Nhiều công ty vay ngang hàng của Trung Quốc đang chuyển sang Việt Nam

Là loại hình được đánh giá đem lại nhiều lợi ích tích cực, nhưng nếu vay ngang hàng không được quản lý chặt sẽ phát sinh biến tướng, gây ảnh hưởng xấu đến xã hội.

Cho vay ngang hàng (P2P lending) đã xuất hiện ở Việt Nam từ năm 2016, đến nay đã có khoảng 100 công ty P2P lending và khoảng 200 công ty Fintech, chủ yếu là các công ty có nguồn gốc từ nước ngoài như Trung Quốc, Nga, Singapore, Indonesia…

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang lấy ý kiến về Dự thảo “Báo cáo đánh giá tác động của một số loại hình kinh tế chia sẻ chính tới nền kinh tế” trong bối cảnh một số quốc gia trong khu vực đang tăng cường quản lý hoạt động P2P lending; các công ty P2P lending từ nước ngoài, đặc biệt là của Trung Quốc đang tìm cách chuyển hướng hoạt động sang thị trường Việt Nam.

Các sản phẩm vay vốn P2P lending thời gian qua chủ yếu trên các nền tảng trực tuyến khá đa dạng, các gói vay không có tài sản bảo đảm, thời gian vay ngắn, khách hàng phải trả phí và lãi suất đối với các khoản vay nhắm đến nhiều đối tượng khách hàng như doanh nghiệp, cá nhân…

Với các khoản vay cá nhân, có riêng các hình thức cho vay tín chấp theo lương, vay theo sổ hộ khẩu, vay theo đăng ký xe máy, vay trả góp, vay theo hóa đơn điện, nước, vay theo giấy đăng ký xe ô tô, cầm ô tô, cầm sổ đỏ…

Sàn tima.vn là một sàn đang hoạt động cho vay ngang hàng tại Việt Nam

Ở khía cạnh tích cực, các công ty Fintech, P2P lending vừa là đối thủ cạnh tranh, nhưng đồng thời cũng là những đối tác giúp các dịch vụ tài chính ngân hàng được khách hàng tiếp cận dễ dàng hơn, đặc biệt là những đối tượng khách hàng sống ở khu vực vùng sâu, vùng xa nơi mạng lưới ngân hàng chưa bao phủ và chưa có điều kiện tiếp cận với các dịch vụ tài chính truyền thống. Điều đó có nghĩa, các ngân hàng dù muốn hay không thì cũng phải trao phần thị trường này cho các công ty Fintech, P2P lending khai thác.

Mặt khác, hoạt động của các P2P lending cũng góp phần hỗ trợ phổ cập tài chính, mở rộng khả năng và tạo thêm kênh tiếp cận nguồn lực tài chính, phương thức vay vốn đối với nền kinh tế, nhất là đối với các đối tượng yếu thế trong xã hội (nhưng có khả năng tiếp cận internet), qua đó tạo hiệu ứng và có thể góp phần đẩy lùi tình trạng “tín dụng đen” trong nền kinh tế.

Tuy nhiên, hiện Việt Nam chưa có căn cứ luật pháp để cấp phép P2P lending và Fintech trong lĩnh vực tài chính-ngân hàng. Do đó, các công ty thuộc loại hình này thường đăng ký ngành nghề kinh doanh là kinh doanh dịch vụ cầm đồ (ngành nghề kinh doanh có điều kiện), tư vấn tài chính, môi giới tài chính và tự nhận là công ty P2P lending cung cấp dịch vụ kết nối nhà đầu tư và người đi vay, vận hành trên nền tảng giao dịch trực tuyến.

Theo nhận định của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cũng do chưa có quy định pháp lý điều chỉnh, một số đối tượng có thể lợi dụng sự biến dạng của mô hình kinh doanh chia sẻ P2P lending để thực hiện hành vi tội phạm, bất hợp pháp như: rửa tiền, hoạt động tín dụng đen, cho vay nặng lãi, cho vay cầm đồ biến tướng, hoạt động tài chính theo kiểu kinh doanh đa cấp… và đưa ra quảng cáo sai sự thật, hứa hẹn lợi nhuận cao, lãi suất cạnh tranh để lừa đảo, chiếm dụng vốn của người dân… Do vậy, sẽ tác động tiêu cực đến cuộc sống của người dân, gây bất ổn đến an sinh xã hội.

Theo đề xuất của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Chính phủ đang xây dựng Nghị định Quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát hoạt động Fintech trong lĩnh vực ngân hàng để làm cơ sở thực tiễn xây dựng hoàn thiện khuôn khổ pháp lý đối với loại hình kinh doanh này trong thời gian tới.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng mới tổ chức Đoàn khảo sát liên bộ để tìm hiểu, nắm bắt và đánh giá thực trạng hoạt động của một số công ty P2P lending tại Việt Nam, trên cơ sở đó hoàn thiện Báo cáo cơ chế thí điểm hoạt động P2P lending trình Thủ tướng Chính phủ.

"Hoạt động kinh doanh trong điều kiện chưa có môi trường luật pháp, chính sách rõ ràng, đầy đủ là rất rủi ro, kể cả khi nhà nước đã xây dựng, hoàn thiện được chính sách và khuôn khổ pháp lý để quản lý các công ty P2P lending, Fintech thì vẫn còn rủi ro lớn vì môi trường thể chế quản lý đó có thể không được như kỳ vọng của các doanh nghiệp, dẫn đến nhiều trường hợp có thể phải dừng hoạt động hoặc phá sản" – Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết.

Theo Thanh Hoa/PNO