Kỹ năng làm bài kiểm tra trắc nghiệm

Để học tốt các môn học trắc nghiệm, HS có thể ôn luyện bằng cách tự kiểm tra chủ đề của các bài trắc nghiệm đã được soạn sẵn. Các em có thể lựa chọn, sử dụng các tài liệu do giáo viên cung cấp hoặc chọn những chủ đề từ nguồn tài liệu tham khảo.

Tự làm bài kiểm tra trắc nghiệm là phương pháp tự thực hành, đánh giá và điều chỉnh lại những khiếm khuyết về kiến thức của HS theo những mục tiêu, chủ đề đã xác định. Mục tiêu của phương pháp này là nhằm giúp các em nắm được nội dung, chương trình một cách có hệ thống, bảo đảm việc tiếp thu và củng cố kiến thức kịp thời theo từng cấp độ, đề mục và cho phép HS chuyển tiếp sang cấp độ và đề mục mới cao hơn. Đồng thời tự kiểm tra trắc nghiệm có ý nghĩa rất quan trọng đối với hoạt động học tập vì những kiến thức HS thu được không chỉ trông chờ vào những tác động sư phạm từ phía giáo viên mà còn dựa vào tính tự giác, tự học của bản thân. Để ôn tập, tự làm tốt một bài kiểm tra trắc nghiệm các em nên thực hành thành thạo các bước sau:

Muốn làm tốt bài kiểm tra trắc nghiệm các em cần phải có khả năng khái quát, lướt nhanh các câu hỏi và đáp án nhằm nắm được các nội dung chủ đề và xác định sơ lược những vấn đề nằm trong khả năng có thể giải quyết rồi đưa ra đáp án. Các em nên cố gắng tập trung vào những kiến thức cơ bản, hiểu rõ bản chất của vấn đề và phải xác định các đặc điểm, cách thức vận dụng những khái niệm, định nghĩa, quy luật… Việc khái quát này cần phải đi cùng với các quá trình phân tích, tổng hợp, so sánh để xác định được cái chung và cái đơn lẻ, chi tiết cơ bản trong từng trường hợp riêng biệt của câu hỏi cũng như những phương án trả lời để đưa đến một lựa chọn đúng nhất.

Đây là quá trình thực hành tổng hợp các cách thức, biện pháp, độ thuần thục các bước tiến hành để HS hoàn thành một bài trắc nghiệm đạt kết quả tốt. Do đó đòi hỏi HS phải chuẩn bị chu đáo, sắp xếp, lựa chọn câu hỏi theo cấp độ từ dễ đến khó, tính toán nhanh và chính xác, phân tích sâu, loại trừ đáp án sai, rà soát các đáp án. Và một việc không kém phần quan trọng đó là phân bố thời gian hợp lý để trả lời hoàn tất câu hỏi trắc nghiệm mà không bỏ sót một đáp án nào. Đồng thời, trong quá trình trả lời các đáp án, các em phải quyết đoán để quyết định kịp thời và chính xác. Khi HS rèn luyện được năng lực thực hành không những củng cố thêm kiến thức, thành thạo các thao tác mà còn giúp cho các em rèn luyện tính độc lập, sáng tạo của tư duy trong quá trình đưa ra đáp án chuẩn xác.

Quá trình này được tiến hành có hệ thống nhằm để lượng giá được bao nhiêu câu trả lời đúng trong một khoảng thời gian nhất định. Đó là quá trình kiểm tra và đánh giá cách thức, biện pháp thu thập thông tin, kiến thức trái chiều từ nhiều nguồn khác nhau. Từ đó bản thân các em có thể tự đánh giá về trình độ nắm kiến thức, trình độ phát triển tư duy và thời gian hoàn thành các đáp án trong quá trình làm một bài trắc nghiệm. Cách làm này giúp các em ngăn ngừa việc quên kiến thức, kịp thời phát hiện những thiếu sót, lỗ hổng tri thức sau khi đã tìm ra một đáp án cụ thể. HS không nên chủ quan khi trả lời đúng đáp án và cũng không nên nản chí khi nhận được một đáp án sai. Vì sau mỗi lần sai các em sẽ ghi nhớ kiến thức lâu hơn khi đi tìm và phân tích từ các đáp án chưa đúng. Tự đánh giá sẽ giúp các em xác định động cơ tự học, tự điều chỉnh và tự hoàn thiện kiến thức một cách chủ động sau quá trình chọn đáp án cho mỗi câu trả lời trắc nghiệm.

Mục đích của quá trình này là nhằm làm sáng tỏ các đáp án, khái niệm, nội dung mà các em chưa hiểu rõ và cần một lời giải đáp, một hướng giải quyết chung từ thầy cô, bạn bè. Khi trao đổi với bạn bè, thầy cô thông qua tổ, nhóm, lớp học các em có cơ hội phân tích, trao đổi, trình bày hoặc tiếp thu nhiều cách giải quyết khác nhau cho cùng một vấn đề. Để buổi thảo luận đạt kết quả, mỗi HS cần có sự chuẩn bị chu đáo, ghi chép lại những đáp án sai, những vấn đề chưa chắc chắn thông qua buổi thảo luận để cùng tìm ra những kết quả thống nhất và tối ưu. Qua buổi thảo luận các em có thể tìm ra được nguyên nhân sai, thiếu sót trong quá trình lựa chọn đáp án đồng thời có thể vận dụng phương pháp, cách giải hay nhằm bổ sung những phương pháp, lời giải còn hạn chế. Thông qua phương pháp này không chỉ rèn luyện cho HS kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giao tiếp mà còn giúp các em có thêm kỹ năng ghi chép, ghi nhớ, tính tỉ mỉ và tinh thần ham học hỏi, cầu tiến.

Tóm lại, để làm bài trắc nghiệm đạt kết quả tốt, bên cạnh việc lựa chọn phương pháp học tập phù hợp đòi hỏi các em phải không ngừng ra sức học tập, siêng năng, cần cù trong ôn luyện. Đồng thời các em cần có một kế hoạch học tập khoa học, một chế độ ăn uống hợp lý, thời gian giải trí phù hợp… tạo nên một tinh thần thoải mái trên một cơ thể khỏe mạnh, để các em có thể tự tin làm chủ kiến thức và quyết định kết quả học tập sau các kỳ thi.

ThS. Nguyễn Minh Trung

(ĐH Nguyễn Huệ)