Lâu nay, “shipper” đã trở thành từ quen thuộc chỉ công việc giao hàng, đặc biệt nở rộ khi hình thức kinh doanh online ngày càng phát triển. Nhiều người ví đây như nghề “xê ôm cao cấp”, thế nhưng đằng sau nó là những gian nan, cạnh tranh và lừa lọc mà không phải ai cũng hiểu.

Bị “bỏ bom”, gặp tai nạn là chuyện thường

Chỉ cần sở hữu một chiếc xe, một điện thoại truy cập mạng và một chút am hiểu về đường phố nơi mình sinh sống là ai cũng có thể trở thành một shipper thực thụ. Tuy tiền công mỗi đơn hàng trong phạm vi 20km chỉ khoảng 15.000 – 30.000 đồng nhưng nếu khéo léo ghép lộ trình các đơn, mỗi shipper có thể chuyển hàng chục đơn mỗi ngày, đem lại thu nhập mà nhiều người phải mơ ước. Thế nhưng để được nhận hàng, các shipper phải ứng trước cho chủ hàng số tiền có giá trị tương đương, vậy nên rủi ro bị khách hàng “bỏ bom” hay khai khống giá trị hàng là rất cao.

Anh Bùi Doãn Tùng, làm shipper ở quận Ba Đình, Hà Nội chia sẻ kinh nghiệm: “Mỗi khi nhận đơn hàng online mình phải cực kì cẩn thận, phải điều tra kĩ thông tin trang cá nhân của chủ hàng. Hai hình thức lừa đảo chính là đưa hàng không đúng giá trị sau đó quỵt tiền ứng, hai là kẹp hàng cấm vào túi hàng. Cả hai cách lừa đều rất nguy hiểm, thấy trường hợp nào nghi ngờ là mình từ chối luôn, không thấy lợi nhuận trước mắt mà làm liều”.

Không những rủi ro do bị lừa, nghề shipper còn phải bươn chải cả ngày trên đường, gánh trên xe bao nhiêu hàng hoá cùng với áp lực giao hàng đúng giờ (không như xe ôm chở khách). Tai nạn không may xảy ra trên đường giao hàng là điều không thể tránh khỏi.

Nói thêm về những rủi ro trong nghề, anh Mai Trọng Anh (Long Biên) nhận định, đây là một nghề có tỷ lệ rủi ro khá cao.

Lấy mình làm dẫn chứng, anh Anh cho biết, đi ship được 5 năm thì bản thân anh bị gãy cả tay và chân, giờ vẫn còn 2 đinh 10 phân chưa rút. “Lành xương lại chạy, nhưng không biết có shop nào hiểu cái lúc thời tiết thay đổi như này nó đau như nào, hay biết là có thể hạ cánh đo độ nhám mặt đường bất cứ lúc nào vẫn cố nhích tí ga hay ôm đồm thêm vài túi kiếm 20.000 – 30.000 đâu” – anh tâm sự.

Đầy rẫy chiêu trò lừa đảo

Đa phần các shipper là những bạn trẻ tìm kiếm công việc thời vụ hoặc làm thêm, vì thấy lợi nhuận trước mắt mà sơ hở, cả tin nên hay bị kẻ gian lừa đảo. Trang Facebook “Ship tìm người – Người tìm ship (Hà Nội)” với hơn 50 nghìn thành viên là nơi mà cộng đồng shipper tập trung để tìm đơn hàng cũng như chia sẻ với nhau những kinh nghiệm khi làm việc, hạn chế tối đa trường hợp lừa đảo.

Bạn Đặng Hồng Phát, sinh viên Viện Đại học Mở kể lại: “Mình làm thêm thôi nên ít kinh nghiệm, một lần chủ quan nhận hàng ngoài đường, lại không rành về hàng là mỹ phẩm nên mình bị lừa mất 400 nghìn. Số tiền là khá lớn mới một sinh viên, nên từ đó phải phải luôn cẩn trọng”.

Không những các shipper bị lừa, có trường hợp chủ hàng bị chính shipper lừa ngược lại. “Chiêu trò của những shipper “không chân chính” này là làm việc thân quen với một chủ cửa hàng, sau đó sẽ lấy cớ quên mang tiền và đề nghị không ứng, nếu chủ hàng đồng ý sẽ bị bùng và mất hàng” – chị Trần Hương, một người từng bị shipper lừa đảo chia sẻ.

Chị Mai Trang, chủ hàng kinh doanh đồ Nhật gia dụng kể: “Lúc mình mới bán hàng, chợ ship không nhộn nhịp như bây giờ, cứ phải tìm shipper vất vả. May rồi cũng tìm được một bạn hợp tác lâu dài, hai bên cùng có lợi. Chuyển hàng mình đưa tiền gối đầu, chuyến này đi thì ngày mai quay lại trả tiền. Hôm đó mình có chuyển hàng sữa nên giá trị đến tiền triệu, ngày hôm sau chuyển tiếp thì bạn ấy xin tối về trả luôn thể vì hết tiền ứng. Từ hôm đó bạn đấy lấy lí do này kia chưa trả tiền được. Giờ để quá lâu, coi như mình mất trắng tiền hàng, bằng chứng cũng không có để đưa ra công an được”.

Cạnh tranh càng cao, nghề càng gian nan

Thu nhập tốt khiến người người đổ xô đi làm shipper, thậm chí nhiều công ty, nhóm người hợp lại với nhau mở các dịch vụ giao hàng siêu rẻ, khiến tính cạnh tranh của nghề càng cao hơn bao giờ hết.

Bạn Nguyễn Thắng, một shipper ở quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội cho biết: “Hiện có khá nhiều công ty, đơn vị chuyên nhận giao hàng đồng giá rất rẻ. Thường những cửa hàng có nhiều đơn hàng sẽ kí hợp đồng với các đơn vị này, những cửa hàng bé hơn thì vẫn thuê shipper tự do. Tuy bị cạnh tranh nhưng nếu chăm chỉ thì anh em vẫn kiếm được thu nhập tốt, mặc dù vất vả hơn”.

Cạnh tranh khiến số đơn hàng và tiền công cho shipper giảm, nhưng vì công cuộc mưu sinh, nhiều người vẫn cố gắng “cày” để trang trải cuộc sống cho gia đình. Anh Bùi Doãn Tùng (Ba Đình, Hà Nội), một ông bố đơn thân chia sẻ: “Tôi làm nghề ngày từ năm 2013, lúc ấy còn ít người làm, nay nhà nhà người người làm ship nên công việc ít đi. May mà tôi có vài shop quen nên ít khi phải tranh đơn hàng online. Khó khăn nhất tôi gặp có lẽ là giờ giấc làm việc, vì có con nhỏ nên tôi phải tranh thủ thậm chí là buổi tối.”

Anh Chu Đức Hùng (Mỹ Đình, Hà Nội) chia sẻ: “Tôi là chủ hàng, nhưng thi thoảng vẫn tự mình đi ship những mặt hàng có giá trị cao. Thực ra không phải là không tin tưởng shipper, nhưng công việc nào cũng phải có những nguyên tắc nhất định. Nghề ship cũng như bao nghề lấy công làm lãi khác đều đòi hỏi sự chăm chỉ, kiên nhẫn và trách nhiệm”.