Sáng tạo ra những con người sáng tạo

Vậy đâu là chìa khóa để đem lại thành công và hiệu quả đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục?   

Đổi mới căn bản giáo dục có thể được xác định ở 3 nội dung chính, đó là: Tư duy giáo dục, tổ chức quản lý giáo dục và đầu tư giáo dục. Trước hết tư duy giáo dục chính là yếu tố đầu tiên quyết định sự đổi mới. Nếu tư duy thống nhất và đồng bộ thì việc đổi mới sẽ cùng chung tiếng nói. Ngược lại, chưa có sự thống nhất về tư duy thì tạo nên sự bất ổn trong GD-ĐT. Đó là sự chưa nhất quán từ trên xuống dưới, từ khâu thiết kế đến công đoạn thi công, từ nội dung chương trình đến cách tổ chức thực hiện cụ thể.

Về nội dung thứ hai, tổ chức quản lý giáo dục vốn được coi là bộ máy điều hành mọi hoạt động đào tạo con người. Nếu bộ máy điều hành chưa được tổ chức tốt thì sự nghiệp giáo dục sẽ tiếp tục bất ổn, nhà trường tiếp tục chậm phát triển, đương nhiên sẽ tụt hậu so với thế giới.

Cuối cùng, đầu tư giáo dục tốt, theo quy luật sẽ tạo tiền đề phát triển vững chắc, căn cơ cho sự nghiệp giáo dục.

Bàn về đổi mới toàn diện giáo dục chính là đề cập tới đổi mới đồng bộ 5 nội dung chính, bao gồm: Mục tiêu đào tạo, nội dung chương trình, phương pháp dạy học, cơ chế hoạt động và kiểm tra – đánh giá. Đây là sự đổi mới từ con người khoa bảng sang con người năng lực, từ lý thuyết từ chương, phân hóa sang tích hợp, từ bị đánh giá sang tự đánh giá của người học. Đặc biệt đổi mới từ phương pháp truyền thụ một chiều, áp đặt sang cách dạy tương tác đa chiều, gợi mở, phát huy tính tích cực của người học. Bên cạnh đó phải đồng thời đổi mới cơ chế hoạt động từ thiết chế dạy học số đông sang dạy học cá thể, từ hệ thống tổ chức lớp học lý thuyết đến thực hành. Trong phạm vi của các cơ sở giáo dục, chúng ta có thể nêu một số yêu cầu căn bản của giáo viên và cán bộ quản lý nhà trường trong công cuộc đổi mới căn bản và toàn diện này. Đây là nhận thức, tâm huyết và năng lực thực hiện đổi mới. Ngoài nhận thức về yêu cầu, nội dung đổi mới chúng ta phải nhận thức về trách nhiệm, giải pháp và lộ trình đổi mới. Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục là một vấn đề khó vì lối mòn chưa xóa được trong nhận thức và thói quen hành động trong xã hội và từng người. Cái mới chưa được hiện thực hóa trong thực tế, chưa xuất hiện trước đó để trải nghiệm cũng là một khó khăn. Điều kiện hoạt động không phải lúc nào cũng thuận lợi. Vì vậy, thực hiện đổi mới giáo dục hiện nay phải có những con người giàu tâm huyết, chịu dấn thân vượt khó trong mọi hoàn cảnh. Song song đó phải tích cực nghiên cứu học tập để vận động mọi người cùng đổi mới. Về phẩm chất của người cán bộ, ngoài năng lực tổ chức thực hiện phải có năng lực xây dựng kế hoạch. Biết thiết kế chương trình nhưng phải biết học hỏi, coi trọng năng lực tự học cũng như tự nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho bản thân. Thách thức của chúng ta là phải tự mình phân biệt và định ra được cái nào mới, cái nào cũ vì trong thực tế chúng đan xen nhau, ranh giới nhiều lúc chưa rõ ràng rất khó phân biệt. Nhưng trước hết, nhà trường phải mạnh tay đổi mới quản lý từ quan điểm bao cấp sang quan điểm giao quyền tự chủ trên cơ sở phát huy tối đa vai trò làm chủ của cá nhân và đơn vị. Muốn giáo viên phát huy được quyền làm chủ thì cấp quản lý giáo dục phải luôn tạo điều kiện phát huy dân chủ tốt nhất trong quá trình quản lý của mình. Có như vậy mới sáng tạo ra được những con người sáng tạo. Đây chính là chìa khóa đi đến thành công giúp cho sự nghiệp đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đi đến kết quả tốt đẹp và nhanh chóng.

TS. Huỳnh Công Minh

(nguyên Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM)