Từ chối nhận người có bằng tại chức hoặc liên thông vào làm việc, hiện tượng này không chỉ năm nay mới có nhưng sự phổ biến của nó thì khiến các trường ĐH không khỏi lo ngại.
Tỉnh miền núi cũng nói không với tại chức
Nổ “phát súng” đầu tiên nói không với tại chức chính là TP.Đà Nẵng. Ngay sau đó là Nam Định. Theo chân hai tỉnh này là Quảng Nam, Quảng Bình, Vĩnh Phúc, Hà Nam, Hải Dương, Hà Nội… cũng “nói không” với sinh viên hệ tại chức hay liên thông. Những tưởng chỉ ở các thành phố lớn hay các tỉnh được coi là nơi sản sinh ra các nhân sĩ mới có quy định đó nhưng năm nay, Phú Thọ và Thái Nguyên, hai tỉnh miền núi phía Bắc cũng từ chối liên thông, tại chức. Vậy còn những năm sau, năm sau nữa, sẽ còn những tỉnh, thành phố nào nói không với hệ này? Vì sao lại như vậy? Phải chăng, chất lượng đào tạo ở hệ này đang có vấn đề? Phân tích về vấn đề này, GS. Nguyễn Minh Thuyết, nguyên Phó chủ nhiệm UBGDTTN&NĐ Quốc hội cho rằng GDTX, trong đó có ĐH tại chức (tên gọi chính thức hiện nay là hệ vừa học vừa làm) là một hình thức đào tạo phổ biến ở tất cả các nước. Tuy nhiên, cách tổ chức GDTX ở các nước khác với nước mình. Ở nước ngoài, kể cả những người có trình độ học vấn cao cũng vẫn học thêm nếu họ thấy cần. Làm bài kiểm tra, họ cũng hồi hộp vì muốn có kết quả tốt, như mọi người đi học khác. Nhưng không có chuyện thi cử gian lận, học hành qua quýt, cắt xén chương trình. Cơ hội mở ra với tất cả. Đây là hình thức đào tạo hoàn toàn phù hợp với nhu cầu học tập suốt đời. Ở Việt Nam thì ngược lại, người đi học tại chức phần lớn là học sinh lớp 12 vừa thi trượt ĐH trong năm. Thi tuyển “đầu vào” dễ dàng, chương trình học thường “rút gọn”, tình trạng học thuê, học hộ khá phổ biến vì người đi học chỉ cần bằng cấp, chứ không hẳn đã cần kiến thức. Cũng không hiếm trường hợp lớp học được tổ chức tại các địa phương, thầy về dạy được sinh viên bao “vui vẻ”, lại càng “nhẹ tay” trong kiểm tra, thi cử.
Theo quy định, chỉ tiêu tuyển sinh tại chức của một trường không được vượt quá chỉ tiêu đào tạo chính quy. Thế nhưng, cũng có những trường, những ngành có số SV tại chức lớn hơn số SV chính quy. Theo GS. Nguyễn Minh Thuyết thì tình trạng này phải sớm được chấn chỉnh. GS. Thuyết cũng cho rằng việc các tỉnh, thành phố nói không với liên thông và tại chức là không sai luật. Vì quyền đề ra tiêu chí tuyển dụng phù hợp với yêu cầu của vị trí công tác cũng đã được quy định trong Luật Cán bộ, công chức, Luật Viên chức và Luật Tổ chức hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân. Người ta từ chối bằng tại chức nhiều khi cũng là để chặn cửa mấy cô cậu “con ông cháu cha” học hành láng nháng, cậy thế ông cha choán chỗ của những người học thật, bằng thật.
Giải pháp đồng bộ
“Sính” bằng cấp hiện đang là cụm từ được các chuyên gia đưa ra để lý giải cho hiện tượng này. Đồng tình với quan điểm này, GS. Nguyễn Minh Thuyết cho biết hiện nay, tiêu chuẩn hóa cán bộ, công chức, viên chức, nên ở đâu cũng đòi hỏi bằng. Nhưng bằng cấp nhiều khi không tương xứng với năng lực. Đó là chưa kể nhiều trường hợp cha mẹ có quyền, có tiền, con cái chỉ cần trưng bằng ra để có cớ tuyển dụng, bổ nhiệm. Nhiều cơ quan, đơn vị công khai thông báo tuyển công chức, viên chức, đề ra tiêu chí này, tiêu chí kia có vẻ khách quan, nhưng thực tế thì các tiêu chí ấy đều đã nhắm vào ai đó sẵn rồi… Các doanh nghiệp tư nhân hầu như không mắc phải nạn này, vì nếu tuyển phải người kém, họ sẽ phải hứng chịu hậu quả ngay. Chính vì vậy, theo GS. Thuyết vấn đề này cần thay đổi. Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước, nếu tổ chức thi tuyển được khách quan, công bằng thì không cần phân biệt đối xử giữa các loại bằng. Nhưng tiêu chí tuyển dụng, cất nhắc phổ biến bây giờ là “nhất hậu duệ, nhì tiền tệ, ba quan hệ”, còn “trí tuệ” thì xếp chót bảng. Do đó, phải thay đổi cách làm nhân sự như thế này thì giáo dục mới khá lên và đất nước mới phát triển.
Về phía Bộ GD-ĐT và các trường thì trường đều cần phải có sự điều chỉnh. Cần nghiên cứu thay đổi cách đào tạo tại chức. Người học tại chức có thể học chung với sinh viên chính quy, vì bây giờ cả nước có tới 450 trường ĐH, CĐ, chỗ học đâu có thiếu. Ai không có điều kiện học hệ chính quy thì học riêng nhưng khi thi thì phải thi chung. Như vậy sẽ chỉ có một loại chất lượng, một loại bằng. Khi ấy, sẽ không còn sự phân biệt đối xử giữa bằng tại chức với bằng chính quy.
NGHIÊM HUÊ
Bình luận (0)