Đổi mới dạy chính tả

Thực sự mà nói, tiết chính tả rất khó để đổi mới bởi các bước dạy lâu nay dường như đã quá chuẩn. Theo đó, tiết chính tả theo trình tự giảng dạy có hai phần chính: Phần 1 là bài chính tả và phần 2 là luyện tập chính tả. Phần bài chính tả các bước hầu như đã chỉn chu khó thay đổi: Đọc cả bài – Tìm hiểu nội dung bài chính tả – Nhận xét những lưu ý về chính tả trong bài viết – Học sinh viết các từ dễ sai có trong bài – Giáo viên đọc, học sinh viết (hoặc học sinh nhớ viết) – Giáo viên đọc lại toàn bài, học sinh dò lại bài đã viết – Sửa chữa, chấm bài. Phần luyện tập chính tả: Học sinh làm – Hướng dẫn sửa chữa (rút ra quy tắc chính tả nếu có).

Thời gian gần đây, giáo viên thường chỉ đổi mới tiết chính tả ở phần luyện tập chính tả. Ở phần này, các thầy cô thường cho luyện tập với hình thức trò chơi, thi đua viết đúng viết nhanh… Việc đổi mới này chỉ tạo được hình thức vui học cho học sinh là chính chứ không nâng cao được kiến thức chính tả cho các em.

Cách tiến hành tiết chính tả theo trình tự viết bài chính tả trước, làm luyện tập chính tả sau như lâu nay đã làm cho phần bài viết chính tả trở nên quan trọng hơn và phần luyện tập chính tả trở thành là phần phụ của tiết học. Chính vì vậy, giáo viên thường đầu tư nhiều vào phần bài chính tả còn phần luyện tập chính tả được lướt qua rất nhanh. Nếu nghiên cứu kĩ từng tiết chính tả, giáo viên sẽ thấy rất bất hợp lý khi quy tắc chính tả được rút ra từ phần 2 luyện tập mà bài viết chính tả lại được viết trước. Nghĩa là khi học sinh chưa biết hoặc chưa nhớ lại quy tắc đã viết bài thì làm sao các em viết đúng chính tả được, cũng như làm sao các em nắm vững được các quy tắc chính tả khi vừa rút ra quy tắc cuối phần luyện tập là hết tiết học.

Tại sao chúng ta không mạnh dạn “đột phá” đổi mới bằng cách đảo trình tự tiết dạy: Phần luyện tập chính tả dạy trước và bài viết chính tả dạy sau.

Chẳng hạn ở chương trình chính tả lớp 5, với bài chính tả Việt Nam thân yêu ở tuần 1, nếu chúng ta dạy luyện tập chính tả trước để nhắc lại quy tắc chính tả: K, gh, ngh đứng trước i, e, ê/ c, g, ng đứng trước a, o, ô, ơ… thì khi viết bài chính tả, các em sẽ vận dụng ngay quy tắc đó mà viết ít sai hơn cũng như khắc sâu kiến thức về chính tả hơn. Hay với bài Thư gửi các học sinh ở tuần 3, Anh bộ đội Cụ Hồ gốc Bỉ ở tuần 4, phần luyện tập là quy tắc đánh dấu thanh. Phần luyện tập được dạy trước, học sinh nắm được kiến thức chính tả: Dấu thanh đặt ở âm chính/ Âm chính là nguyên âm đôi, là tiếng không có âm cuối thì đặt dấu thanh ở chữ cái đầu của nguyên âm đôi/ Âm chính là nguyên âm đôi, là tiếng có âm cuối thì đặt dấu thanh ở chữ cái thứ hai của nguyên âm đôi. Sau đó, học sinh viết bài chính tả chắc chắn rằng các em sẽ đánh dấu thanh chính xác hơn và nhớ lâu hơn quy tắc chính tả này. Từ tuần 22 đến tuần 34 của chương trình lớp 5, phần luyện tập chính tả hầu hết là luyện tập viết hoa tên người và địa lí Việt Nam, tên người và địa lí nước ngoài, nếu phần luyện tập được tiến hành trước thì học sinh sẽ viết bài chính tả tốt hơn vì vận dụng ngay những điều vừa học ở phần luyện tập…

Việc thực hiện luyện tập chính tả trước khi viết còn tiết giảm được thời gian. Vì nếu giáo viên tiến hành luyện tập chính tả trước ở các bài này thì ở bước cho học sinh viết từ dễ sai chính tả của phần bài viết, giáo viên có thể lược qua các từ có thể áp dụng quy tắc chính tả mà học sinh mới vừa học ở phần luyện tập. Mặt khác, nếu bài chính tả là đoạn văn trích từ bài tập đọc đã được học thì thầy cô hãy bỏ qua bước tìm hiểu nội dung bài chính tả mà dành thời gian đó nhấn mạnh các kiến thức chính tả ở phần luyện tập.

Đổi mới phương pháp giảng dạy ở tiết chính tả không dễ nhưng nếu giáo viên nghiên cứu kĩ nội dung tiết dạy, nắm chắc trọng tâm, mạnh dạn thay đổi trình tự và lược bỏ các bước thừa thì tiết chính tả sẽ đạt hiệu quả cao hơn, học sinh sẽ viết chính tả tốt hơn.

Lê Phương Trí