Những bài học từ sách

Hồi ký là thể loại văn học mang tính tự truyện, được tác giả ghi lại những đúc kết, trải nghiệm và chiêm nghiệm sống thông qua các câu chuyện có thật trong suốt cuộc đời mình. Đây là thể loại không còn mới mẻ, tuy nhiên, “tiếng vang” cũng như dòng chảy của nó chưa thực sự định hình trong lòng bạn đọc bởi sự xuất hiện nhỏ lẻ, tên tuổi và nội dung sách – cũng chính là cuộc đời của tác giả không quá ấn tượng để lôi cuốn độc giả tìm mua. Thế nhưng, thời gian qua, hàng loạt đầu sách hồi ký đã được đón nhận cũng như trở thành tác phẩm “gối đầu giường”, cho thấy sức cuốn hút mạnh mẽ của một thể loại sách chân thực, thấm đẫm sự trải nghiệm của tác giả qua miêu tả, kể lại những phân khúc gập ghềnh. Có thể kể đến Hồi ký gia đình – Bạn bè và đất nước của nguyên Phó chủ tịch nước, nữ Bộ trưởng Ngoại giao đầu tiên của Việt Nam – bà Nguyễn Thị Bình, Hồi ký Tâm si-đa hay Tự truyện Trần Văn Khê – Những câu chuyện từ trái tim và mới đây, vị giáo sư tên tuổi vang khắp 5 châu đã tái xuất bản tập Hồi ký Trần Văn Khê thể theo nguyện vọng của nhiều độc giả, cho thấy vị thế của dòng chảy sách này đang mỗi lúc một vững chắc. 

Sở dĩ dòng sách hồi ký được yêu thích trong thời điểm này là vì không giống như trước đây, hồi ký chủ yếu mang tính chủ quan của người viết, viết để thỏa lòng, muốn bộc bạch về quãng đường mình đã đi qua mà không màng đến… tác dụng. Còn hiện tại, các tác giả hồi ký đã thực sự hướng đến bạn đọc, tôn trọng độc giả khi trong quá trình viết, họ suy tư, đắn đo và rất cân nhắc về một câu hỏi “Mục đích viết hồi ký để làm gì, đem lại lợi ích gì, bổ ích như thế nào cho bạn bè nói riêng, độc giả nói chung và trên hết vẫn là cho đất nước?” – như bà Nguyễn Thị Bình tâm tư trong buổi ra mắt sách tại tòa nhà Vincom, TP.HCM. Bạn đọc Nguyễn Thị Hằng (Q.Tân Bình) khẳng định: “Tôi tìm đến sách hồi ký thời gian này thay cho những tiểu thuyết, truyện ngắn hư cấu bởi thẩm thấu được nhiều điều tác giả muốn gửi gắm. Như Hồi ký Tâm si-đa đọc để chiêm nghiệm, chứng kiến một cuộc đời khúc khuỷu, dữ dội có thực của một con người sa ngã, hàng trăm lần đối diện với cái chết vẫn vươn lên, cố sống và làm người có ích cho xã hội. Đó là những bài học rút ra từ những cuộc đời có thực”.

Tương tự, sách kỹ năng sống đã góp mặt trên thị trường từ rất lâu, song, dòng chảy này đến hôm nay mới thực sự mạnh và tạo hiệu ứng tốt cho xã hội. Khi mà ngày càng nhiều nhà xuất bản, đơn vị phát hành sách chú tâm khai thác thể loại sách tâm hồn, dạy làm người có giá trị, cung cấp kỹ năng giải quyết tình huống bổ ích. Điển hình, ngoài Hạt giống tâm hồn, Đời thay đổi khi chúng ta thay đổi, Đắc nhân tâm còn có những đầu sách mới “ra lò” như Lắng nghe cuộc sống, Cảm ơn cuộc đời… mang nhiều thông điệp trong nhìn nhận, ý thức về tâm hồn, cuộc sống. Chưa dừng lại đó, nếu như trước đây, bạn đọc chỉ có thể tìm mua những đầu sách kỹ năng được chuyển ngữ từ tác phẩm nước ngoài nên nội dung, bài học chuyển tải có phần… xa lạ so với môi trường, hoàn cảnh, mỹ tục văn hóa của người Việt thì nay, mảng sách này đã xuất hiện nhiều tên tuổi là tác giả Việt, viết cho bạn đọc trong nước nên khá gần gũi, sâu sát. Đơn cử có Hiểu về trái tim của Minh Niệm đầy sức lay động khi lột tả những “cung đường” ẩn khuất trong tâm hồn. Hay Nếu biết trăm năm là hữu hạn của Phạm Lữ Ân, mở đầu với “Nếu biết trăm năm là hữu hạn, cớ gì ta không sống thật sâu?” đưa đến những ý niệm tốt đẹp, giúp con người hướng thiện thông qua những câu chuyện trải nghiệm của bậc tiền nhân.

Trong khi dư luận còn lo ngại, dè dặt trong lựa chọn sách giữa “một rừng” sách vàng thau lẫn lộn của thị trường hôm nay thì dòng chảy hồi ký và kỹ năng sống đã âm thầm xác lập được vị thế của mình. Và hiển nhiên, nó được đánh giá cao.

Bài, ảnh: Tuyết Dân