Vụ 3 trẻ sơ sinh tử vong sau tiêm vaccine phòng viêm gan B: Nguyên nhân do sốc phản vệ?

Hội nghị hội đồng chuyên môn về nguyên nhân cái chết của 3 trẻ sơ sinh sau tiêm vaccine phòng viêm gan B, xảy ra tại Bệnh viện Đa khoa Hướng Hóa

Chiều 22-7, tại Sở Y tế tỉnh Quảng Trị, lãnh đạo Viện Pasteur Nha Trang, Sở Y tế Quảng Trị, Bệnh viện Đa khoa huyện Hướng Hóa và cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Trị đã tổ chức Hội nghị hội đồng chuyên môn về nguyên nhân cái chết của 3 trẻ sơ sinh sau tiêm vaccine phòng viêm gan B, xảy ra tại Bệnh viện Đa khoa Hướng Hóa sáng 20-7-2013. Tuy nhiên kết luận cuối cùng vẫn phải chờ việc xác định chất lượng vaccine và các chất lạ có trong mẫu nghiệm!

Nỗi đau xé lòng

Những ngày qua dư luận hoang mang và đau xót trước cái chết tức tưởi của 3 đứa trẻ sơ sinh tại Bệnh viện Đa khoa huyện Hướng Hóa (Quảng Trị). Sau 9 tháng 10 ngày mong đợi, hi vọng, những ông bố, bà mẹ chưa kịp vỡ òa niềm vui khi đón đứa con cất tiếng khóc chào đời khỏe mạnh đã nhận lấy nỗi đau tột cùng của sự mất mát trong bất lực.

Hội đồng chuyên môn họp tìm nguyên nhân cái chết của 3 trẻ sơ sinh ở Quảng Trị (ảnh lớn)

Căn nhà nhỏ của vợ chồng anh Nguyễn Minh Tiến (41 tuổi) và chị Trần Thị Hà (40 tuổi) ở thị trấn Khe Sanh (Hướng Hóa) những ngày này bao trùm bầu không khí ảm đạm. Đôi mắt đỏ hoe, anh Tiến kể lại: “Cháu sinh ra mạnh khỏe và bú rất ngoan. Vậy mà chỉ ít phút sau khi tiêm vaccine phòng viêm gan B lại ra nông nỗi thế… Cứ tưởng tiêm thuốc phòng bệnh cho con, ai ngờ lại mất con”. Cùng chung nỗi đau, anh Nguyễn Đình Đạo (35 tuổi), ở khóm Đông Chính, thị trấn Lao Bảo (Hướng Hóa) nói trong tiếng khóc nghẹn. Đứa bé con anh chào đời lúc 23 giờ ngày 19-7, cân nặng 3,4kg, thể trạng khỏe mạnh. 8 tiếng đồng hồ sau khi con chào đời, được các y tá điều dưỡng tiêm vaccine phòng viêm gan B (mũi dành để tiêm cho trẻ sơ sinh sau khi chào đời không quá 24 giờ, nằm trong chương trình tiêm chủng quốc gia, miễn phí) thì bỗng nhiên cháu tím tái, khó thở, chưa tới 10 phút đã tử vong.

Liên tục 3 đứa bé chào đời cách nhau vài tiếng đồng hồ đồng loạt tử vong sau khi được tiêm vaccine phòng viêm gan B khiến dư luận bàng hoàng. Các cơ quan chức năng vào cuộc truy tìm nguyên nhân. Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Trị đã tiến hành niêm phong vỏ vaccine đã tiêm cho 3 trẻ nói trên và 29 lọ vaccine còn lại tại Bệnh viện Đa khoa Hướng Hóa, đồng thời niêm phong toàn bộ 107 lọ vaccine cùng nằm trong lô vaccine V-GB 020812E và lô V-GB 030812E được sản xuất tháng 9-2012, có hạn sử dụng đến năm 2015, do Công ty Vaccine sinh phẩm số 1 cung cấp để phục vụ điều tra. Ông Nguyễn Xuân Tường, Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Quảng Trị cho biết, Sở Y tế Quảng Trị đã thông báo cho toàn bộ các cơ sở tiêm chủng trên địa bàn tạm dừng tiêm số vaccine đã cấp phát nằm trong các lô nói trên. Ông Tường cho biết thêm việc tiêm vaccine phòng viêm gan B cho trẻ, được khuyên là nên tiêm trong vòng 24 giờ từ khi trẻ ra đời chứ không nhất thiết phải tiêm trong khoảng thời gian này. Nếu trước 1 tuổi mà trẻ mới tiêm vaccine viêm gan B thì cũng sẽ không ảnh hưởng đến quyền lợi và sức khỏe của trẻ.

Nguyên nhân còn bỏ ngỏ!

Nỗi đau của một gia đình có đứa trẻ xấu số sau khi tiêm Vaccine phòng viêm gan B (ảnh nhỏ)

Chiều 22-7, sau hơn 3 giờ đồng hồ phân tích các tình tiết của sự việc, hội đồng đi đến kết luận: Việc 3 trẻ sơ sinh bị tử vong là chùm ca bệnh. Cả 3 ca tử vong về lâm sàng đều diễn biến rất nhanh giống nhau, tím tái, khó thở, lịm đi trong vòng 10 phút sau tiêm, kết quả đại thể có biểu hiện xuất tiết, xung huyết, xuất huyết đa phủ tạng (phổi, tim, gan, thận, lách, não, màng ruột). Hội đồng đã kết luận vụ việc: Chưa nghĩ đến trùng hợp ngẫu nhiên với bệnh lý của trẻ: Tiền sử thai nghén bình thường, đẻ thường, khỏe mạnh, bú tốt, cân nặng 2,8-3,4kg. Ít nghĩ đến nguyên nhân vaccine, tuy nhiên không loại trừ (toàn quốc khoảng 600.000 liều thuộc 2 lô trên đã được sử dụng mà không có báo cáo một trường hợp phản ứng nào. Xảy ra đồng thời phản ứng ở 2 lô vaccine khác nhau. Vaccine được kiểm định có giấy phép xuất xưởng của Viện Kiểm định quốc gia vaccine và sinh phẩm y tế). Về dịch vụ tiêm chủng tại Bệnh viện Đa khoa Hướng Hóa, Hội đồng kết luận bước đầu: Bảo quản vaccine chưa đúng quy định; để vaccine cùng sinh phẩm khác. Quản lý vaccine tại bệnh viện chưa đúng quy định (không ghi chép quản lý vaccine hàng ngày; không lưu vỏ, lọ theo quy định). Không triển khai tiêm vaccine tại phòng riêng mà tiêm tại phòng bệnh. Ít nghĩ đến lỗi dịch vụ tiêm chủng, tuy nhiên không loại trừ.

Ngày 22-7, Cục Quản lý dược đã ra văn bản tạm dừng sử dụng trên toàn quốc 2 lô vaccine viêm gan B, gồm các lô: V-GB020812E và V-GB030812E, hạn dùng: Tháng 7-2015, số đăng ký: QLVX-0376-11 do Công ty TNHH MTV vaccine và sinh phẩm y tế số 1 (Vabiotech) sản xuất. Đây là hai lô thuốc có liên quan đến việc 3 trẻ sơ sinh ở Hướng Hóa (Quảng Trị) bị tử vong sau khi tiêm phòng.

Theo đó, hội đồng bước đầu xác định nguyên nhân tử vong của 3 trẻ là do “Sốc phản vệ chưa rõ nguyên nhân”. Đề nghị gửi mẫu vaccine, mẫu nghiệm (máu, mô phổi, não, gan, thận, tim) đến phòng thí nghiệm quốc gia, quốc tế để xét nghiệm kiểm định chất lượng vaccine và các chất lạ có trong mẫu nghiệm.

Trở lại việc 3 trẻ sơ sinh tử vong sau tiêm vaccine phòng viêm gan B tại Bệnh viện Đa khoa Hướng Hóa, được biết ngay khi các trẻ có biểu hiện bất thường sau tiêm thuốc, các y tá điều dưỡng của bệnh viện đã phát hiện kịp thời và nhanh chóng tìm cách xử lý. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, bác sĩ trực chuyên môn đã không có mặt tại bệnh viện. Về thông tin này, cơ quan Công an Quảng Trị cho biết, đang điều tra làm rõ.

Chiều 23-7, ông Trần Văn Thành, Giám đốc Sở Y tế tỉnh Quảng Trị cho biết, chậm nhất là 2 ngày nữa, cơ quan công an sẽ hoàn tất hồ sơ và gửi toàn bộ mẫu vaccine, mẫu nghiệm (máu, mô phổi, não, gan, thận, tim) đến Phòng Thí nghiệm quốc gia, quốc tế để xét nghiệm, tìm ra nguyên nhân.

Bài, ảnh: Phan Vĩnh Yên

“Sốc phản vệ” là như thế nào?

Theo Hội đồng chuyên môn kết luận: 3 trẻ tử vong do “Sốc phản vệ chưa rõ nguyên nhân”. Tuy nhiên theo ý kiến của một số bác sĩ công tác lâu năm tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị và Bệnh viện T.Ư Huế (xin giấu tên), cho rằng nguyên nhân trên còn thiếu tính thuyết phục. Y học đã giải thích rất cụ thể về “sốc phản vệ” như sau: Phản vệ (anaphylaxis) là phản ứng mẫn cảm toàn thân nặng đặc trưng bởi tụt huyết áp hay tắc đường thở đe dọa sinh mạng. Trong đó, bệnh nhân đã có tiếp xúc trước với kháng nguyên. Sốc phản vệ qua trung gian IgE làm đại bào (mast cell) mất hạt, gây phóng thích chất trung gian hóa học (histamin, kinin, leukotriene…). Đối với phản ứng dạng phản vệ (anaphylactoid), thì phản ứng này xảy ra không qua trung gian IgE và không cần có tiếp xúc nhạy cảm trước, với biểu hiện lâm sàng tương tự như phản vệ. Nhưng phản ứng dạng phản vệ cũng bao gồm: Mất hạt của đại bào (không qua trung gian IgE) xảy ra với thuốc cản quang, thuốc phiện, thuốc giãn cơ; phản ứng bổ thể, xảy ra khi truyền máu và các chế phẩm máu; phản ứng với thuốc kháng viêm không steroids do tạo tổng hợp leukotriene từ prostaglandines. Và phản ứng dạng phản vệ do “Vô căn”. Tuy nhiên, đối với trẻ mới sinh (trẻ được mang thai bình thường, không có biểu hiện với bệnh lý), về căn bản là chưa có miễn dịch, chưa có độc tố, hóa chất, kháng sinh… trong cơ thể nên sẽ không có cơ sở… “phản vệ”. Đối với nguyên nhân “Vô căn” nào đó là rất hiếm xảy ra, càng hiếm xảy ra chùm ca bệnh như ở Bệnh viện Đa khoa Hướng Hóa. Như vậy, kết luận nguyên nhân cái chết của 3 trẻ sơ sinh sau tiêm vaccine phòng viêm gan B do sốc phản vệ là thiếu thuyết phục.

Phan Lệ

Khẩn trương làm rõ nguyên nhân

Liên quan đến vụ một trẻ sơ sinh tử vong sau khi tiêm vaccine viêm gan B ở Bình Thuận, chiều 23-7, ông Nguyễn Thành Tâm – Phó chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận cho biết tỉnh đã có văn bản yêu cầu Sở Y tế khẩn trương làm rõ nguyên nhân gây tử vong, đồng thời báo cáo nhanh với Bộ Y tế về trường hợp tử vong này.

Cháu bé bị tử vong là con của sản phụ Võ Thị Thúy, ở thị trấn Liên Hương, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận. Cháu chào đời vào sáng 21-7. Lúc 10 giờ cùng ngày, bé được tiêm vaccine viêm gan B và không có triệu chứng bất thường. Đến 22 giờ 30, người nhà phát hiện bé đã tử vong tại bệnh viện.

Qua kiểm tra ban đầu, vaccine viêm gan B tiêm cho con của sản phụ Võ Thị Thúy không cùng seri với lô vaccine ở tỉnh Quảng Trị (nơi vừa có 3 trẻ tử vong do tiêm vaccine viêm gan B).

N.Thanh/TTX