải tỏa. Vì vậy, các văn bản dưới luật này cần có quy định cụ thể.

Thùy Linh