Đổi mới trong dạy văn

Tuy nhiên không vì vậy mà GV lại nản lòng, trở lại những phương pháp dạy đã lỗi thời. Tiếp tục tìm tòi, đổi mới để tạo cho HS yêu thích bộ môn văn, cảm thụ tốt tác phẩm văn học là nhiệm vụ hàng đầu của GV dạy môn văn.

Chúng ta đều biết “Văn học là nhân học”. Văn chương là khoa học nghiên cứu về tâm hồn con người. Dạy văn là dạy cách làm người, hướng HS đến cái đẹp trong cuộc sống, trong ngôn ngữ dân tộc.

Đổi mới phương pháp giảng dạy là một trong những mục tiêu mà ngành giáo dục đã thực hiện trong những năm gần đây. Mỗi GV đều có kế hoạch và lên tiết giảng dạy thể hiện việc đổi mới phương pháp giảng dạy của mình. Trước đây, GV dạy văn thường diễn giảng và HS lắng nghe, ghi chép theo những gì thầy cô ghi trên bảng. Đa số HS đều học vẹt và dựa dẫm vào văn mẫu, sách giải. Tuy nhiên, hiện nay việc đổi mới phương pháp dạy đã cải thiện phần nào hiệu quả dạy và học văn. HS tích cực hơn, năng động, sáng tạo hơn, giờ học vì thế cũng trở nên sinh động. Tuy nhiên, không khí sinh động ấy chỉ diễn ra ở một số lớp có nhiều HS khá giỏi, chủ động trong học tập. Còn nếu lớp học có nhiều HS trung bình, yếu kém, không chịu khó soạn bài, ít phát biểu thì việc đổi mới là một thử thách đối với GV.

Hiện nay, các GV đã và đang có nhiều biện pháp đổi mới phù hợp với trình độ của HS. Theo đó, thầy cô đóng vai trò là người dẫn dắt, gợi mở vấn đề để HS tìm hiểu, cảm thụ tác phẩm. GV không thể là người chỉ biết nạp kiến thức một cách máy móc và no đủ cho HS. Đặc biệt đó không phải là người học thay cho HS. Ngoài ra, người học phải biết phát huy tính tích cực, chủ động soạn bài, phát biểu, thuyết trình, mạnh dạn trao đổi thảo luận trước lớp. Không thể thầy cô bảo sao nghe vậy. Học bao nhiêu nhớ và hiểu bấy nhiêu. Đó là một tín hiệu vui trong quá trình đổi mới phương pháp giảng dạy.

Thông thường, nhà trường hay lấy lớp chọn để tổ chức tiết thao giảng, vì các lớp này đa phần là HS khá giỏi, tích cực trong học tập. Tuy nhiên, hiện nay chúng tôi (GV Trường THCS Độc Lập – PV) luôn chọn thao giảng tại lớp thường có trình độ HS không đồng đều, đa phần có học lực trung bình, ít phát biểu để có thể kiểm nghiệm lại và có cái nhìn toàn cục hơn về hiệu quả của đổi mới phương pháp giảng dạy. Từ đó, đưa ra các biện pháp đổi mới phù hợp với từng đối tượng HS, từng lớp có trình độ khác nhau. Đối với lớp học này, chúng tôi chỉ đổi mới bằng cách đặt câu hỏi tình huống để các em tham gia thảo luận, trình bày tình huống, đưa ra ý kiến, xây dựng bài học một cách chủ động, tích cực. GV đóng vai trò là người gợi mở, dẫn dắt, hướng dẫn cho các em. Nhiều khi những đổi mới mang tính “chi tiết” nhưng mang lại hiệu quả cao trong bài học. Ví dụ, trong quá trình giảng dạy, ngoài câu hỏi phát hiện GV nên chú ý khai thác các loại câu khác nhau như loại câu hỏi có tính chất tình huống có vấn đề, câu hỏi mang tính lập luận để phát huy trí lực của HS, tổ chức cho các em thảo luận làm rõ mục tiêu cần đạt của bài dạy. Mục tiêu bài học là cái đích mà thầy trò cần hướng đến cho nên trước khi vào bài học. GV phải định hướng rõ. Cụ thể, khi dạy văn bản “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” phải đưa ra mục đích: “Hiểu được khát vọng cứu người, giúp đời của tác giả và phẩm chất của hai nhân vật: Lục Vân Tiên là chàng trai anh hùng, dũng cảm, tài năng, từ tâm nhân hậu, chính trực, trọng nghĩa khinh tài; Kiều Nguyệt Nga là cô gái có học thức, thùy mị, hiếu thảo, ân tình, ơn ai chẳng dám quên”. Có như vậy khi đi vào mổ xẻ tác phẩm, tìm hiểu tính cách và hành động của từng nhân vật mới bám sát chủ đề.

Cuối cùng, điều chúng tôi muốn nói là việc đổi mới phương pháp giảng dạy môn văn là một vấn đề mới mẻ đòi hỏi các GV phải chịu khó, lựa chọn phương pháp phù hợp với trình độ HS. Không trải nghiệm, không thất bại khó có thể thành công.

Nguyễn Sĩ Tuấn