Rà soát và hoàn thiện hệ thống chính sách giảm nghèo: Tăng cho vay, giảm cho không

Ngày 16-1, tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, Trưởng ban Chỉ đạo giảm nghèo bền vững chủ trì cuộc họp thực hiện nhiệm vụ năm 2014 và triển khai nhiệm vụ năm 2015.

Chú trọng đào tạo nghề người dân nông thôn

Theo Thứ trưởng Bộ LĐTB-XH Nguyễn Trọng Đàm, năm 2014, tổng nguồn vốn để thực hiện mục tiêu giảm nghèo khoảng 34.700 tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương đã bố trí hơn 6.240 tỷ đồng. Theo báo cáo sơ bộ của các địa phương, tỷ lệ hộ nghèo vào cuối năm 2014 còn khoảng 5,8% – 6%, giảm được 1,8% – 2% so với năm 2013. Riêng hộ nghèo ở các huyện nghèo giảm bình quân 5%/năm còn 33,2%, đảm bảo kế hoạch đặt ra từ đầu năm.

Tuy nhiên, theo đánh giá chung, các chính sách giảm nghèo hiện hành vẫn còn bất cập, như được ban hành trên cơ sở phân tích nguyên nhân đói nghèo, chưa thực sự dựa trên nhu cầu của người cần hỗ trợ. Hầu hết giải pháp giảm nghèo được đề xuất và thiết kế ở cấp quốc gia trong khi tất cả hoạt động giảm nghèo từ xây dựng, nâng cấp hạ tầng cơ sở, phát triển sản xuất… đều thực hiện tại cấp cơ sở, thôn bản nên các chính sách ban hành khó tiếp cận và phù hợp với địa phương. Tính bao cấp trong nhiều chính sách giảm nghèo dường như tăng lên, hỗ trợ nhiều bằng tiền mặt, hiện vật, hỗ trợ không kèm theo điều kiện ràng buộc cụ thể dẫn đến tình trạng sử dụng các nguồn hỗ trợ không đúng mục tiêu đề ra, tình trạng không muốn thoát nghèo của một số hộ và địa phương…

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Sơn Phước Hoan, nhiều vùng ở phía Tây Nghệ An người lao động đã đi khỏi khu vực sinh sống 50%. Không có việc làm khiến họ phải rời quê, lao động chính không có nhà. Vì vậy, việc quan trọng là cần đào tạo nghề cho người dân nông thôn, để họ vươn lên thoát nghèo ngay tại quê hương.

Từ thực tế đó, Ban chỉ đạo quốc gia về giảm nghèo đã xây dựng đề án tổng thể về đổi mới phương pháp tiếp cận nghèo đói ở Việt Nam từ đơn chiều sang đa chiều, áp dụng cho giai đoạn 2016 – 2020. Đây là phương pháp mới đang được các tổ chức quốc tế và một số quốc gia nghiên cứu chuyển đổi. Dự kiến, 5 chiều được đưa ra đánh giá bao gồm: y tế, giáo dục, nhà ở, điều kiện sống (bao gồm nước sinh hoạt và vệ sinh), tiếp cận thông tin.

Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh khẳng định, hướng tiếp cận nghèo đa chiều và giảm nghèo bền vững là việc làm nhân văn. Khi nguồn lực từ ngân sách có hạn, cần vận động ủng hộ từ xã hội và thực hiện phương châm “tăng cho vay, giảm cho không”. Cho vay có thể áp dụng hình thức không lãi suất, hoặc lãi suất nhẹ mang tính tượng trưng. “Năm 2015, giữ tốc độ giảm nghèo của cả nước là 2%, giảm tỷ lệ hộ nghèo cả nước xuống dưới 5%, các huyện nghèo còn dưới 30%”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Từ các nguồn hỗ trợ, vay vốn, nhiều hộ gia đình ở Củ Chi, TPHCM chăn nuôi hiệu quả và thoát nghèo. Ảnh: TRƯƠNG NGỌC

Tiếp cận chuẩn nghèo mới

Trước những đề xuất về Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo trong giai đoạn 2016 – 2020 của Bộ LĐTB-XH, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh đề nghị Bộ LĐTB-XH chủ trì việc xây dựng dựa trên Nghị quyết của Trung ương Đảng và Quốc hội, đồng thời tiến hành xác định chuẩn nghèo mới trong năm nay.

Về chuẩn nghèo mới, theo Bộ trưởng Bộ LĐTB-XH Phạm Thị Hải Chuyền, chuẩn nghèo mới sẽ tiếp cận dần chuẩn nghèo của quốc tế. Hiện Việt Nam mới có chuẩn nghèo về thu nhập (thu nhập của người dân ở nông thôn là 400.000 đồng/người/tháng, ở thành phố là 500.000 đồng/người/tháng). Chuẩn nghèo mới sẽ phải đáp ứng mức sống tối thiểu của người dân. Theo đó, chuẩn mức sống tối thiểu là nhu cầu tối thiểu về tiêu dùng lương thực, thực phẩm và nhu cầu phi lương thực, thực phẩm.

Bên cạnh việc tiếp cận chuẩn nghèo theo các tiêu chí tiếp cận thông tin, y tế, giáo dục, nhà ở, điều kiện sống thì Bộ LĐTB-XH đề xuất thu nhập vẫn chiếm tỷ lệ đánh giá cao nhất (70%) so với các tiêu chí nói trên. Bộ LĐTB-XH dự kiến chuẩn mức sống tối thiểu vào năm 2016 của hộ nghèo ở thành phố có mức thu nhập là 1,3 triệu đồng/người/tháng và hộ ở nông thôn là 1 triệu đồng/người/tháng và thiếu hụt từ 1/3 nhu cầu xã hội cơ bản trở lên.

Theo ông Nguyễn Trọng Đàm, với việc tiếp cận chuẩn nghèo mới này, trong những năm tiếp theo, các bộ, ngành sẽ tiếp tục chỉ đạo thực hiện có hiệu quả các chính sách, dự án giảm nghèo, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người nghèo, cận nghèo, dân tộc thiểu số tiếp cận các dịch vụ kinh tế, xã hội, phát triển sản xuất hướng tới thoát nghèo bền vững.

Còn theo Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, bình quân tỷ lệ hộ nghèo chung hiện còn 6%, nếu sửa chuẩn nghèo thì tỷ lệ sẽ khác ngay. Giảm nghèo hiện không bền vững. Tỷ lệ hộ nghèo ở vùng khó khăn còn cao dù giảm nghèo nhanh, vượt kế hoạch. Tỷ lệ tái nghèo vẫn còn nhiều. Cần tích hợp những chương trình để hiệu quả cao hơn. Ưu tiên tập trung cao độ cho những vùng có tỷ lệ hộ nghèo còn cao, cùng đồng bào dân tộc thiểu số”, Phó Thủ tướng lưu ý.

LÂM NGUYÊN

(SGGP)