Đẩy lùi tín dụng đen bằng… thẻ tín dụng

Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng cho rằng, thúc đẩy phát triển thị trường thanh toán điện tử, gồm phát triển hạ tầng chấp nhận thanh toán (thẻ, QR code…) và phát triển thẻ tín dụng (TTD) nội địa là góp phần triển khai chiến lược quốc gia của Việt Nam về thúc đẩy tài chính toàn diện, thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM), đặc biệt hỗ trợ đẩy lùi tín dụng đen.

Thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng được nhiều người sử dụng

Ông Phạm Tiến Dũng – Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) – cho biết, phát triển TTKDTM, phổ cập tài chính toàn diện, thúc đẩy thị trường thanh toán điện tử tại Việt Nam nhằm đáp ứng tốt nhu cầu thanh toán ngày càng tăng của người dân và doanh nghiệp là một trong các mục tiêu quan trọng của ngành ngân hàng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại “Đề án phát triển TTKDTM tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025” ban hành kèm theo Quyết định số 1813/QĐ-TTg ngày 28-10-2021.

Thanh toán không dùng tiền mặt tăng mạnh

Ông Nguyễn Đăng Hùng – Phó Tổng Giám đốc NAPAS – cho biết, trong giai đoạn 2021-2022, TTKDTM tăng trưởng 86% về số lượng giao dịch không dùng tiền mặt và 31% về giá trị giao dịch không dùng tiền mặt.

Theo số liệu của Vụ Thanh toán – NHNN, đến cuối năm 2022, cả nước có trên 77,41% người trưởng thành có tài khoản thanh toán tại ngân hàng. So với cùng kỳ năm 2022, trong 7 tháng đầu năm 2023, giao dịch TTKDTM tăng 51,14% về số lượng; qua kênh internet tăng 66,46% về số lượng và 4,01% về giá trị; qua kênh điện thoại di động tăng 63,09% về số lượng và 8,79% về giá trị; qua phương thức QR code tăng 124,15% về số lượng và 16,12% về giá trị. Việc mở tài khoản trực tuyến được triển khai từ cuối tháng 3-2021, tính đến tháng 6-2023 đã có gần 27 triệu tài khoản thanh toán được mở bằng phương thức điện tử (eKYC) đang hoạt động và 10,8 triệu thẻ đang lưu hành phát hành bằng phương thức eKYC.

Về thị trường TTD nội địa, ông Phạm Anh Tuấn – Vụ trưởng Vụ Thanh toán, NHNN – thông tin, đến hết tháng 7-2023, có 15 tổ chức phát hành thẻ đã phát hành TTD nội địa (như thẻ Lộc Việt của Agribank; thẻ 2Card của VietinBank; thẻ Easy Card của Sacombank; thẻ Vietcredit của Tín Việt…). Số lượng TTD nội địa đang lưu hành đến tháng 7-2023 đạt trên 811,4 ngàn thẻ (tăng 42,5% so với cùng kỳ năm 2022). Trong giai đoạn 5 năm 2018-2022, số lượng TTD nội địa phát hành đạt mức tăng trưởng bình quân 29,6%/năm, cao hơn TTD quốc tế là 17,72%/năm. Có thể thấy, thời gian qua, các tổ chức phát hành thẻ đã chủ động, sáng tạo nghiên cứu, phát hành, cung ứng các sản phẩm, dịch vụ thẻ nội địa gắn với thương hiệu thẻ của Việt Nam. Nỗ lực này của các tổ chức phát hành thẻ nhằm đẩy mạnh TTKDTM, thúc đẩy tài chính toàn diện để bao phủ dịch vụ thanh toán, tín dụng đến số đông người dân và giảm chi phí chấp nhận, sử dụng thẻ cho các đơn vị chấp nhận thẻ, chủ thẻ tại Việt Nam theo hướng đơn giản, tiện lợi, dễ sử dụng, giảm chi phí, phù hợp với nhu cầu và khả năng chi trả của mọi người dân, doanh nghiệp.

Ông Tuấn khẳng định, TTD nội địa vừa là công cụ thanh toán vừa đáp ứng nhu cầu tín dụng. Bên cạnh các tính năng của TTD thông thường (như khách hàng được chi tiêu trước trả tiền sau, thời gian miễn lãi dài từ 45 đến 55 ngày…), TTD nội địa còn có thủ tục mở thẻ đơn giản, chi phí phát hành và thanh toán thấp. Ngoài ra, phát triển TTD nội địa còn là một bước tiến lớn khẳng định thương hiệu thẻ thuần Việt Nam sử dụng công nghệ, hạ tầng thanh toán trong nước, đồng tiền Việt Nam để kết nối, xử lý thanh toán an toàn, tin cậy, thông suốt cho các tổ chức phát hành thẻ, tổ chức thanh toán thẻ tại Việt Nam.

Mở rộng phạm vi thanh toán cho thẻ tín dụng nội địa

Nhiều chuyên gia tài chính – ngân hàng nhấn mạnh, TTD nội địa là sản phẩm giúp hỗ trợ tài chính tiêu dùng, phù hợp với điều kiện kinh tế của Việt Nam với lệ phí trao đổi ngân hàng phù hợp, cân bằng lợi ích của các ngân hàng phát hành cũng như khách hàng. Đây còn là giải pháp để thúc đẩy TTKDTM, hướng tới tài chính toàn diện và ngăn ngừa tín dụng đen. Tuy nhiên, thực tế kết quả triển khai kể từ khi TTD ra mắt đến nay chưa thực sự cao, chưa tương xứng với vai trò, tiềm năng của dòng sản phẩm này. Số lượng TTD nội địa còn chiếm tỷ trọng thấp so với tổng số lượng TTD đang lưu hành, chỉ chiếm khoảng 8,7%.

Để thúc đẩy TTD nội địa phát triển, ông Dũng đề nghị các tổ chức tín dụng và các đơn vị liên quan cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ, tập trung đầu tư, cung ứng các sản phẩm thanh toán đa dạng, hiện đại, mở rộng hạ tầng chấp nhận thanh toán, xây dựng hệ sinh thái đồng bộ nhằm tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, đặc biệt tại các khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa dễ dàng tiếp cận và sử dụng dịch vụ ngân hàng, thanh toán chính thống, góp phần phổ cập tài chính toàn diện và hạn chế tín dụng đen.

Cụ thể hơn, ông Tuấn đề xuất, các tổ chức tín dụng cần nghiên cứu phát triển các sản phẩm TTD nội địa hiện đại, an toàn, đa năng, đáp ứng yêu cầu đa dạng của khách hàng. Các sản phẩm TTD nội địa cần được thiết kế phù hợp với các nhóm đối tượng khách hàng có hành vi tiêu dùng hay thói quen thanh toán khác nhau. Ngoài ra, cần có chính sách ưu đãi khuyến mại đối với khách hàng sử dụng TTD nội địa và các đơn vị chấp nhận thanh toán bằng TTD nội địa.

Đối với các tổ chức phát hành thẻ và các đơn vị liên quan, ông Tuấn cho rằng cần phải đẩy mạnh mở rộng mạng lưới chấp nhận thanh toán thẻ, trong đó có TTD nội địa; kết nối thanh toán liên thông với dịch vụ công và các lĩnh vực giao thông, y tế, bảo hiểm; nghiên cứu, phát triển và ứng dụng đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực thanh toán trên nền tảng công nghệ thẻ Chip nội địa. Ngoài ra, các tổ chức phát hành thẻ cũng cần tích cực hợp tác với các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán có liên kết với các sàn thương mại điện tử lớn, tạo điều kiện cho khách hàng sử dụng TTD nội địa có thể thanh toán tại các sàn thương mại điện tử cũng như tại các điểm mua bán hàng hóa, dịch vụ ở khu vực vùng sâu, vùng xa. Đặc biệt, nghiên cứu, hợp tác với các ngân hàng, tổ chức chuyển mạch thẻ nước ngoài để mở rộng phạm vi sử dụng TTD nội địa không chỉ ở phạm vi trong nước mà còn có thể sử dụng thanh toán tại nước ngoài nhằm đáp ứng nhu cầu thanh toán của khách hàng.

Về phía tổ chức chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử cần có chính sách hỗ trợ cho tổ chức phát hành thẻ trong việc phát hành TTD nội địa cũng như việc chấp nhận thanh toán TTD nội địa, đặc biệt là các giao dịch thương mại điện tử, giao dịch trực tuyến.

Về vấn đề TTD nội địa, ông Hùng thông tin, hiện NAPAS đang phối hợp với các tổ chức thẻ quốc tế triển khai thẻ đồng thương hiệu, phục vụ tệp khách hàng có nhu cầu chi tiêu trong nước và quốc tế. Sử dụng thẻ đồng thương hiệu, người dân có thể thực hiện giao dịch trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam.

Thùy Linh