Bảo vệ voọc chà vá để mở hướng du lịch cộng đồng

Thông qua chủ trương bảo vệ quần thể voọc chà vá chân xám ở núi rừng xã Tam Mỹ Tây, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam đang mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững thông qua mô hình du lịch cộng đồng, thu hút du khách thập phương.

Bảo tồn đàn voọc chà vá chân xám tại Tam Mỹ Tây mở ra hướng phát triển du lịch cộng đồng

Tiềm năng du lịch cộng đồng

Nhắc đến những cánh rừng ở thôn Tam Mỹ Tây, nhiều người nhớ đến nơi sinh sống của loài voọc chà vá chân xám rất xinh đẹp. Theo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Nam, đàn voọc chà vá chân xám tại Tam Mỹ Tây là quần thể hiếm hoi trên thế giới còn sót lại, có thể dễ dàng quan sát được ngoài tự nhiên. Đó cũng là cơ hội lớn để Quảng Nam bảo tồn và phục vụ cho sự phát triển bền vững thông qua mô hình du lịch sinh thái, giá trị văn hóa địa phương. Khảo sát của Trung tâm Bảo tồn đa dạng sinh học Nước Việt Xanh – GreenViet cho thấy, hiện ở Tam Mỹ Tây ước có 69 cá thể voọc, đang sinh sống trên diện tích 30ha rừng tự nhiên tại 4 khu vực núi thuộc thôn Tú Mỹ và Tịnh Sơn.

Năm 2022, dự án “Phát triển du lịch cộng đồng bền vững ở xã Tam Mỹ Tây” do Mạng lưới các tổ chức văn hóa châu Âu (EUNIC) và Viện Goethe tại Việt Nam tài trợ thông qua Trung tâm GreenViet. Với mục tiêu chính góp phần bảo tồn quần thể voọc chà vá chân xám, phát triển sinh kế và sử dụng hợp lý tài nguyên thông qua du lịch cộng đồng ở xã Tam Mỹ Tây đã mở hướng phát triển kinh tế cho người dân. Cùng với đó, đến Tam Mỹ Tây, du khách có thể tham quan danh thắng Hố Giang Thơm, vườn cây ăn trái thôn Tú Mỹ. Với “điểm nhấn” là loài chà vá chân xám, khu vực này sở hữu tiềm năng lớn để phát triển du lịch cộng đồng và thúc đẩy kết nối chuỗi điểm đến đặc sắc.

Lực lượng chức năng kiểm tra hiện trạng đàn voọc chà vá chân xám tại Tam Mỹ Tây

Để bảo vệ voọc tại chỗ, GreenViet chọn giải pháp trồng rừng trở lại, ưu tiên những loại cây trồng là thức ăn của voọc. Tháng 3-2023, 5 loài cây bản địa được trồng nhằm bổ sung thức ăn và tạo ranh giới giữa khu vực sinh sống của voọc và rừng keo của người dân. Theo kế hoạch sẽ trồng 1.000 cây tại 4 khu vực thuộc núi rừng Tam Mỹ Tây, mục tiêu hướng đến trồng và phục hồi thêm 30ha rừng để mở rộng diện tích sinh sống và bổ sung nguồn thức ăn cho loài chà vá chân xám quý hiếm tại các khu vực này. Hoạt động nhận được sự ủng hộ của ngành lâm nghiệp và chính quyền địa phương cũng như hưởng ứng của cộng đồng. “Nhận thấy lợi ích từ việc bảo tồn loài chà vá chân xám, mở hướng giúp bà con Tam Mỹ Tây phát triển kinh tế từ du lịch cộng đồng tôi tự nguyện để lại 1.500m2 rừng keo đến tuổi khai thác cách đây hơn ba năm để không gây ảnh hưởng đến khu vực sống của chà vá chân xám”, ông Hùng – một người dân ở thôn Tịnh Sơn chia sẻ.

Ông Nguyễn Hữu Vỹ, Giám đốc GreenViet cho biết, đơn vị nỗ lực tìm kiếm thêm nguồn hỗ trợ để giúp cộng đồng tại xã Tam Mỹ Tây thành lập và vận hành các mô hình du lịch. Quy chế về du lịch cộng đồng sẽ được xây dựng, làm cơ sở cho việc thành lập và phát triển du lịch cộng đồng tại đây. Du lịch Tam Mỹ Tây cũng sẽ được quảng bá và giới thiệu đến du khách thông qua các nền tảng số. “Với đặc thù của Tam Mỹ Tây, có thể phát triển du lịch sinh thái, xây dựng các tour ngắm voọc, tắm suối như ở bán đảo Sơn Trà nhằm nâng cao ý thức bảo vệ đàn voọc và tạo sinh kế cho người dân tham gia bảo vệ rừng”, ông Vỹ nói.

Ông Phan Đình Dung – Chủ tịch UBND xã Tam Mỹ Tây cho biết, địa phương có nhiều khu rừng còn hoang sơ, các trang trại, nhà vườn trồng cây ăn trái và người dân có nghề truyền thống làm bánh, làm hương, các loại hình văn nghệ truyền thống như bài chòi, hát tuồng, cải lương… Nếp sống truyền thống này cũng là lợi thế để thu hút khách du lịch đến đây.

Nâng cao ý thức về bảo tồn

Ông Phan Đình Dung chia sẻ, thông qua các hoạt động tuyên truyền, người dân đã hiểu được tầm quan trọng của đàn voọc chà vá và có ý thức tốt hơn. Nhiều người tự nguyện tham gia hoạt động bảo tồn thông qua các tổ nhóm như Đoàn Thanh niên, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, nhóm giáo viên – học sinh, nhóm tuần tra thôn…

Nhiều năm qua, tỉnh Quảng Nam đã phối hợp với các tổ chức bảo tồn trong nước và quốc tế thực hiện nhiều hoạt động nghiên cứu, bảo tồn loài voọc chà vá chân xám. Nhằm mở rộng sinh cảnh sống cho quần thể voọc, UBND tỉnh Quảng Nam cũng đã có kế hoạch thu hồi, đền bù 30ha đất trồng keo của người dân xung quanh khu vực núi mà voọc đang sinh sống.

Ông Lê Trí Thanh – Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam nhìn nhận, nếu không có những giải pháp, phương án kịp thời thì quần thể voọc chà vá chân xám sinh sống trên địa bàn Tam Mỹ Tây sẽ bị suy giảm. Tỉnh đã chỉ đạo Chi cục Kiểm lâm khoanh định khu vực trong phạm vi vùng rừng núi mà quần thể voọc này sinh sống. Quảng Nam cũng đang tính đến phương án mua lại 30ha rừng đang là nương rẫy của người dân nhằm đảm bảo có tối thiểu có 60ha sinh cảnh sống cho đàn voọc. Tuy nhiên phương án này cần kinh phí rất lớn.

UBND tỉnh đã chỉ đạo theo hướng nghiên cứu đưa khu vực này trở thành làng du lịch cộng đồng gắn với thiên nhiên. Vận động người dân tham gia cùng với địa phương để tổ chức hoạt động du lịch gắn với bảo vệ quần thể voọc, duy trì đảm bảo sinh kế cho người dân. Thực hiện giải pháp chuyển đổi một số loài cây lấy gỗ như cây keo sang các loại cây trồng khác làm thức ăn cho voọc để tạo môi trường – nguồn sống cho quần thể voọc. “Hiện nay, đề án trên đang được Sở Văn hóa, Thể thao & Du lịch, Chi cục Kiểm lâm phối hợp với các tổ chức bảo tồn thiên nhiên xây dựng, nghiên cứu, đảm bảo mục tiêu là bảo vệ đàn voọc, các thảm thực vật cùng hệ sinh thái tại địa phương và tạo sinh kế bền vững cho người dân”, ông Thanh cho biết.

Hàn Giang