Trong 2 ngày 5 và 6-3, đoàn đại biểu Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng (UBVHGDTNTN&NĐ) của Quốc hội đã làm việc với các sở GD-ĐT, Thông tin Truyền thông, Công thương, NXB GD VN, một số đơn vị in, trường học trên địa bàn TP.HCM về việc thực hiện chính sách pháp luật trong xuất bản, in và phát hành SGK phổ thông giai đoạn 2012-2017.
 |
| Phụ huynh mua SGK cho HS tại Công ty CP Sách và thiết bị trường học TP.HCM. Ảnh: N.Trinh |
Cần tạo cơ chế công bằng xuất bản SGK
Hiện trên thị trường có 3 bộ SGK được chính thức lưu hành. Đó là bộ SGK do Bộ GD-ĐT biên soạn, từ lớp 1-12 (SGK 2000); SGK do GS. Hồ Ngọc Đại biên soạn sách tiếng Việt lớp 1 (SGK công nghệ GD) và bộ sách được biên soạn theo dự án Mô hình trường học mới Việt Nam (SGK VNEN).
Báo cáo của Bộ Công thương cho thấy, hiện cả 3 bộ SGK đều được xuất bản, phát hành thông qua NXB GD VN. Chỉ khác nhau ở phương thức phát hành. Cụ thể SGK 2000 được phát hành thông qua các cơ sở phát hành trên thị trường; SGK công nghệ GD và VNEN phát hành theo ngành dọc, thông qua sở, phòng GD-ĐT, trường học trên cơ sở rà soát nhu cầu sử dụng, sau đó NXB in (1 lần vào đầu năm học, không in bổ sung tập 2 ở HK II).
Tại TP.HCM, địa phương đang lưu hành SGK 2000 và sách VNEN. Đối với SGK 2000, hàng năm Sở GD-ĐT TP tổng hợp, cung cấp số liệu HS cho NXB GD VN tại TP.HCM và Công ty Sách thiết bị trường học nhằm đảm bảo số lượng. Đối với SGK VNEN, đầu mỗi năm học, Sở GD-ĐT TP thống kê số lượng rồi đăng ký với Bộ GD-ĐT. Sau khi tiến hành in ấn, Bộ GD-ĐT gửi sách trực tiếp về các phòng GD-ĐT để phân phối đến HS.
Với cách phân phối sách VNEN như hiện nay đã xảy ra tình trạng HS làm mất hoặc muốn mua thêm SGK nhưng không thể mua. Đơn cử tại Trường Tiểu học Tân Thông (huyện Củ Chi) sử dụng bộ sách VNEN từ 2012 đến nay, muốn tìm mua trên thị trường cũng không có.
Từ thực tế này, ông Lê Tuấn Tứ – đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hòa – cho rằng, hệ thống xuất bản, phát hành đang xảy ra độc quyền vì chỉ nằm ở các NXB của Bộ GD-ĐT. Thực trạng này sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến giá sách, đến đối tượng thụ hưởng là HS. Bộ GD-ĐT nên mở rộng chủ thể xuất bản, phát hành để tránh độc quyền. Mới đây, theo Nghị quyết 88, TP.HCM xin có bộ sách riêng và tự viết, tự in, tự xuất bản… trên cơ sở chương trình khung của Bộ GD-ĐT. Nên chăng Bộ GD-ĐT để TP.HCM làm việc này (nếu đủ khả năng) để tránh có sự độc quyền của NXB.
|
Sách in lậu, sách giả tràn lan Ông Đỗ Thành Lâm – Giám đốc NXB GD tại TP.HCM – cho biết, tình trạng sách in lậu, sách giả, vi phạm bản quyền diễn ra tràn lan, ngang nhiên, tập trung vào sách tiếng Anh, mỹ thuật, bổ trợ, tranh ảnh bản đồ, sách tham khảo… Trong khi các chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe. Sách in lậu thiếu nội dung do scan lại sách cũ năm trước, không có nội dung chỉnh sửa bổ sung, nhiều sai sót về kiến thức và thường sử dụng tem giả. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến người sử dụng. Tính từ năm 2012 đến năm 2017, Sở Thông tin Truyền thông TP.HCM đã thanh, kiểm tra 155 đơn vị hoạt động trong lĩnh vực xuất bản, in, phát hành. Qua đó đã xử lý vi phạm hành chính 75 trường hợp với số tiền hơn 1,8 tỷ đồng. Trong đó có 5 trường hợp vi phạm về xuất bản, in, phát hành với số tiền xử phạt là 570 triệu đồng, tịch thu 19 ngàn cuốn SGK… |
Về quy trình sản xuất, phân phối SGK GD phổ thông gồm 6 công đoạn: biên soạn, thẩm định, phê duyệt, xuất bản, in, phát hành. Ở công đoạn xuất bản, Bộ Công thương nhận định, thị trường chỉ có 1 doanh nghiệp độc quyền kinh doanh dễ dẫn đến các hành vi lạm dụng; không có tác động thúc đẩy cạnh tranh nhằm giảm giá bán, nâng cao chất lượng sách. Ở công đoạn biên soạn, do Bộ GD-ĐT vừa tổ chức biên soạn, vừa chịu trách nhiệm phê duyệt khiến dư luận tiếp tục đặt vấn đề về tính khách quan, công bằng trong cạnh tranh giữa các tổ chức, cá nhân. Vì vậy, đối với việc biên soạn, viết sách nên được tách khỏi chức năng quản lý Nhà nước về GD. Khuyến khích các tổ chức, cá nhân có năng lực chuyên môn phù hợp tham gia biên soạn sách trên cơ sở chương trình GD phổ thông đã được Bộ GD-ĐT phê duyệt. Riêng công đoạn xuất bản, phát hành nên khuyến khích các NXB, cơ quan, tổ chức được cấp phép xuất bản tham gia khai thác bản thảo SGK đã được phê duyệt để biên tập, in, phát hành theo cơ chế thị trường.
Công tác quản lý Nhà nước chưa rõ ràng
Tại các buổi làm việc, bà Hoàng Thị Hoa – Phó Chủ nhiệm UBVHGDTNTN&NĐ của Quốc hội – thông tin, hiện thị trường SGK chiếm 3/4 số lượng xuất bản phẩm trên cả nước. Qua thống kê của Bộ Công thương, năm 2015 xuất bản trên 97 triệu bản SGK (doanh thu 979 tỷ đồng), năm 2015 xuất bản trên 101 triệu bản (1.041 tỷ đồng), năm 2016 trên 108 triệu bản (1.100 tỷ đồng).
Mặc dù số lượng sách xuất bản gia tăng mỗi năm nhưng xét về mặt quản lý Nhà nước trong in ấn, xuất bản, phát hành, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng chưa chặt chẽ.
Theo bà Hoa, để chuẩn bị đổi mới căn bản toàn diện chương trình GD phổ thông, trong đó có việc biên soạn sách mới, thì cần xem xét một cách thấu đáo công tác quản lý hệ thống chương trình, xuất bản… Từ đó tìm ra những hạn chế, khó khăn để tháo gỡ, khắc phục, bổ sung nhằm phục vụ cho việc sửa đổi Luật GD sắp tới. Đồng thời đáp ứng xuất bản sách theo cơ chế thị trường cũng như đảm bảo nội dung, chất lượng sản phẩm, giá thành hợp lý trước khi đến tay HS.
Nguyễn Trinh
Bình luận (0)