Kéo giảm cử nhân, kỹ sư thất nghiệp

Cơ cấu trình độ không hợp lý là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng thất nghiệp ở trình độ ĐH ngày càng cao, đó là khẳng định của TS. Nguyễn Thanh Điền, thành viên Đề án phát triển công nghiệp hỗ trợ TP.HCM.

Học sinh trường nghề đang thực hành hàn (nghề điện lạnh)

Theo TS. Nguyễn Thanh Điền, tại một số quốc gia như Đức, Úc…, người học nghề chiếm tỷ lệ khá cao, vì thời gian học ngắn, dễ kiếm việc làm và thu nhập không thua kém giáo dục ĐH. Trong khi đó ở Việt Nam, xu thế vào ĐH vẫn chiếm tỷ lệ lớn dù có nhiều chính sách khuyến khích học nghề.

Thị trường lao động cần nhân lực trình độ TC-CĐ

Theo số liệu mới nhất của Tổng cục Thống kê và Bộ LĐ-TB&XH, tỷ lệ thất nghiệp rơi vào nhóm trình độ ĐH chiếm khá cao, cụ thể quý 1/2016 là trên 190.000 người; quý 1/2017 gần 140.000 người. “Để kéo giảm tỷ lệ thất nghiệp ở trình độ ĐH, Đề án đổi mới và nâng cao chất lượng GDNN cần mạnh dạn sáp nhập hoặc giải thể các cơ sở GDNN hoạt động không hiệu quả, tập trung đầu tư các ngành nghề mới đáp ứng nhu cầu cầu thị trường lao động trong và ngoài nước”, ông Điền đề xuất.

Ông Điền cũng cho rằng, ưu thế của học nghề là dễ chuyển đổi ngành nghề theo xu hướng của thị trường lao động, đặc biệt là thời kỳ lao động theo xu hướng cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Chương trình đào tạo GDNN chủ yếu là thực hành (tối đa 75% thời lượng ở bậc TC và 70% thời lượng ở bậc CĐ). Với việc liên kết doanh nghiệp cởi mở như hiện nay, các trường có điều kiện đào tạo gắn với doanh nghiệp nên người học được thực hành, thực tế với cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại và hơn hết là được “tôi luyện” kỹ năng thực hành và tác phong làm việc ở môi trường chuyên nghiệp.

Ông Trần Xuân Hải (Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm TP.HCM, Sở LĐ-TB&XH TP.HCM) cho biết nhu cầu thị trường lao động phần lớn cần nhân lực qua đào tạo trình độ TC-CĐ các nhóm ngành công nghệ – kỹ thuật, dịch vụ… Theo thống kê, hàng năm có khoảng 70% học sinh, sinh viên có việc làm hoặc tự tạo việc làm sau tốt nghiệp. Tỷ lệ này lên đến 90% và 100% tùy ngành nghề cũng như cơ sở GDNN. “Người học được trang bị kỹ năng nghề không chỉ thuận lợi trong tìm việc làm mà còn có thu nhập cao. Hơn nữa, với thị trường xuất khẩu lao động có chuyên môn kỹ thuật tiềm năng thì cơ hội làm việc tại nước ngoài là rất lớn”, ông Hải nhấn mạnh.

Tạo điều kiện tốt nhất cho GDNN

Tính đến năm 2017, cả nước có 1.974 cơ sở GDNN, trong đó có 1.035 trung tâm GDNN, 551 trường TC và 388 trường CĐ. Hệ thống GDNN rất đa dạng, phong phú về ngành nghề đào tạo với khoảng hơn 800 ngành nghề trình độ TC, 500 ngành nghề trình độ CĐ thuộc 90 nhóm ngành nghề, chưa kể hàng trăm nghề trình độ sơ cấp và đào tạo ngắn hạn.

TS. Nguyễn Hồng Minh (Tổng Cục trưởng Tổng cục GDNN, Bộ LĐ-TB&XH) cho rằng mục tiêu của GDNN là đào tạo nhân lực trực tiếp cho sản xuất, kinh doanh và dịch vụ. Đặc biệt là tạo điều kiện cho người học có việc làm, tự tạo việc làm và học lên cao. Chất lượng đào tạo được đánh giá qua năng lực hành nghề tương ứng trình độ, trách nhiệm, khả năng thích ứng môi trường làm việc hội nhập quốc tế…

Ông Trần Anh Tuấn (Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động TP.HCM) cho biết các ngành nghề đang cần nguồn nhân lực trình độ CĐ-TC ở lĩnh vực công nghệ – kỹ thuật là công nghệ kỹ thuật cơ khí; công nghệ hóa học, vật liệu, luyện kim và môi trường; công nghệ kỹ thuật kiến trúc và công trình xây dựng. Ở lĩnh vực sức khỏe là y học cổ truyền, dịch vụ y tế, dược học, điều dưỡng, răng hàm mặt… Còn ở nhóm ngành dịch vụ là du lịch – nhà hàng – khách sạn…

Để khuyến khích học nghề, Nhà nước có nhiều chính sách về học phí và tuyển dụng. Theo đó, học sinh tốt nghiệp THCS đi học nghề; người học TC-CĐ các ngành nghề khó tuyển sinh nhưng xã hội có nhu cầu; các ngành nghề, chuyên môn đặc thù đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội, an ninh – quốc phòng được miễn học phí theo quy định. Song song đó, sau tốt nghiệp được tuyển dụng vào cơ quan Nhà nước, các tổ chức chính trị – xã hội, đơn vị sự nghiệp công lập, lực lượng vũ trang theo quy định, ưu tiên người có bằng tốt nghiệp loại giỏi trở lên. Người học tốt nghiệp trình độ CĐ được công nhận cử nhân thực hành hoặc kỹ sư thực hành. Trong quá trình học, người học tham gia nghĩa vụ quân sự, ốm đau, thai sản… có thể bảo lưu đến 5 năm. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng khuyến khích người học tham gia các kỳ thi tay nghề quốc gia, ASEAN… “Người học nghề được hưởng nhiều chính sách về học phí và tuyển dụng nhưng không phải ai cũng biết. Sở LĐ-TB&XH các tỉnh/thành, các trường nghề, trường phổ thông tăng cường thông tin, khảo sát nhu cầu học nghề để có kế hoạch phát triển mạng lưới GDNN, quy hoạch ngành nghề phù hợp, tránh lãng phí”, TS. Nguyễn Hồng Minh yêu cầu.

T.Anh