Cuộc chiến Israel-Hamas tàn phá trường học ở Gaza

Với 37 ngôi trường sơ cấp và trung cấp bị phá hủy hoặc hư hại do không kích, và 18 trường khác vẫn còn dùng làm chỗ trú cho người tị nạn, việc học ở Gaza nay thậm chí còn hơn cả vật lộn để giành chỗ.

Israel nói những vụ tấn công vào trường học trong cuộc chiến kéo dài 3 tuần do Hamas thường dùng trường làm điểm phóng tên lửa, tụ tập các tay súng. Các nhà giáo dục ở Gaza cho rằng Israel không đưa ra bằng chứng nào và vụ không kích một số cơ sở giáo dục tốt nhất ở đây đã kéo lùi mọi nỗ lực phát triển vùng đất nghèo này. 

Ngay cả trước vụ tấn công, việc học quá tải buộc hầu hết trong số 380 trường sơ cấp và cấp hai phải dạy cả hai buổi sáng, chiều, mỗi buổi hơn 4 giờ cho 450.000 học sinh.

Trường Quốc tế Mỹ ở Gaza gần thị trấn Beit Lahiya nằm ở mạn bắc, cách xa phần còn lại. Nằm trên khu đất rộng 8 acre, nó như một ốc đảo giữa Gaza bụi bặm và chen chúc với những bãi cỏ, cây cọ và hoa hồng.

Trường do các viện sĩ Gaza thành lập năm 1999, dạy bằng tiếng Anh, theo một giáo trình của Mỹ, có sân chơi hockey và bóng đá kiểu Mỹ cùng với các lớp học dành cho trẻ từ tuổi đi nhà trẻ đến lớp 12.

Shareefa el-Helou, 17 tuổi, hiện đang luyện thi SAT (kỳ thi chuẩn hóa để vào đại học Mỹ) về toán và sinh tại nhà một người bác bởi căn hộ của gia đình cô đã bị hư hại nặng trong cuộc chiến, nói: “Đây là một ngôi trường lớn. Chúng tôi có những ngày tới đây học tập, vui đùa, chơi thể thao…”.

Từ năm 2004, nhiều người nghi Hồi giáo cực đoan nhiều lần nhắm tới trường, có lẽ do bề ngoài trường nhìn giống như trường của phương Tây và có cả nữ sinh theo học.

Những kẻ tấn công đã đốt 5 trong số 6 xe buýt của trường và bắn đạn cối phá hủy văn phòng quản trị, phòng nghệ thuật và quán cà phê trong trường. Mặc dù vậy trường vẫn tiếp tục hoạt động. Năm nay trường có 220 học sinh, đang nghỉ lễ Giáng sinh thì Israel bắt đầu vụ tấn công, từ ngày 27-12-2008.

Một tuần sau, một máy bay chiến đấu Israel đã san bằng kiến trúc 2 tầng của trường. Mảnh kiếng bể ngổn ngang mặt đất. Vết bánh xe tăng còn thấy rõ, dẫn từ cổng bị xô đổ đến khoảnh sân chơi của nhà trẻ.

Sách nằm trong đống đổ nát. Một quyển sách giáo khoa niên khóa 2006-2007 nằm giữa gạch vụn, bụi bám đầy nhưng còn nguyên vẹn. Chú thích dưới một tấm ảnh trong sách “Những người lãnh đạo tương lai của chúng ta”, ảnh chụp các học sinh ngồi trên khán đài không mái che, trang phục sơ-mi trắng và quần dài hải quân.

Nữ sinh Maise Hakoura, 17 tuổi, nói giấy tờ học hành của cô nằm phía dưới đống đổ nát và nay lo ngại về việc trường chuyển cô sang các trường cao đẳng ở Canada đúng thời hạn.

Quân đội Israel cho rằng các tay súng Gaza từng sử dụng khuôn viên trường để phóng tên lửa, khiến trường thành một mục tiêu tấn công hợp pháp. Quân đội nói họ đang tìm bằng chứng, như video từ một máy bay do thám không người lái cho thấy có các tay súng trong khuôn viên.

Israel nói họ có quyền tự vệ, cho dù có cướp đi nhiều sinh mạng. Một số trường học và nhà trẻ ở mạn nam Israel từng bị bắn tên lửa từ Gaza ngay trong cuộc chiến, theo Yuval Steinitz, một nghị sĩ thuộc đảng diều hâu Likud, ông đặt câu hỏi: “Nếu Hamas bắn hoặc giấu tên lửa tại những nơi này (trường học)… bạn có muốn chúng tôi ngồi yên nhìn con em chúng ta bị giết mà không hành động gì cả?”.

Nguyên Bộ trưởng Giáo dục Yossi Sarid thuộc phe bồ câu nói, trường học ở Gaza cần được tôn trọng trừ khi có bằng chứng rõ đó là cứ điểm của các tay súng. Theo ông: “Tôi nghĩ trường học và những cơ sở giáo dục khác không nên là mục tiêu mà các binh sĩ của chúng ta nhắm vào”.

Người từng tốt nghiệp Đại học Texas ở Austin này nói: “Tôi cho rằng trường là cầu nối giữa văn hóa Arab và văn hóa Mỹ, và trường phục vụ văn hóa Mỹ theo nghĩa này”.

Những trường tư khác ở Gaza có mối quan hệ chi nhánh với đạo Thiên chúa hoặc đạo Hồi.

Trường Mỹ sẽ tiếp tục lớp học vào tuần tới trong một kiến trúc 3 tầng với khu vườn nhỏ tại Thành phố Gaza. Nairab cho biết trường sẽ được tái thiết.

Trong một vụ không kích khác, máy bay Israel tấn công phòng thí nghiệm khoa học của Đại học Hồi giáo ở Dải Gaza, cơ sở giáo dục xưa nhất và lớn nhất tại đây với hơn 20.000 sinh viên.

Trường từ lâu được coi là một cứ điểm của Hamas. Nhiều lãnh đạo nhóm này từng theo học ở đây, từ Thủ tướng Gaza Ismail Haniyeh đến nhân vật thiên về bạo lực Mahmoud Zahar. Tại cao điểm cuộc chiến nội bộ Palestine hồi tháng 1-2007, lực lượng Fatah trung thành với Tổng thống Mahmoud Abbas đã tấn công trường Đại học.

Israel nhắm vào trường học bởi các hoạt động của Hamas tại đây, theo phát ngôn viên chính phủ Israel, Mark Regev. Ông nói: “Hamas đang dùng trường học làm trung tâm chỉ huy, và phòng thí nghiệm (trong trường) thường là nơi sản xuất vũ khí”.

Hiệu trưởng Đại học Kamalain Shaath thách Israel trưng bằng chứng vũ khí được sản xuất trong phòng thí nghiệm, mà theo ông chỉ dùng phục vụ cộng đồng, như các thí nghiệm về gen hoặc môi trường. Ông cũng lên án Israel đang cố đẩy Gaza thụt lùi bằng cách nhắm vào những cơ sở tiên tiến nhất.

Shaath còn nói nhiều sinh viên đến Đại học Hồi giáo không phải là những người theo Hamas, nhưng do trường có những khóa học mà không nơi nào khác tại Gaza có được.

Mkhaimar Abusad, dạy khoa học chính trị tại trường cạnh tranh chính, Đại học Al Azhar có quan hệ với Fatah, nói việc phá hủy phòng thí nghiệm “không chỉ trừng phạt Hamas, nhưng là toàn thể cộng đồng”.

Quang Hùng (theo AP)