Thực hiện chế độ tiền lương mới: Phải tạo ra động lực cho người lao động

Lương công chức (CC), viên chức (VC) hiện nay được tính bằng lương cơ sở nhân hệ số lương. Trong đó, lương cơ sở căn cứ vào chỉ số giá tiêu dùng của thị trường và tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế. Hệ số lương thể hiện sự chênh lệch mức tiền lương giữa các vị trí, cấp bậc công việc dựa trên trình độ, bằng cấp của CC, VC. Lương cơ sở thấp, hệ số lương ít thay đổi nên không tạo ra động lực cho người lao động.

Sắp tới, cán bộ, công chức, viên chức sẽ được trả lương theo vị trí việc làm nhằm tạo động lực cho người lao động toàn tâm, toàn ý với công việc

Tại Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (diễn ra từ ngày 2 đến 8-10), một trong những nội dung được thảo luận nhiều chính là lộ trình thực hiện chế độ tiền lương mới.

Lương chưa tạo động lực cho cán bộ, công chức

Theo báo cáo của Bộ Nội vụ, giai đoạn 2020-2022 (tính đến tháng 6-2022), các bộ, ngành, địa phương đã tuyển dụng 18.867 CC. Trong 6 tháng đầu năm 2023, các địa phương đã tuyển dụng 2.242 CC để bổ sung số CC nghỉ hưu, nghỉ việc, thôi việc.

Kết quả đánh giá CC cả nước trong năm 2022 có 17,94% hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; 65,02% hoàn thành tốt nhiệm vụ; 11,26% hoàn thành nhiệm vụ; 5,78% không hoàn thành nhiệm vụ (tỷ lệ tính trên tổng số 254.757 CC). Năm 2021, cả nước xử lý vi phạm 12.651 CC (tỷ lệ 5,11%), năm 2022 xử lý 10.442 CC (tỷ lệ 4,1%); số CC bị kỷ luật năm 2022 giảm so với năm 2021 là 2.209 người.

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, công tác quản lý cán bộ (CB), CC đã có nhiều đổi mới. Cơ chế, chính sách về công tác công vụ, CC được sửa đổi, bổ sung bảo đảm thống nhất với quy định của Đảng. Các quy định về quản lý CB, CC tuy thường xuyên được rà soát, sửa đổi, bổ sung nhưng vẫn còn có nội dung chưa theo kịp yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ CB, CC. Chưa có nhiều cơ chế, chính sách để thu hút, trọng dụng người có tài năng trong hoạt động công vụ. Việc thể chế hóa chủ trương tạo môi trường, điều kiện để thúc đẩy đổi mới, sáng tạo còn chưa rõ nét.

Việc đổi mới cơ chế quản lý CC theo vị trí việc làm còn chậm, chưa đồng bộ. Vẫn còn tình trạng bổ nhiệm CB khi chưa đủ tiêu chuẩn, điều kiện. Công tác tuyển dụng, thi nâng ngạch CC ở một số bộ, ngành, địa phương chất lượng chưa cao, chưa có nhiều đổi mới cho phù hợp với tiến trình đẩy mạnh cải cách CC, công vụ. Việc đánh giá CB, CC ở một số cơ quan, đơn vị chưa phản ánh đúng thực chất, chưa tạo động lực để phát huy hết năng lực của CB, CC.

Bà Trà nhấn mạnh, chính sách tiền lương còn thấp, chưa thực sự tạo động lực để CB, CC toàn tâm, toàn ý với công việc; trình độ, phẩm chất, năng lực của một bộ phận CB, CC còn nhiều mặt chưa đáp ứng yêu cầu. Trật tự, kỷ cương hành chính chưa nghiêm, vẫn còn biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, sách nhiễu, gây phiền hà khi giải quyết công việc. Một số nơi người đứng đầu chưa phát huy hết trách nhiệm, thiếu bản lĩnh, chưa gương mẫu, còn thụ động, trông chờ vào chỉ đạo, hướng dẫn của cấp trên.

Bộ trưởng Nội vụ cho hay, sẽ nghiên cứu tổng kết, đánh giá tổng thể, toàn diện các quy định về quản lý CB, CC, báo cáo Quốc hội các nội dung sửa đổi, bổ sung Luật CB, CC cho phù hợp. Tiếp tục rà soát để trình cấp có thẩm quyền hoàn thiện các quy định về đạo đức công vụ, văn hóa công vụ và các quy tắc ứng xử của CB, CC. Tiếp tục đẩy mạnh phân cấp về quản lý CB, CC gắn với giao quyền, ràng buộc trách nhiệm nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo, phát huy vai trò người đứng đầu. Đồng thời, kiểm soát chặt chẽ quyền lực; xử lý nghiêm minh, kịp thời những sai phạm; siết chặt kỷ cương, kỷ luật hành chính.

Cùng với đó, sẽ tiếp tục cải cách tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, thực hiện tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ CB, CC theo vị trí việc làm; thực hiện cải cách chính sách tiền lương, tiền lương và phúc lợi cho CB, CC theo Nghị quyết số 27 của Trung ương.

Lương sẽ trả theo vị trí việc làm

Về lộ trình cải cách tiền lương, bà Trà cho hay, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 107 về chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 27. Theo đó, Chính phủ đã giao Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan xây dựng sáu nội dung cụ thể của chế độ tiền lương mới theo chức vụ, chức danh, vị trí việc làm gắn với lộ trình sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế hưởng lương từ ngân sách Nhà nước và các giải pháp tài chính tạo nguồn cho cải cách tiền lương.

Từ năm 2020 đến nay, do tác động bất lợi của nhiều yếu tố, đặc biệt là đại dịch Covid-19 đã làm cho nền kinh tế và ngân sách Nhà nước gặp nhiều khó khăn. Do vậy, Hội nghị Trung ương 13 khóa XII (tháng 10-2020) và Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII (tháng 10-2021) đã xem xét, quyết định lùi thời điểm thực hiện chính sách tiền lương mới theo Nghị quyết 27.

Thực hiện Nghị quyết 69/2022 của Quốc hội về dự toán ngân sách Nhà nước năm 2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định 24/2023 quy định mức lương cơ sở đối với CB, CC, VC và lực lượng vũ trang. Theo đó, mức lương cơ sở được điều chỉnh từ 1,49 triệu đồng lên 1,8 triệu đồng (tăng 20,8%) từ ngày 1-7-2023. Việc này để giúp giảm bớt khó khăn cho CB, CC, VC và lực lượng vũ trang; đồng thời điều chỉnh lương hưu, trợ cấp ưu đãi người có công theo mức lương cơ sở cho phù hợp.

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, trên cơ sở quán triệt yêu cầu khẩn trương xây dựng và hoàn thiện hệ thống vị trí việc làm, Chính phủ ban hành Nghị định 62/2020 quy định về vị trí việc làm và biên chế CC. Đây là căn cứ để xác định vị trí việc làm, biên chế CC và cơ cấu ngạch CC.

Theo đó, việc xây dựng vị trí việc làm được tiếp cận theo phương pháp mới khoa học và phù hợp với thông lệ quốc tế, đã khắc phục được những hạn chế thời gian qua. Cụ thể, các bộ quản lý chuyên ngành, lĩnh vực xây dựng danh mục vị trí việc làm, bản mô tả công việc, khung năng lực của từng vị trí việc làm theo ngành, lĩnh vực quản lý để các bộ, ngành khác và địa phương thống nhất áp dụng. Bộ Nội vụ đã xây dựng 6 nội dung cụ thể của chế độ tiền lương mới theo chức vụ, chức danh, vị trí việc làm.

Có hai cách phân loại vị trí việc làm. Thứ nhất là theo khối lượng công việc như dựa theo vị trí do một người đảm nhiệm; vị trí nhiều người đảm nhiệm; việc làm kiêm nhiệm. Thứ hai là phân loại theo tính chất, nội dung công việc như vị trí lãnh đạo, quản lý; nghiệp vụ chuyên ngành; nghiệp vụ chuyên môn dùng chung; hỗ trợ, phục vụ.

Kết quả, có 861 vị trí việc làm CB, CC, trong đó nhóm lãnh đạo, quản lý có 137 vị trí; nhóm CC nghiệp vụ chuyên ngành 665 vị trí; nhóm CC nghiệp vụ chuyên môn dùng chung 37 vị trí; nhóm hỗ trợ, phục vụ 22 vị trí. CB, CC cấp xã có 17 vị trí, trong đó có 11 vị trí CB chuyên trách, 6 vị trí CC xã. Đến nay, 16/20 bộ ngành đã ban hành vị trí việc làm CC nghiệp vụ chuyên ngành.

“Trong quý IV-2023, Chính phủ sẽ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương phê duyệt vị trí việc làm CC trong các cơ quan, tổ chức hành chính thuộc phạm vi quản lý”, bà Trà thông tin và cho biết đây là cơ sở để từng bước cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ CB, CC theo vị trí việc làm. Đồng thời, đổi mới công tác tuyển dụng, quản lý, bố trí, sử dụng, đánh giá, đào tạo, quy hoạch CB, CC theo vị trí việc làm, đặc biệt là hướng tới trả lương theo vị trí việc làm.

Thùy Linh