Hương sắc U Minh Thượng

Vườn Quốc gia (VQG) U Minh Thượng cho đến nay vẫn giữ được nét nguyên sơ như buổi đầu con người đến khai phá. Trong không gian xanh ngát ấy, hương đất, hương rừng tự nhiên hòa với mùi sình non, cỏ cây, hương hoa tràm… làm cho chất hoang dã của rừng càng thêm đậm đà. U Minh Thượng đẹp bí ẩn và uyển chuyển.

Hệ sinh thái hiếm

VQG U Minh Thượng thành lập theo Quyết định 11/QĐ-TTg ngày 14-1-2002 của Thủ tướng Chính phủ. Trong hệ sinh thái rừng úng phèn của ĐBSCL, chỉ còn duy nhất hệ thực vật rừng của vùng lõi thuộc VQG U Minh Thượng có những đặc điểm của rừng cực đỉnh nguyên sinh. Đó là các ưu hợp rừng tràm hỗn giao và rừng tràm trên đất than bùn, với diện tích gần 3.000 ha, được bao bọc bởi hệ thống đê bao khép kín có chiều dài 60 km. U Minh Thượng còn được xem là khu bảo tồn sinh quyển thế giới.

 Mức độ đa dạng thành phần loài ở đây khó có khu bảo tồn vùng đất ngập nước nào trong khu vực Đông Nam Á sánh bằng. Người ta ước tính U Minh Thượng có hơn 200 loài chim, trong đó 12 loài có giá trị bảo tồn, 8 loài đang bị đe dọa toàn cầu như: bồ nông chân xám, điên điển, quắm đầu đen, giang sen, gà đẫy, giòng giọc vàng, diều cá đầu xám, đại bàng đen… và 32 loài thú thuộc 7 họ; 7 loài dơi cùng 5 loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam như rái cá lông mũi, mèo cá, cầy giông đốm lớn, sóc lửa… Ở đây có đến 10 loài cá, trong đó có 2 loài ghi trong Sách đỏ Việt Nam là cá trê trắng và cá còm. Cá cũng là loài cực kỳ phong phú ở U Minh Thượng với các loại cá lóc, cá sặc bông, cá trê, cá rô, cá thòi lòi…

Cảnh vật thơ mộng

Hồn cốt của U Minh Thượng chính là rừng tràm. Những cây tràm lớn nhỏ tựa vào nhau thành bức tường thành vững chãi. Luồn sâu theo những con rạch nhỏ, những gốc tràm nguyên sinh lộ ra với bộ rễ cắm sâu xuống lớp bùn, nâng cả thân tràm cổ thụ vươn tán lên trời cao. Trên tán tràm sum sê đó là nơi trú ngụ của các loài chim, sóc, khỉ nhưng nhiều nhất vẫn là ong.

 Mật ong rừng U Minh trở thành thương hiệu bảo đảm cho thứ mật tự nhiên sóng sánh như keo thơm mùi hương tràm là thứ mật quý giá nhất trong tất cả các loại mật ong. Dưới gốc tràm là cả thảm động – thực vật sinh sôi nảy nở vô cùng sinh động, tưởng chừng chỉ thò tay xuống vớt là gặp cá, cua, tôm…

Rừng U Minh Thượng hào phóng, thân thiện như tính cách điển hình của người miền Tây Nam Bộ vậy. Người miệt khác đến với đây không phải ngày một, ngày hai có thể hiểu được U Minh Thượng mà phải ở đủ lâu, phải ăn đủ thấm, phải lặn ngụp dưới dòng nước đỏ au kia, phải biết vừa chèo xuồng xuyên rừng vừa cất cao câu hò cho bớt vẻ u tịch của rừng thì mới thực sự hiểu và thương rừng U Minh Thượng được.

Mỗi khi có chiếc tắc ráng vọt qua, dòng nước tách ra làm đôi, xé thảm xanh kia lộ ra dòng nước đỏ có muôn ngàn lớp thực vật ẩn mình. Chân trời như đang hiện ra trước mắt, như chỉ nhoài người với tay là chạm tới. Tắc ráng xé nước mà đi về phía chân trời ấy, càng đi càng rộng ra. Sắc chân trời như cùng với nắng mà đổi màu nước theo sắc cầu vồng.

Dưới thảm nước xanh, màu nước đỏ có được bởi mỗi mùa lá tràm rụng tích tụ lại từ mùa này sang mùa khác chìm lấp dưới lòng sông ủ mục, phân hủy, ngấm qua lớp than bùn rồi phai ra thứ diệp lục au đỏ như son trong vắt. Bởi vậy có câu nói “không có nước đỏ, không phải là U Minh” để bây giờ câu nói ấy đã thành hình ảnh đặc trưng không thể thiếu được mỗi khi nhắc về vùng đất này. Màu nước đỏ ấy hiền lành, ngọt mát, rất có ích cho đời sống các loài thủy sản nước ngọt. Làn nước đỏ diệu kỳ còn là thứ thuốc kháng sinh tự nhiên làm lành vết côn trùng cắn, xoa dịu những cơn nhức mỏi của các cư dân muôn đời ở U Minh Thượng. 

Có thể bạn lưu luyến bởi hương rừng U Minh huyền thoại, vùng đất thiêng liêng từ những ngày đầu mở cõi thấm đượm trong từng món ăn dân dã; cũng có thể bạn lưu luyến bởi cái tình chơn chất của người miệt rừng đối đãi với người miệt khác thân tình không phân biệt thân sơ, mới gặp hay gặp lâu hoặc bạn xao xuyến bởi đôi mắt thiếu nữ U Minh Thượng lóng lánh, ướt rượt, làn da ửng hồng buổi sớm mai, giọng nói ngọt thoang thoảng như đường mía lau hay chỉ đơn giản bởi sự bao dung của rừng… Tất cả những lý do đó sẽ ẩn hiện trong suy nghĩ của bạn để rồi trước lúc ra về bạn sẽ tự nhắn nhủ mình rằng: Rồi ta sẽ lại về U Minh Thượng như về với người thân!

Giàu giá trị du lịch

Cuối năm 2004, tỉnh Kiên Giang mở tour mới về VQG U Minh Thượng. Du khách đến với U Minh Thượng không chỉ đến với rừng tràm nguyên sinh ngập nước quý hiếm của thế giới mà gần gũi hơn là đến với rừng lịch sử của miền Tây Nam Bộ. Kiên Giang có đảo Phú Quốc, Hòn Tre, Hòn Nghệ, hòn Phụ Tử… nhưng sẽ thiếu “chất” Kiên Giang nếu bạn không một lần về với U Minh Thượng. Nếu bạn lướt xuồng trên những con kênh rạch nho nhỏ hiền lành đan vào nhau trong rừng U Minh Thượng, thả cần câu dưới dòng nước đỏ được bao bọc bởi màu xanh mướt mắt của 2 tán rừng 2 bên sông, lòng sẽ thấy bình yên hơn bao giờ hết khi thấy mình hòa quyện vào thiên nhiên. Với “thành quả” của suốt buổi câu, bạn sẽ tha hồ chế biến những món ăn đậm xứ U Minh Thượng như cá lóc nướng trui quấn rau sống, chấm mắm me; cá rô kho tộ, cá thác lác nấu canh chua; nhâm nhi ly rượu đế miền Tây để nghe hơi thở của mình cũng đượm mùi dân dã của dân miền sông nước, để nghe lưu luyến buổi chia xa rồi muốn quay trở lại.