Sáng tác ca khúc cho lứa tuổi trung học phổ thông

Những bài hát dành cho thiếu niên, nhi đồng và các bạn thanh niên hiện nay khá nhiều, nhưng có lẽ còn ít những bài hát dành cho lứa tuổi trung học phổ thông (từ 14 đến 17 tuổi). Ðây là đối tượng rất đáng được quan tâm của các nhà giáo dục nghệ thuật. Lứa tuổi này đang chuyển hóa từ những suy nghĩ ngây thơ, trong sáng của tuổi thiếu nhi sang những suy tư sâu sắc hơn (nhưng cũng thể hiện sự bồng bột của tuổi trẻ), đòi hỏi những nhu cầu riêng về đời sống văn hóa.

Tiết mục biểu diễn trong Liên hoan Tiếng hát học sinh, sinh viên.

Nếu có dịp tham dự các hội diễn ca nhạc của một trường phổ thông trung học, sẽ dễ dàng thấy ngay sự lúng túng của các em khi chọn bài hát biểu diễn. Ðó là do hiện nay, những ca khúc có thể sử dụng được với lứa tuổi này số lượng không nhiều, chưa thật sự thuyết phục các em, chưa được các em yêu thích. Thực trạng đó dẫn đến việc khi chọn bài, một số em hát lại các bài hát thiếu niên, còn phần lớn thì đi vào những sáng tác mang tính chất nhạc nhẹ với tiết tấu gần gũi.

Nhưng như chúng ta đã biết, cơ thể con người phát triển qua từng giai đoạn với những đặc điểm khác nhau, âm vực giọng hát của từng lứa tuổi cũng không giống nhau. Chẳng hạn, bài hát cho các cháu nhi đồng thì âm vực thường không vượt quá một quãng tám và hình tượng âm nhạc mang tính cụ thể. Còn với các em thiếu nhi thì âm vực có thể là quãng mười, quãng mười một (hoặc đôi khi là quãng 12). Vì vậy, khi phải hát các bài của người lớn với tầm cữ rộng, các em phải hết sức cố gắng, làm cho thanh quản chóng mệt và nhiều khi dẫn đến hỏng giọng. Song điều quan trọng hơn là nội dung của nhiều bài hát người lớn rõ ràng không phù hợp với lứa tuổi này, thậm chí còn có tác động không tốt đến các em. Còn nếu chọn bài hát thiếu niên thì tuy thoải mái khi thể hiện về phương diện âm vực, nhưng lại không thoải mái về khía cạnh nội dung bởi lẽ lứa tuổi phổ thông trung học rất nhạy cảm và có ý thức vươn lên làm người lớn, không ưa sự trở lại những suy nghĩ của lứa tuổi thiếu niên.

Là những người có kinh nghiệm trong công tác giáo dục âm nhạc, các nhạc sĩ như: Phạm Tuyên, Huy Trân, Phong Nhã, Hoàng Long – Hoàng Lân…, trong các cuộc họp của Ban âm nhạc thiếu nhi (Hội nhạc sĩ Việt Nam) đã nêu lên sự cần thiết của việc sáng tác cho lứa tuổi trung học phổ thông, nhằm hướng hoạt động nghệ thuật âm nhạc trong trường phổ thông trung học đạt hiệu quả tốt hơn. Nhưng đây là vấn đề lớn, chỉ riêng Ban âm nhạc thiếu nhi khó có thể làm nổi. Nó đòi hỏi sự phối hợp cùng lúc của nhiều cơ quan hữu quan khác như: Bộ Giáo dục và Ðào tạo, Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh, Hội nhạc sĩ Việt Nam…

Ở nhiều nước trên thế giới, vấn đề âm nhạc nói chung, ca hát nói riêng được giáo dục một cách hệ thống ngay từ nhà trẻ, mẫu giáo, tiếp tục nối tiếp những năm phổ thông cơ sở. Như vậy, đến khi vào trung học phổ thông, bên cạnh kiến thức nhất định về âm nhạc, các em đã có thể nắm được kỹ thuật ca hát phổ thông, khả năng tiếp thu và thị hiếu âm nhạc đã có sự chuẩn bị chu đáo. Nhưng ở nước ta, những kiến thức phổ thông về âm nhạc, khả năng ca hát của các em còn rất hạn chế. Vì vậy, sáng tác cho lứa tuổi trung học phổ thông là một vấn đề không hề đơn giản. Ðể ra đời một tác phẩm âm nhạc phù hợp lứa tuổi này, các nhạc sĩ phải dành nhiều công sức tìm hiểu những đặc điểm tâm lý, sở thích của các em.

Khả năng giáo dục tư tưởng con người, giáo dục nhân cách, lối sống con người của âm nhạc đã được khẳng định từ lâu. Chính vì vậy, một yêu cầu đang đặt ra hiện nay chính là sáng tác những ca khúc phù hợp cho lứa tuổi phổ thông trung học, để các em được thể hiện những lời ca, những giai điệu trong sáng, hồn nhiên với tất cả niềm say sưa, hứng khởi và yêu thích của mình.

Sáng tác cho lứa tuổi phổ thông trung học hiện nay không chỉ là vấn đề cấp bách đối với những người làm công tác âm nhạc Việt Nam mà còn với nhiều nước khác trên thế giới. Ðể kết thúc bài viết này, tôi xin nhắc lại nhận định của một nhà nghiên cứu âm nhạc Liên Xô trước đây cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị thời sự: Tại sao con em chúng ta khi bước vào lứa tuổi giao thời lại không tìm được món ăn âm nhạc lành mạnh và rơi vào ảnh hưởng độc hại của loại nhạc thông dụng kém phẩm chất? Ðây rõ ràng có sự đứt đoạn mà lỗi thuộc về chúng ta – những người sáng tác: chính thế hệ này – thế hệ của các em trong tuổi vị thành niên – đã bị chúng ta bỏ rơi không chú ý đến sở thích và nhu cầu của chúng, không theo kịp chúng. Liệu có phải vì thế mà xuất hiện cái gọi là nhạc trẻ để lấp đầy cái khoảng trống đó? Cả vấn đề này cũng phải được giải quyết ngay.

Theo nhandan

Hãy đánh giá bài viết này!