Cho con học kỹ năng sống

Ở lớp học đặc biệt này, Minh và các bạn được tham dự nhiều trò chơi, chủ yếu trên màn hình vi tính, trong đó, Minh cùng các bạn trò chuyện, đóng kịch… để tập các kỹ năng cụ thể, như nói được các bạn lắng nghe, nói đúng ý mình, kết hợp đúng các đồ vật trong nhiều bối cảnh cụ thể…

Mẹ của Minh, chị Nguyễn Thị T. tâm sự: “Con tôi rất thông minh nhưng không hiểu sao cháu lại ít nói và rụt rè đến mức khó tả. Tôi rất lo, và cuối cùng cho cháu tham gia một chương trình giáo dục liên hoàn của Mỹ có tên là Fastrackids. Bây giờ, nỗi lo của tôi được trút bỏ khi cháu đã thay đổi thật nhiều. Cháu trở nên tự tin, năng động, mạnh dạn đến không ngờ…”. Ở TP.HCM, phụ huynh tìm đến các chương trình dạy kỹ năng sống cho con như chị T. ngày một đông với kỳ vọng: trẻ sẽ có đủ tự tin, bản lĩnh để vững bước vào đời. Chị Nguyễn Lan L. cũng vui mừng nhận thấy những biến đổi tích cực trong hành xử của cậu con trai N.V.H 6 tuổi rưỡi. Từ một cậu bé độc lập đến mức hầu như không chơi với bạn trong truờng, sau khi tham gia khóa học, H. đã biết hỏi han bạn bè, xin các bạn giúp đỡ và sẵn lòng giúp bạn. Đáng lo ngại hơn, có em vì thiếu kỹ năng sống đã suýt chết như trường hợp của em Dũng 4 tuổi ở Tân Uyên – Bình Dương. Được bố mua tặng bộ trang phục Batman, Dũng thích quá mặc luôn cả ngày. Lúc bố mẹ đi làm, cô giúp việc lo nấu ăn, Dũng xòe cánh bay luôn từ lan can lầu 1 xuống đất. Tỉnh dậy trong Bệnh viện Nhi đồng 1, với một chân bị gãy, “chàng người dơi” tí hon cho bác sĩ Khoa Hồi sức cấp cứu biết: “Cứ ngỡ mặc đồ Batman vào là có thể bay như trong phim” và “Nếu cửa lên sân thượng không bị khóa, con đã chọn sân thượng để bay”?!?

Khi tham gia chương trình dạy kỹ năng sống ở Trường Citysmart (quận 3, TP.HCM), có khá nhiều phụ huynh đến gặp tôi xin tư vấn. Một trong các môn học họ quan tâm là: Mục tiêu và những bài học trong cuộc sống. Phỏng vấn các phụ huynh cho thấy, các bậc cha mẹ đều mong muốn dạy trẻ biết cách thiết lập mục tiêu của bản thân, biết mình là ai, mình cần gì, gia đình bạn bè có ý nghĩa như thế nào cũng như trách nhiệm của mình ra sao… Từng tham gia Học kỳ quân đội, em Phạm Thùy Linh (học sinh lớp 9) chia sẻ: “Ban đầu, em nghĩ chương trình này giống đi… cải tạo hơn trại hè. Trại hè gì mà 10 ngày không chat, không email, không điện thoại, thậm chí không có cả quần áo đẹp. Nhưng rồi tất cả đã thay đổi. Em cảm thấy tự xấu hổ với bản thân khi đi thăm những em bé khuyết tật ở Trung tâm mồ côi và khuyết tật Thị Nghè. Lần đầu tiên em thấy lòng mình ấm áp khi nhìn những ánh mắt hạnh phúc của các em nhỏ bất hạnh. Trại hè cho em hiểu cuộc sống này còn nhiều điều đáng quan tâm hơn, chứ không chỉ học và chơi”.

Các chương trình làm giàu kiến thức và rèn kỹ năng sống cho trẻ đang triển khai tại Việt Nam nói chung, TP.HCM nói riêng khá đa dạng: Fastrackids, Marple-bear, chương trình đào tạo và phát triển nhân cách mang tên John Robert Power… Những chương trình này đều đi theo hướng phát triển nhân cách con người, khơi gợi tiềm năng phát triển cũng như xây dựng những kỹ năng sống cho trẻ. Từ các kỹ năng rất đơn giản như kỹ năng xây dựng mục tiêu của cuộc sống hay kỹ năng giao tiếp, kỹ năng thuyết trình đến những bài học về lòng nhân ái – lễ giáo đều được quan tâm và chú trọng khai thác. Hơn thế nữa, các kỹ năng sống mang tính thực tiễn và thích hợp với trẻ nhỏ như làm quen với các công nghệ gia dụng, máy tính, điện thoại… cũng đều được trải nghiệm một cách đích thực. Nhiều công trình nghiên cứu của Việt Nam lẫn thế giới đều chứng minh, trẻ em được vui chơi nhiều hơn ngoài trời sẽ tự tin, năng động hơn. Những hoạt động vui chơi này là nền tảng khá vững chắc để trẻ phát triển kỹ năng sống. Khi được tiếp cận, khám phá thế giới xung quanh, trẻ sẽ vượt qua sự nhút nhát của bản thân và cảm nhận thế giới xung quanh gần gũi như một phần của cuộc sống. Các trò chơi sẽ hình thành cho trẻ các kỹ năng cơ bản như làm việc nhóm, lắng nghe, chia sẻ, quan tâm, chăm sóc người thân… Điều đáng quan tâm là hiện nay, đa số trẻ ít được khuyến khích tham gia những trò chơi mang tính xã hội, cộng đồng, thay vào đó, các em sớm làm quen với vi tính, game online, game boy, play station…

TS. tâm lý học Huỳnh Văn Sơn