Xây dựng trái phép tại TP.HCM: Giảm nhưng còn phức tạp

Theo báo cáo của Sở Xây dựng TP.HCM, tình trạng xây nhà trái phép tại vùng ven đã giảm, tuy nhiên vẫn còn phức tạp ở một số nơi.

Nhà xây dựng trái phép trên đất quy hoạch

Vẫn còn hàng trăm công trình sai phép

Theo đó, trong 5 tháng đầu năm 2022, tình hình vi phạm trật tự xây dựng tiếp tục được kéo giảm, không có tình trạng vi phạm xây dựng tràn lan. Dù vậy, tình trạng xây dựng trên đất nông nghiệp, trên đất không phù hợp quy hoạch được duyệt, vi phạm các quy định liên quan đến lĩnh vực đất đai ở ngoại thành vẫn còn diễn biến phức tạp.

Thanh tra Sở Xây dựng cho biết, thời gian qua đã phối hợp với UBND các xã, huyện, TP.Thủ Đức và Ban Quản lý các khu đô thị mới thực hiện kiểm tra hơn 45 ngàn lượt. Qua đó phát hiện 288 công trình vi phạm trật tự xây dựng, trong đó có 133 trường hợp là công trình sai phép, công trình không phép là 92 trường hợp, 63 trường hợp vi phạm khác…

Ở một số địa phương vùng ven được nhận định là điểm nóng về xây dựng không phép trước đây như Bình Chánh, Hóc Môn, TP.Thủ Đức, tình trạng xây dựng trên đất nông nghiệp, trên đất không phù hợp với quy hoạch được duyệt vẫn còn phổ biến. Công trình vi phạm chủ yếu là các công trình nhà ở, nhà cho thuê, công trình phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Một cán bộ đô thị tại xã Hiệp Phước, huyện Nhà Bè cho biết, tốc độ đô thị hóa nhanh, gia tăng dân số cơ học cao kéo theo nhu cầu về nhà ở tăng mạnh. Hầu hết các công trình nhà ở xây dựng không phép đều là người lao động nghèo, cuộc sống bấp bênh, không có điều kiện để mua nhà hợp pháp mà mua đất nông nghiệp rồi xây dựng. Từ năm 2020 về trước, tình trạng xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp tại địa phương rất phổ biến nhưng sau đó thì giảm hẳn. Đa số chủ các công trình đều là người từ nơi khác đến, họ xây dựng tạm bợ để ở.

“Để tránh bị kiểm tra, chủ các công trình thường sử dụng lao động địa phương làm vào ban đêm. Trước khi xây dựng, họ dùng tôn cũ che chắn bên ngoài, chỉ sau một, hai đêm là công trình hoàn tất. Ngoài ra, người dân còn xây dựng nhà trọ trên đất nông nghiệp để cho thuê. Các công trình này đều đã bị xử lý bằng hình thức cưỡng chế, phá dỡ. Người dân cần cảnh giác với “cò” hứa nhận việc lo xây dựng để tránh mất tiền oan”, vị này nói.

Tại hội nghị đối thoại, tiếp xúc với người dân huyện Nhà Bè vào cuối tháng 5-2022, ông Dương Thế Trung – Bí thư Huyện ủy Nhà Bè – yêu cầu chủ tịch UBND các xã, thị trấn cần đôn đốc, chỉ đạo thực hiện nghiêm các quy định về trật tự xây dựng, ngăn chặn xây dựng không phép trên địa bàn.

Cần tạo điều kiện về chỗ ở cho người dân

Ông Nguyễn Văn Tài – Phó Chủ tịch UBND huyện Bình Chánh – cho biết, tình trạng xây dựng nhà ở trái phép trên đất nông nghiệp trên địa bàn đã có chuyển biến tích cực. Có được kết quả này là nhờ sự kiên quyết xử lý trách nhiệm các cá nhân được giao nhiệm vụ quản lý xây dựng, đất đai. Những cá nhân thiếu tinh thần trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ, buông lỏng quản lý hoặc có dấu hiệu bao che, tiếp tay cho các vi phạm sẽ bị xử lý hoặc kiến nghị xử lý.

Ông Tài cũng kiến nghị, hiện tại địa phương có hàng trăm hộ gia đình làm nông nghiệp, do mở rộng diện tích, tăng quy mô nên có nhu cầu xây dựng các công trình phục vụ như nhà màng, kho vật tư. Vì vậy, kiến nghị cho phép người dân xây dựng trên đất nông nghiệp và đất phi nông nghiệp để thuận lợi hơn trong canh tác.

Theo Sở Xây dựng, việc quản lý trật tự xây dựng phải được thực hiện từ khi tiếp nhận thông báo khởi công, khởi công xây dựng cho đến khi công trình bàn giao đưa vào sử dụng nhằm phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời khi phát sinh vi phạm.

Đề cập đến giải pháp ngăn chặn vi phạm về trật tự xây dựng, Sở Xây dựng đề xuất bổ sung các giải pháp tạm thời, cụ thể là tạm ngừng cung cấp các dịch vụ điện, nước sinh hoạt.

Ở góc độ chuyên gia đô thị, kiến trúc sư Nguyễn Chiến Thắng – Viện Quy hoạch Kiến trúc – cho rằng, việc tăng cường xử phạt, tăng mức phạt để chấn chỉnh là cần thiết. Tuy nhiên song song đó phải có giải pháp căn cơ, lâu dài hơn nhằm tạo điều kiện cho người dân có nhà ở hợp pháp.

“Người dân có miếng đất nông nghiệp nhưng gia đình đông con, không có nơi ở thì có thể cho họ che chắn, xây dựng tạm với các loại vật liệu giá rẻ, an toàn và có cam kết tháo dỡ, không bồi thường về sau. Người dân có đất, không có điều kiện hoặc không được chuyển mục đích theo quy định mà phải đi ở thuê thì cuộc sống khó khăn lại càng khó khăn hơn. Thẳng thắn nhìn nhận rằng, các công trình xây dựng trái phép hầu hết đều diễn ra trên đất nông nghiệp, đất quy hoạch dự án từ nhiều năm. Vì vậy, TP cũng như các địa phương cần rà soát lại các dự án đã giao đất nhiều năm nhưng chưa thực hiện. Nếu dự án không có khả năng thực hiện hoặc phương án thiếu tính khả thi thì sớm thu hồi, xóa quy hoạch để người dân xây dựng nhà ở”, kiến trúc sư Thắng kiến nghị.

Giao Trần