Mùa xuân thứ 20! Thời gian qua nhanh một cách kỳ lạ, mới ngày nào đây nhân loại vừa tiễn đưa thế kỷ 20.
Mỗi thầy, cô hãy có những cách thể hiện sáng tạo trong từng giờ dạy. Ảnh: N.Định
21 năm mong thống nhất đất nước thật dài vì sự chờ đợi được tính từng ngày. Còn hôm nay, nhân loại đang tính từng giờ chạy đua với thời gian để đổi mới, cập nhật và phát triển; một tuần đi qua quá nhanh với bao công việc bộn bề của người lao động chân chính trên mọi lĩnh vực của cuộc sống; thế kỷ 21 là thế kỷ của thông tin, sự phát triển như vũ bão của công nghệ làm cho con người không thể chậm rãi hay đứng dừng, vì sự tồn tại và phát triển của mình!
20 năm qua, nước nhà phát triển thật ngoạn mục. Trước hết là lĩnh vực kinh tế, từ một đất nước nghèo, chậm phát triển sau chiến tranh nay đang trên đà thoát khỏi nhóm các nước khó khăn, xây dựng đất nước trong hòa bình, ngày càng nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Về cơ sở vật chất kỹ thuật, nước ta ngày càng phát triển từ thành thị đến nông thôn, thu hút bạn bè quốc tế đến đầu tư và thúc đẩy mọi người tại từng địa phương tích cực học tập, lao động, cống hiến.
Ở lĩnh vực GD-ĐT, chúng ta vui mừng với những thắng lợi to lớn về việc phát triển cơ sở vật chất và quy mô trường lớp, chúng ta có hệ trường tư thục lớn mạnh cùng với hệ thống các trường công lập phát triển một cách phong phú, phục vụ nhu cầu học tập đa dạng của con em nhân dân.
Chúng ta vui xuân, mừng những thắng lợi to lớn của đất nước và của sự nghiệp GD-ĐT nói trên từ khi bước vào thế kỷ 21. Nhưng qua 20 năm nhìn lại, chúng ta cũng thấy rằng công cuộc đổi mới của nhà trường vẫn đang còn khó khăn với những bước đi chậm chạp so với tốc độ thời gian, trong đó có phần ngại khó, sợ trách nhiệm và cả sự trì kéo lẫn nhau!
Đơn cử như việc thực hiện chủ trương “Một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa” là một thực tế! Thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XI, với NQ29TW8 công cuộc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục được đề ra. Sau một thời gian dài kiến nghị từ địa phương và các cơ sở giáo dục, Quốc hội lúc bấy giờ đã cho phép thực hiện một chương trình với nhiều bộ sách giáo khoa nhằm tạo điều kiện phong phú để giáo viên và học sinh có thể chọn sách phù hợp cho hoạt động dạy và học của mình. Nhưng đến nay, sự chọn lựa ấy của giáo viên và học sinh vẫn chưa được thực hiện, việc chọn sách sẽ là việc của hội đồng cấp tỉnh/ thành, không phải của giáo viên và học sinh!
Cũng năm qua, trong giờ văn tại một trường trung học, giáo viên cho học sinh đóng vai để cảm nhận tốt hơn về nhân vật trong tác phẩm của chương trình nhằm thực hiện đổi mới phương pháp dạy học đã gây xôn xao không ít trong ngành và trên công luận!
Như vậy, sự chậm chạp trong đổi mới còn có vấn đề của tư duy, nhận thức. Nếu người quản lý nhận thức được mục đích của nhiều bộ sách giáo khoa là phục vụ cho việc chọn lựa của giáo viên và học sinh thì cơ chế chọn sách giáo khoa của hội đồng cấp tỉnh/ thành sẽ không cần thiết nữa. Nếu người giáo viên nhận thức được sự nhạy cảm không đáng có trong xã hội thì việc chọn lựa tiểu phẩm gây xôn xao công luận đã không phải xảy ra… Và nhiều, nhiều vấn đề khác của hoạt động GD-ĐT vô cùng phong phú và sáng tạo luôn được xã hội quan tâm cần có sự tư duy, nhận thức một cách đầy đủ và trách nhiệm.
Đổi mới giáo dục thành công khi mỗi ngày đến trường thực sự là một ngày vui đối với các em học sinh. Ảnh: M.Phương
Ở đó, nhận thức của quản lý là quan trọng nhất. Đổi mới là điều không có tiền lệ, không có mô hình, nên nhà giáo sẽ rất khó thực hiện nếu nhà quản lý không cởi mở, thân thiện, động viên, tạo mọi điều kiện cho giáo viên đổi mới.
Trong đánh giá, nhà quản lý phải đổi mới tư duy từ hiệu quả đến cách làm thay vì ngược lại. Chúng ta hãy lấy kết quả học tập rèn luyện của học sinh để làm thước đo quá trình hoạt động của giáo viên và nhà trường. Hãy xem học sinh có vui vẻ, thích thú học tập hay không; học sinh có tiếp nhận kiến thức và rèn luyện kỹ năng tốt không; học sinh có năng động, tích cực trong quá trình học tập hay không thay vì xem giáo viên có làm đúng với “Khăn trải bàn” hay “Bàn tay nặn bột” hay không?
Phương pháp dạy học có thể được ví như y phục con người. Y phục để bảo vệ và điểm tô con người, còn phương pháp dạy học làm cho bài học dễ hiểu, làm cho học sinh thích thú, tích cực học tập và rèn luyện. Phương pháp dạy học ngày nay vô cùng phong phú, luôn tùy thuộc vào tâm huyết và sáng tạo của giáo viên trên nền tảng tư tưởng đổi mới từ áp đặt một chiều sang tương tác đa chiều của quá trình dạy học. Nó không đơn thuần như hết “bó” đến “loe”, hết “loe” đến “bó” của y phục một thời cách đây gần cả thế kỷ, mà nó phong phú đa dạng vô cùng trong xã hội ngày nay, đáp ứng được yêu cầu bảo vệ và tô điểm cho mọi vóc dáng con người.
Xuân về, cây cối đâm lộc nảy chồi, muôn hoa đua sắc thắm, người người đón xuân với xiêm y lộng lẫy muôn màu muôn sắc làm cho trời xuân rạng rỡ mỗi ngày. Chúng ta mong muốn năm mới Canh Tý, năm 20 của thế kỷ 21, nhà trường chúng ta sẽ rạng rỡ hàng ngày với những cách thể hiện sáng tạo trong từng giờ dạy của từng thầy, cô giáo trong niềm tin đổi mới dạy học do các nhà quản lý đem lại cho công cuộc đổi mới giáo dục nước nhà tiến kịp với tốc độ của thời gian và với nhu cầu phát triển của tuổi học trò, lứa tuổi không có thời gian để chờ thầy cô và nhà trường đổi mới!
(Tháng 12-2019)
TS. Huỳnh Công Minh
Bình luận (0)