“Khi áo trắng học sinh chìm trong khói Shisha”: Bài học dành cho truyền thông

Chiều 2-4, phóng viên Giáo dục TP.HCM đã có mặt tại Trường THPT Trần Nhân Tông, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội và đã gặp trực tiếp 3 trong số các nhân vật là các em học sinh có mặt trong phóng sự của VTC14. Các em đều rất hoang mang lo sợ. Các em còn liên tục ôm đầu và thở dài khi biết đoạn phóng sự đó sẽ liên tục được phát tán trên mạng và không có cách nào có thể dừng lại được. Khi đã bình tĩnh hơn, Ng.T.Tr., một trong 3 nhân vật có hút Shisha trong phóng sự cho biết: Ngày 25-3-2015 Tr. đã được một người bạn của mình là Q. nói có chị BTV tên Mai Anh Thư của Đài VTC14 nhờ quay phóng sự về việc học sinh hút Shisha nhằm khuyên các bạn tránh xa thứ này. Đồng thời nhờ Tr. rủ thêm vài bạn nữa. Tr. đã rủ thêm hai bạn cùng lớp và một bạn ở Trường THPT Việt Đức Hà Nội. Q. dẫn nhóm bạn đến quán 50 Đào Duy Từ và ở đây, chị Thư đã gọi nước uống và một bình Shisha gọi là đạo cụ quay. Khi đến đó chị Thư đã có một cuộc nói chuyện với Tr. và các bạn về quá trình quay và tất cả các bạn của Tr. cũng như Tr. đều đưa ra ý kiến là xóa mác logo trường để không ảnh hưởng đến uy tín của trường. Lúc đó chị Thư cũng đồng ý Đ.A. (Trường THPT Việt Đức) và Tr. mới đồng ý trả lời phỏng vấn. BTV Anh Thư cũng có nói khi nào phát sóng sẽ báo. Nhưng sau đó vài ngày nhóm có xem trên Facebook mới tá hỏa khi thấy video phỏng vấn đó quá khác so với sự thật, đoạn PV đã quay hôm đó đã bị cắt xén quá nhiều và BTV Anh Thư đã thất hứa khi không xóa logo của trường. Tr. cho biết thêm khi được hỏi, Tr. và các bạn nêu ra cả những tác hại của Shisha và đưa ra lời khuyên cho các bạn học sinh nhưng bị cắt hết chỉ để lại những câu nói chơ vơ như thế. Đoạn video khi được phát tán đã nhận được rất nhiều lời nhận xét ác ý và đã ảnh hưởng đến tâm lý của tất cả các bạn trong video. Điều quan trọng hơn theo Tr. đến khi nhà trường phát hiện, trường có mời chị BTV đến làm việc và yêu cầu chị gỡ video ấy và gửi một công văn để làm sáng tỏ sự việc. Ngay ngày hôm sau có công văn chuyển đến nhưng nội dung của công văn ấy vẫn không đúng sự thật. Theo Tr., nội dung công văn đã nói lên rằng Tr. và nhóm bạn của mình đang sử dụng Shisha thì bị bắt gặp nhưng trên thực tế thì video đó là dàn dựng chứ không phải như công văn viết ra. Công văn ấy đã biến những học sinh vô tội như Tr. lại trở thành có tội. Tr. cũng cho biết, trước khi đi cũng có xin phép bố mẹ. Tr. cũng như các bạn đều nghĩ đó là một việc làm tích cực. Nhưng khi đoạn video được phát, thì bố mẹ Tr. mới tá hỏa và cùng với bố mẹ của các bạn khác lên trường và kiến nghị nhà trường làm rõ sự việc. 

Sau khi đoạn video được phát tán, Tr. cho biết, em chịu rất nhiều áp lực. Đến lớp các bạn nhìn ngó, bàn tán. Không chỉ riêng các em mà cả gia đình cũng đều chịu sức ép của dư luận. Em cũng đã khóc rất nhiều. Trong đoạn video, điều người xem thấy băn khoăn nhất đó là tất cả các học sinh này đang ở độ tuổi vị thành niên, đưa một vấn đề để phản ánh tiêu cực nhưng gương mặt các em đều được quay trực diện. Logo áo đồng phục của trường không được che mờ. Điều quan trọng, qua tin nhắn giữa Tr. và BTV Anh Thư mà chúng tôi có được thì BTV Anh Thư yêu cầu các em mặc áo đồng phục của trường. Theo trình bày của các em thì dù đã được đề nghị xóa logo áo của trường, BTV cũng đã hứa nhưng sau đó thì BTV lại trả lời là quên do nhiều việc quá. Không những thế, công văn của Phó trưởng ban VTC14 gửi cho các trường một lần nữa lại khẳng định VTC là người “bắt quả tang” các em đang hút Shisha. Trong công văn có đoạn: Trong quá trình tác nghiệp, phóng viên VTC14 đã tuân thủ đầy đủ quy trình, tôn trọng sự thật và đã nhận được sự hợp tác của các học sinh trong phóng sự, nhờ đó đã có được những ý kiến, hình ảnh phản ánh chân thực, đạt hiệu quả cảnh báo sâu sắc”. Rồi VTC14 còn khẳng định: Các em học sinh trong phóng sự còn quá trẻ, chưa ý thức được hậu quả từ những hành động bồng bột của mình. Chính vì thế, các em càng cần phải có sự uốn nắn, giúp đỡ, giáo dục từ phía gia đình, nhà trường. Đó cũng chính là mong muốn của VTC14. Do đó, VTC14 mong muốn Sở GD-ĐT Hà Nội và các trường cân nhắc, xem xét lại hình thức kỷ luật sao cho vừa giúp các em nhận ra sai lầm vừa đảm bảo tính giáo dục và quan trọng là tạo cơ hội để các em học sinh sửa sai, tránh sa vào các tệ nạn xã hội trong tương lai”. Khi nhận được công văn này, bà Nguyễn Thị Minh Nguyệt, Phó hiệu trưởng Trường THPT Trần Nhân Tông đã bức xúc và yêu cầu BTV Anh Thư phải trả lời rõ ràng câu hỏi đây là phóng sự dàn dựng hay phóng sự thực hiện “bắt quả tang” học trò của trường đang hút Shisha. Tuy nhiên, BTV Anh Thư đã không trả lời được câu hỏi này. Còn trên trang cá nhân của người có trách nhiệm ở VTC14 cũng khẳng định cần rút kinh nghiệm chắc chắn là nghiệp vụ báo chí và vốn xã hội của phóng viên trẻ yếu, chưa hiểu đầy đủ về quyền được bảo vệ đối với trẻ vị thành niên khi đã không che mặt hay ghi rõ “hình minh họa”; mặc dù 2 việc này đã được những người có trách nhiệm yêu cầu khi phóng viên đi tác nghiệp và xử lý hậu kỳ. Người này cũng đưa ra lời xin lỗi các em học sinh.

Ngồi nghe các em học sinh của mình trình bày sự việc suốt cả buổi, thầy Phan Thanh Tùng, Hiệu trưởng Trường THPT Trần Nhân Tông chỉ biết thở dài. Thầy cho biết, trường cũng đã họp các thầy cô và học sinh trong trường để thông báo sự việc và ổn định tâm lý cho các em học sinh. Nhưng đây thực sự là một cú sốc đối với các em. Bởi các em còn quá trẻ. Thầy cũng lo lắng vì thời gian tới nhà trường cũng như phụ huynh cần phải bỏ ra nhiều tâm sức thì mới mong ổn định được tâm lý cho các em để các em yên tâm học tập.

Nghiêm Huê