Tìm hướng phát triển nhân lực “vùng trũng”

Thực trạng này đã được chỉ ra tại hội thảo khoa học “Phát triển bền vững giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực ở đồng bằng sông Cửu Long” do Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM tổ chức ngày 15-1.

GS.TS Nguyễn Ngọc Giao – Chủ tịch Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật TP.HCM – khái quát thực trạng u ám về nguồn nhân lực đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Theo TS. Giao, ĐBSCL không chỉ thiếu nhân lực có chuyên môn ở các trình độ mà hiệu quả sử dụng nhân lực cũng không cao. Thậm chí có nhiều trường hợp “trải thảm” thu hút cán bộ khoa học về nhưng lại không có việc để sử dụng. Ngay cả sinh viên, trong đó có con em lãnh đạo địa phương học xong cũng trụ lại làm việc tại các thành phố lớn mà không về tỉnh, một phần do không có công việc phù hợp, một phần vì chính sách đãi ngộ. Trong khi đó, mạng lưới các trường ĐH-CĐ-TCCN không hợp lý, tỉnh nào cũng muốn có trường ĐH riêng mà không chú ý đến lực lượng con người, cơ sở vật chất lẫn nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội địa phương.

Sự mất cân đối trong cơ cấu đào tạo nhân lực tại ĐBSCL cũng được ThS. Hà Thị Thùy Dương (giảng viên Học viện Chính trị khu vực IV) chỉ ra. ThS. Dương cho rằng ĐBSCL được coi là “vương quốc nông nghiệp” nhưng đào tạo về ngành nghề nông nghiệp còn chưa tạo được dấu ấn. Các trường ưu tiên đầu tư vào khối ngành kinh tế, vừa ít chi phí lại dễ tuyển sinh. Theo thống kê của Bộ GD-ĐT, chỉ khoảng 10% sinh viên vùng ĐBSCL theo học ĐH các ngành nông  nghiệp, thủy sản và trên 5% bậc CĐ. Trong khi đó, có đến 30% sinh viên theo học các ngành kinh tế, 20% các ngành kỹ thuật công nghệ. “Trong khi số lượng sinh viên của vùng còn ít, việc đào tạo mất cân đối như vậy dẫn đến không đáp ứng đủ nhu cầu nhân lực thực tế. Chưa kể sinh viên các ngành khác lại thất nghiệp” – ThS. Hà Thị Thùy Dương đánh giá.

Nhiều đại biểu khác cũng bày tỏ tiếc nuối và thẳng thắn nhìn nhận ĐBSCL là vựa lúa lớn nhất, vựa trái cây phong phú nhất nhưng trình độ học vấn lại thấp nhất. Sự tụt hậu về tri thức so với cả nước cùng với việc phát triển chưa đồng bộ, thiếu bền vững trong giáo dục đào tạo nhân lực được cho là ảnh hưởng lớn đến sự phát triển bền vững kinh tế – xã hội của toàn vùng.

Việc quy hoạch lại mạng lưới trường lớp, cơ sở đào tạo nhân lực được nhiều ý kiến đề cập trong việc tìm hướng phát triển nhân lực “vùng trũng”. Hoạt động này theo ThS. Hà Thị Thùy Dương, không nhất thiết phải chạy theo số lượng, huyện nào cũng có trường nghề và tỉnh nào cũng có trường ĐH-CĐ dẫn đến ngành nghề trùng lắp, chồng chéo. Thay vào đó, cần gắn chặt với quy hoạch phát triển nhân lực vùng. Bên cạnh đầu tư những ngành nghề có thế mạnh, tiềm năng về đội ngũ giảng dạy và trang thiết bị, cần ưu tiên đào tạo các ngành nghề liên quan đến kỹ thuật nông nghiệp hiện đại vì nhu cầu nhân lực nông nghiệp của vùng hiện rất lớn.

Đồng quan điểm, GS.TS Nguyễn Ngọc Giao cũng cho rằng phát triển nhân lực dựa trên cơ sở mục tiêu phát triển kinh tế xã hội vùng với mũi nhọn là nông nghiệp và thủy hải sản. Phối hợp khai thác thế mạnh từng tỉnh, không nên phát triển đồng đều. Việc khai thác nhân lực cần tập trung ở những lĩnh vực địa phương cần, tránh chạy theo phong trào, tràn lan. “Thu hút nhân tài bằng chính sách, giữ chân nhân tài bằng tình cảm” là phương châm TS. Giao nhấn mạnh. Bởi theo ông, cách đối đãi với những người đương nhiệm tại địa phương ảnh hưởng lớn đến việc thu hút nhân tài từ nơi khác đến cũng như sự trở về của lực lượng trẻ trong và ngoài nước.

Cho rằng học sinh bỏ học cũng là nguyên nhân sâu xa dẫn đến chất lượng nguồn nhân lực phát triển kém bền vững, nhiều giải pháp cũng đề ra hướng ngăn chặn thực trạng này. Đại diện một trường ĐH phân tích, địa hình khu vực ĐBSCL khó khăn, nhiều sông nước, học sinh thường khó đi lại trong mùa lũ. Đó là lý do nhiều học sinh bỏ học sớm. Để nâng cao chất lượng nhân lực, cần có chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho học sinh nghèo, con em gia đình có công cơ hội học tập.

Mê Tâm