Tính tích cực giao tiếp (TTCGT) là một phẩm chất tâm lý cá nhân thể hiện ở nhu cầu giao tiếp, tính chủ động và sự thích ứng, hòa nhập vào các quan hệ con người trong giao tiếp. Đối với trẻ mẫu giáo từ 4-5 tuổi, TTCGT đóng vai trò rất quan trọng cho sự phát triển các chức năng tâm lý như: nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm – kỹ năng xã hội. Chúng ta đều biết, TTCGT được hình thành và phát triển trong hoạt động giáo dục. Chính việc tham gia hoạt động giáo dục, trong đó có hoạt động khám phá khoa học ở trường mầm non sẽ giúp trẻ phát triển khả năng giao tiếp.
Có thể nói, khám phá khoa học là một hoạt động luôn kích thích tính tò mò, ham hiểu biết của trẻ, giải đáp phần nào những thắc mắc của trẻ về những “bí ẩn” thế giới xung quanh, đồng thời thỏa mãn nhu cầu khám phá, tìm hiểu thế giới xung quanh của trẻ. Trong thực tế, tổ chức hoạt động khám phá khoa học thường diễn ra 3 bước: Bước 1, dự đoán điều gì có thể xảy ra; bước 2, làm thử để kiểm chứng dự đoán trong những điều kiện có thể kiểm soát. Ghi nhận kết quả từng bước bằng hình ảnh, ký hiệu, sơ đồ đơn giản; bước 3, kết luận, nhận xét và giải thích những gì quan sát được.
Ở trường mầm non, hoạt động khám phá khoa học được tổ chức dưới dạng các thí nghiệm trên tiết dạy hoặc trò chơi trong hoạt động góc. Đây là môi trường tốt để phát triển TTCGT của trẻ: nếu trong hoạt động này giáo viên tạo cơ hội để trẻ tích cực giao tiếp thì sẽ nâng cao hiệu quả của hoạt động khám phá khoa học và phát triển khả năng giao tiếp của trẻ nói chung.
Về tiêu chí đánh giá, trước hết xét ở nhu cầu giao tiếp. Đó là sự chú ý quan tâm đến cô, đến bạn. Trẻ thể hiện cảm xúc khi có sự xuất hiện của bạn hoặc cô, sau đó bộc lộ rõ cảm xúc khi hình thành quan hệ giao tiếp với cô và bạn. Thứ hai là tính chủ động trong giao tiếp. Trẻ biết chủ động giao tiếp và kết thúc giao tiếp. Không chỉ chủ động đề xướng các vấn đề và giải quyết vấn đề trong giao tiếp mà còn chủ động tìm và sử dụng các phương tiện giao tiếp. Thứ ba là sự thích ứng và hòa nhập trong giao tiếp, cụ thể là thích ứng trong mối quan hệ trẻ – cô, trẻ – trẻ, hòa nhập với nhóm bạn.
Kết quả của các cuộc khảo sát và thí nghiệm cho thấy, TTCGT của trẻ mẫu giáo trong hoạt động khám phá khoa học ở một số trường mầm non chưa cao. Nhu cầu giao tiếp của nhiều trẻ vẫn rất thấp, khả năng thích ứng – hòa nhập của trẻ với các bạn trong giao tiếp còn hạn chế. Nhiều trẻ chưa chủ động giao tiếp với cô, với bạn; chưa chủ động đặt các câu hỏi thắc mắc về những điều đã xảy ra.
TTCGT ở trẻ mẫu giáo không phụ thuộc vào giới tính nhưng phụ thuộc vào địa bàn sinh sống của trẻ. Nếu giáo viên biết sử dụng những biện pháp như đa dạng hóa các hoạt động khám phá khoa học, tạo môi trường thân thiện và dạy trẻ cách thích ứng hòa nhập trong giao tiếp thì sẽ góp phần nâng cao TTCGT nói riêng và khả năng giao tiếp của trẻ nói chung.
TS.Trần Thị Phương
(Trường ĐH Sài Gòn)
Tin liên quan
TP.HCM: Học sinh một trường THCS được tiếp cận tích hợp nhiều môn học bằng phương tiện phi ngôn ngữ
Gần 1.000 học sinh, giáo viên quận Tân Phú trải nghiệm “Hành trình công dân số”
Trường tiểu học tổ chức “tour” về miền Tây Bắc cho phụ huynh, học sinh ngay tại trường
Bình luận (0)