Ca dao, tục ngữ là kho tàng văn học vô giá mà ông cha đã để lại cho chúng ta. Nó không chỉ đúc kết những kinh nghiệm trong cuộc sống mà còn thể hiện tình cảm trong các mối quan hệ xã hội. Đặc biệt, ca dao, tục ngữ còn có giá trị giáo dục con người về mọi mặt. Do đó, việc bảo tồn loại hình văn học dân gian này là điều hết sức cần thiết và theo tôi, nhà trường chính là nơi truyền tải những lời thơ, câu hát đậm đà bản sắc dân tộc ấy.
Mặc dù ca dao, tục ngữ có vần có điệu, học sinh dễ thuộc, dễ nhớ nhưng nó lại xuất hiện rất ít trong chương trình tiểu học và không được khai thác đúng mức những chất liệu văn học, giáo dục sẵn có. Chẳng hạn, cả chương trình lớp 5 chỉ có một bài tập đọc Ca dao về lao động sản xuất. Rải rác có thêm một số câu ca dao, tục ngữ trong phân môn luyện từ và câu. Ở phân môn này, chủ yếu là luyện tập để khai thác từ ngữ, ngữ pháp nên thường giáo viên chỉ lướt qua phần nội dung, ý nghĩa của các câu ấy. Điều này hết sức đáng tiếc.
Với nguồn ca dao, tục ngữ phong phú, chương trình tiểu học có thể biên tập thành nhiều bài tập đọc (bài học thuộc lòng càng tốt) như ca dao về tình yêu quê hương, ca dao về chữ hiếu, ca dao tình cảm gia đình, ca dao khuyên chăm lao động… Thậm chí, có thể tạo thành bài tập đọc Ca dao về văn hóa trong giao tiếp như: “Chim khôn kêu tiếng rảnh rang/ Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe”, “Đất tốt trồng cây rườm rà/ Những người thanh lịch nói ra dịu dàng”, “Đất xấu trồng cây khẳng khiu/ Những người thô tục nói điều phàm phu”, “Lời nói không mất tiền mua/ Liệu lời mà nói cho vừa lòng nhau”…
Qua một bài tập đọc, giáo viên mới có thời gian để hướng dẫn học sinh tìm hiểu hết nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa giáo dục của từng câu ca dao, tục ngữ. Do ca dao, tục ngữ thường sử dụng từ thuần Việt nên qua bài tập đọc, giáo viên cũng cung cấp thêm vốn từ dồi dào, trong sáng của tiếng Việt cho học sinh, từ đó các em sẽ yêu quý tiếng mẹ đẻ hơn cũng như ít sử dụng từ ngữ vay mượn trong giao tiếp đời thường. Học sinh có hiểu, có thấm, có thấy hay mới thích, mới yêu quý. Ở lứa tuổi tiểu học, khi thích, các em dễ dàng học thuộc và nó sẽ để lại dấu ấn không phai mờ trong tâm trí trẻ như khi được nghe bà, nghe mẹ hát ru từ thuở nhỏ.
Có thể nói, giúp trẻ thuộc ca dao, tục ngữ; yêu thích ca dao, tục ngữ chính là góp phần không nhỏ trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
Lê Phương Trí
Bình luận (0)