Tiến sĩ hay không tiến sĩ?

Câu chuyện thời sự vẫn đang là chuyện bằng cấp tiến sĩ của một quan chức vừa mới bị đề nghị kỷ luật vì có nhiều sai phạm.

Tấm bằng tiến sĩ Quản trị kinh doanh của trường California Southern University từ lâu đã không được Bộ Giáo dục và Đào tạo công nhận. 

Tuy nhiên, với không ít người, đó vẫn là mong muốn. 

Điều cần nói rõ là đó không phải bằng giả, bằng bất hợp pháp mà là bằng thật vì được các trường đại học hoạt động hợp pháp cấp.

Vấn đề là, dù đó là đại học ở Mỹ, Anh, Đức… nhưng đại học này không được thừa nhận, chưa được kiểm định chất lượng…

Vậy là những người có bằng tiến sĩ này đứng giữa tình trạng khá oái oăm: Tiến sĩ mà không phải tiến sĩ.

Lấy thí dụ về một chuyện có thật ở một ngồi trường lớn tại TP.HCM.

Theo quy định, muốn dạy cử nhân thì phải có bằng thạc sĩ, muốn dạy thạc sĩ thì phải là tiến sĩ, vì thế có giảng viên buộc phải có được tấm bằng bằng mọi giá. Vậy là, người thi, người tìm học bổng đi nước ngoài, người "chạy"…

Có trường hợp, một giảng viên đi vay tiền và trong thời gian ngắn đã lấy được tấm bằng tiến sĩ nước ngoài. Nhưng những người làm khoa học, các tiến sĩ thiệt, vốn lao tâm khổ tứ với các công trình học thuật, mới có được học vị cao đó khó mà chấp nhận. 

Giới khoa học không công nhận, và hệ thống giáo dục, công chức cũng không công nhận các tấm bằng đó. Nhưng trong xã hội, họ vẫn là tiến sĩ  với tấm bằng ghi rõ chức danh này.

Trong các cuộc tranh luận về thị trường giáo dục và bằng cấp cũng nảy ra những tranh cãi về chuyện người học (cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ) là sản phẩm của trường hay khách hàng của doanh nghiệp trường?

Về điều này, có thể dẫn câu trả lời từ đại học Harvard, Mỹ: Chúng tôi coi các bạn vừa là sản phẩm vừa là khách hàng.

Sản phẩm bởi đó là quá trình đào tạo 2 năm, 4 năm, và những học viên ra trường có thương hiệu Harvard nổi tiếng.

Khách hàng là bởi số tiền học phí không hề nhỏ, và họ đã trả nhiều tiền để đi học kinh doanh có được học vấn, kiến thức tốt.

Thị trường giáo dục bằng cấp tiến sĩ ở ta cũng đầy những tranh luận như vậy. 

Một học viên, muốn lấy một tấm bằng tiến sĩ, theo tôi, có ít nhất 4 lựa chọn.

Đầu tiên, họ có thể thi tuyển, đăng ký vào các trường tốt, và kỳ thi sẽ rất khó khăn, số lượng chọi cao, hội đồng tuyển chọn nghiêm túc.

Nếu không được, năm sau, kỳ sau, họ có thể lựa chọn các trường tốp dưới được phép đào tạo tiến sĩ, để thử sức.

Nếu không được nữa, sự lựa chọn sẽ quay sang các viện nghiên cứu, trung tâm liên kết với các trường đại học có chức năng đào tạo hệ này.

Cuối cùng, giả sử, người ham học đó vẫn không chen chân nỗi, thì cũng đừng vội thất vọng vì ánh sáng cuối đường hầm đó chính là những tấm bằng "danh giá" từ các trường nước ngoài như California Southern University chẳng hạn.