Đứng lên và bước tiếp

Đối với các thí sinh có học lực trung bình thì luôn có sự chuẩn bị tâm lý từ trước nên nếu rớt, các em sẽ chuyển hướng học tập hay làm việc theo dự định đã có. Nhưng đối với thí sinh học khá giỏi, các em đã cố gắng hết sức và hy vọng nhiều thì việc thi rớt là cú sốc tâm lý rất nặng nề.

Để vượt qua “nỗi đau khôn cùng” đối với lứa tuổi chập chững bước vào đời là điều không dễ dàng. Bởi bản thân các em cho rằng thi rớt là biểu hiện của sự kém cỏi, thua kém bạn bè hay số mình đen đủi, không may mắn… Đa số thí sinh đều cảm thấy thật nhục nhã khi mình học rất tốt, ai cũng biết vậy mà lại không vào nổi ĐH, mọi người sẽ chê cười. Nếu thí sinh nào được gia đình đặt nhiều niềm tin sẽ thi đậu ĐH thì các em càng buồn bã hơn do đã làm cha mẹ phiền lòng vì bao tiền bạc, công lao dành hết cho mình vậy mà bản thân đã mang lại kết quả đáng xấu hổ như thế.

Chính tâm lý tự ti rất dễ dẫn đến những biểu hiện, hành động tiêu cực. Không ít em bị trầm cảm, ngại tiếp xúc với mọi người, không ngủ, biếng ăn… suy sụp thể chất lẫn tinh thần phải điều trị bệnh trong thời gian dài. Số khác thì có biểu hiện “nổi loạn”, ra vẻ bất cần, rớt thì thôi, cố gắng cũng không đạt được mục đích, vậy thì ăn chơi cho sướng. Từ đó các em trượt dài trong nhậu nhẹt, cờ bạc, chơi bời và cả nghiện ma túy. Suy nghĩ tiêu cực hơn nữa, các em cho rằng không còn gì để mất và tìm đến cái chết.

Do đó, giúp thí sinh vượt qua cú sốc thi rớt ĐH là điều mà người lớn cần quan tâm ngay từ khi các em chuẩn bị thi ĐH. Cha mẹ, thầy cô…, ngoài việc động viên các em cố gắng hết sức trong kì thi thì cũng cần chuẩn bị tâm lý cho các em bằng cách đặt vấn đề “nếu thi rớt?”. Hãy cho các em suy nghĩ chút ít về thất bại trong cuộc đời mỗi người để có định hướng trước là mình sẽ làm gì, để không quá hụt hẫng khi thực tế diễn ra như thế.

Tôi nhớ mãi người thầy của tôi mấy mươi năm về trước. Gần đến ngày thi, hôm nào vào lớp, thầy cũng ngân nga với cái giọng đùa tếu câu: “Đi thi cho biết đi thi/ Tú Xương còn rớt, huống chi là mình”. Phải chăng thầy muốn chúng tôi luôn có tâm thế bình tĩnh trước kết quả xấu nhất có thể xảy ra và người thi rớt như Tú Xương vẫn luôn được người đời trân trọng nhắc đến.

Khi kết quả thi ĐH không như mong muốn, người lớn cần giúp các em lấy lại thăng bằng. Cụ thể, cha mẹ cần chú ý đừng lộ vẻ buồn cho con thấy, xem như thất bại đó là kinh nghiệm cho bản thân các em sau này. Hãy khoan bàn luận các em sẽ làm gì, học gì mà gia đình cần tạo không khí thoải mái, bình thường. Ví dụ, mẹ nấu món ăn con thích; cha cùng con xem trận đá bóng trên truyền hình; anh chị rủ em đi ăn chè, uống nước… để các em thấy việc thi rớt của mình là không có gì nghiêm trọng. Khi thấy con ổn định tinh thần, người lớn sẽ cùng các em nghiêm túc bàn luận hướng đi tiếp. Nếu có điều kiện và các em muốn thì tiếp tục luyện thi ĐH. Nếu không thì chọn lựa trường nào đó theo mức điểm mà em đạt để các em tiếp tục theo đuổi việc học hành. Trong khi đó, thầy cô khi biết tin học trò học rất tốt của mình thi rớt thì cũng cần động viên tinh thần các em. Những lời khuyên của các thầy cô mà các em yêu mến có giá trị rất lớn trong lúc này…

Nhân Tâm (Q.4, TP.HCM)