Đà Nẵng – Thành phố đáng sống: Kỳ 2: Những ngôi nhà “cổ tích”

Những mái nhà chồ, nhà ổ chuột của cư dân nghèo ở phường Nại Hiên Đông (Sơn Trà) và Hòa Minh (Liên Chiểu) ngày xưa đầy khốn khó, tạm bợ. Ngày nay, cũng trên mảnh đất ấy nhưng phận người đã khác, không còn ai phải sống trong cảnh nhà cửa vẹo xiêu… Người ta gọi cuộc chỉnh trang đô thị biến nhà ọp ẹp thành các khu chung cư khang trang ấy là hành trình của những ngôi nhà “cổ tích”.

Đường trở lại xóm nghèo

Ngày ấy, cách nay hơn 15 năm, mang tiếng là thành phố nhưng vỏn vẹn chỉ có quận Hải Châu, Thanh Khê và một phần quận 3 (nay chia thành Sơn Trà và Ngũ Hành Sơn) là có cơ sở hạ tầng và kinh tế phát triển tương đối. Cư dân quận 3 và quận Liên Chiểu chiếm đa phần là ngư dân với nghề đánh bắt cá lênh đênh trên sông, biển.

Nỗi khốn khó trong ký ức của những cư dân nghèo ở các làng chài này vẫn chưa phai mờ trong nếp nhăn. Từ làng cá Nại Hiên Đông qua các quận khác đều phải đi bằng đò. Nhà này sang nhà khác cũng phải đi đò hoặc… lội bùn. Con đò gắn với cuộc sống của cư dân tự nhiên không thể tách rời như cuộc sống cần hơi thở. “Ui chao, hồi nớ cực lắm. Nắng còn đỡ, mưa ở miệt biển này cô thấy đấy, gió rung lắc ngôi nhà như người ta đưa võng. Nhiều đứa trẻ mơ ngủ trong đêm mưa rơi xuống sông chết đuối. Đau lắm”, bà Đặng Thị Hóa (60 tuổi) vẫn chưa hết nỗi bàng hoàng về một thời nghèo khổ kể lại.

Với cư dân Nại Hiên Đông, năm 2000, kể từ khi cây cầu sông Hàn được khánh thành đưa vào sử dụng, cùng với hệ thống hạ tầng giao thông đi lại được mở mang, xóa cảnh đi đò ngang, đò dọc đầy hiểm nguy nơi cửa biển là một bước ngoặt lịch sử của làng. Ông Nguyễn Văn Tuấn cho biết: “Ngày trước sống cảnh nhà chồ, không có đêm nào được ngủ trọn giấc. Nghe tiếng mưa, tiếng gió là phải thao thức để đề phòng bão, lụt bất ngờ còn kịp ôm con chạy nạn. Nói mô xa, cơn bão Chanchu năm 2006, gió bão đã hất tung 40/80 ngôi nhà chồ của bà con. Cơ cực hết chỗ nói. Chừ được sống trong nhà chung cư khang trang như ri, ngày ra khơi, đêm về kê cao gối ngủ như ri sướng rồi”.

Trong năm 2012, thành phố Đà Nẵng đã tiến hành công tác rà xét, cấp 144 căn nhà chung cư cho những phụ nữ đơn thân nghèo khó tại khối phố Hòa Phú 5A, phường Hòa Minh (Liên Chiểu) thay thế những căn nhà liền kề đã xuống cấp mà thành phố hỗ trợ cho họ từ năm 2007. Cuộc sống của những mảnh đời trong ngôi nhà thiếu vắng người đàn ông trụ cột từ đây không còn nơm nớp lo sợ mỗi khi trời mưa bão, không phải thao thức đặt cái xoong, kê cái chậu hứng nước mưa thấm dột qua mái tôn nghèo.

Sang trang đời mới

Trở lại khối phố Hòa Phú 5A hôm nay, những ngôi nhà chung cư cao tầng còn nguyên màu sơn mới. Trong những ngôi nhà, tiếng nói cười luôn rộn ràng, dù cuộc sống của cư dân lao động nghèo ở đây vẫn phải mưu sinh bằng nhiều nghề như trước nhưng họ không còn phải lo lắng. “Có được mái nhà, điện nước luôn được cung cấp đầy đủ, cuộc sống của mẹ con tui như bước sang một trang đời mới rồi. Chừ có nhà rộng mới dám sắm thêm bàn ghế, ti vi chứ ngày trước làm được đồng nào lại lo sửa sang, chắp vá nhà cửa”, bà Hồ Thị Thu (45 tuổi) bộc bạch. Ở một góc bên khu chung cư, quán bún của chị Nguyễn Thị Thảo lúc nào cũng đông khách. Người phụ nữ này không ngơi tay, khuôn mặt rạng niềm vui: “Có được mái nhà, tui mở góc quán nhỏ này để kiếm tiền nuôi con ăn học. Đứa lớn hiện đang làm y tá tại Bệnh viện Sản – Nhi Đà Nẵng, con gái thứ hai đang học Trường THPT Phan Châu Trinh còn đứa út học tiểu học. Thu nhập không khá mấy nhưng thấy cuộc sống mấy mẹ con bây giờ thoải mái hẳn”.

Dẫn chúng tôi đi một vòng quanh các dãy chung cư khang trang, ông Phạm Trung Khảm, Bí thư Chi bộ Hòa Phú 5A nói, cuộc đời của những hoàn cảnh đơn thân này đã sang trang mới. Bà con không còn phải sống bám phố mà đã sống trong phố. Dù vẫn còn vất vả phần nào nhưng ai cũng chí thú làm ăn, chung tay xây dựng khu phố văn hóa, cho con cái tới trường học hành đàng hoàng.

Rời khối phố Hòa Phú 5A, chúng tôi chạy một vòng trên các con đường thảm nhựa ở Nại Hiên Đông. Trong ráng chiều, những chiếc tàu bè công suất vừa và lớn bắt đầu vươn khơi. Khu cảng cá tấp nập cảnh người mua kẻ bán, trong những ngôi nhà chung cư cho cư dân làng cá bắt đầu rạng ngời ánh điện. Anh Nguyễn Hữu Hoàng, Tổ trưởng khu nhà 1C của làng cá tâm tư: “Từ ngày có nơi ở ổn định, các hạ tầng cơ sở được phát triển, cuộc sống của bà con làng cá đã khác hẳn. Nhiều hộ gia đình được hỗ trợ vay vốn đóng mới, tu sửa tàu bè vươn khơi đánh bắt hải sản. Các cháu được chăm lo hơn trong chuyện học hành”. Niềm vui nữa là Nại Hiên Đông cũng là một trong những phường đầu tiên ở Đà Nẵng thành lập nghiệp đoàn nghề cá với 251 thành viên. Bà con đồng lòng giúp nhau phát triển kinh tế biển, giữ gìn biên cương biển đảo Tổ quốc.

Bài, ảnh: Phan Vĩnh Yên

Hình: 2: Cảng cá bây giờ tấp nập, xóa đi một thuở Sơn Trà toàn nhà chồ, ổ chuột

Box: Chia tay những xóm nhà cổ tích khi hoàng hôn vừa khuất dạng. Ánh đèn điện sáng trưng trong những ngôi nhà vững chãi, tiếng trẻ đọc bài vang vang. Những cuộc đời mới đang hồi sinh trong những ngôi nhà “cổ tích” này!