Nhọc nhằn đời phu đá

Chúng tôi đến một bãi tập kết đá ở xã Tân Trung, huyện Tân Thành đã thấy lố nhố mấy chục người bịt mặt mũi kín mít đang hì hục đục đục gõ gõ trên những phiến đá màu xam xám. Nhiều tiếng kêu chát chúa vang lên khiến tôi phải cố gắng lắm mới nói chuyện được. Tranh thủ lúc nghỉ tay uống ngụm nước, chúng tôi trò chuyện với anh Nguyễn Văn Thân, 47 tuổi, có hai con, gia đình ở xã Tân Long nhưng ngày nào anh cũng chạy xe sang xã Tân Trung chẻ đá thuê kiếm tiền. Công việc không cần phải nói ra thì ai cũng biết là nặng nhọc cỡ nào, bởi để những viên đá xanh có được hình dáng vuông vức hay bầu dục phải trải qua hàng ngàn nhát đục đẽo, mà tất cả công việc này làm bằng tay 100%. Những tai nạn nghề nghiệp như trầy tay, dập móng chảy máu hay mạt đá bắn vào mắt đã trở nên quen thuộc với người phu đá nơi đây. Tuy nhiên, đó không phải là những rủi ro duy nhất mà hầu hết phu đá nơi đây phải đối mặt bởi hàng năm vẫn có nhiều các vụ sạt lở núi đá đã lấy đi mạng sống của bao người. Vất vả, nặng nhọc, nguy hiểm là vậy nhưng không chỉ có người đàn ông sức dài, vai rộng mới đi làm nghề chẻ đá này mà ở đây, chúng tôi còn thấy khá nhiều “bóng hồng” chân yếu tay mềm cũng làm việc. Nữ phu đá Hồ Thị Thủy ở xã Hải Sơn, Tân Thành than thở: “Năm nay tôi 37 tuổi, nhưng đã có thâm niên làm nghề chẻ đá tám năm rồi. Chồng tôi bị tai nạn giao thông nên chỉ ở nhà cơm nước chứ không làm việc được, trách nhiệm gia đình cùng việc nuôi ba đứa con đang tuổi ăn, tuổi học dồn hết lên đôi vai tôi”. Nhìn đôi bàn tay gầy guộc của chị cầm cái búa và đục sắt mà chúng tôi vô cùng ái ngại. Kéo chiếc khẩu trang che mặt xuống thấp một chút, chị Thủy cười buồn: “Làm riết rồi cũng quen các chú à. Lúc đầu cực lắm, đục mãi mà phiến đá cứ trơ ra, nhìn rớt nước mắt tưởng như bất lực nhưng không làm thì biết lấy gì nuôi chồng, nuôi con. Dần dà, các phiến đá đã biết “nghe lời” tôi để thành hình những viên đá nhỏ có kích thước và hình dáng nhất định”.

Nhiều người vẫn nghĩ, phụ hồ là nghề nặng nhọc nhất nhưng nếu quan sát, chứng kiến thợ chẻ đá làm việc sẽ thấy, đây mới là công việc gian khổ hơn. Cứ nhìn những tảng đá xanh khổng lồ đến các viên đá xếp ngay ngắn chờ đưa lên xe mang đi sẽ chứng minh ngay. Như chị Thủy tâm sự, nhiều lúc đục mà búa và dùi sắt cứ trợt đi vì đá quá cứng, không theo ý mình, có lúc còn dội ngược lại, chảy máu tay như chơi. Đấy là còn chưa kể nhiều lúc xây xẩm mặt mày vì phải cúi từ sáng tới trưa, từ trưa tới chiều. Ngoài những tai nạn nghề nghiệp thì nếu làm phu đá chừng dăm năm lưng sẽ còng, không thẳng được nên khó có thể làm nghề gì nếu không tiếp tục chẻ đá nữa. Tai nạn nghề nghiệp và bệnh tật kinh niên cứ ngấm dần vào người thợ đá lúc nào không hay.

“Tuy nhiên, cái nghề này cũng có cái hay của nó. Đó là với những người nghèo như chúng tôi không phải bỏ vốn liếng gì, công cụ chỉ là vài thanh sắt, cái búa đinh mà thôi. Quan trọng là lấy công làm lãi, sáng đi, tối về có khoảng 120.000 đến 150.000 ngàn đồng bỏ túi. Không lo mất mùa, hạn hán hay lũ lụt sâu bệnh gì như những người nông dân khác”, anh Thân chia sẻ. Có lẽ, chính vì thế mà nghề phu đá này thu hút được khá nhiều lao động địa phương trong vùng.

Theo như ghi nhận của chúng tôi, ven những dãy núi đá nơi đây có hàng chục xưởng chẻ đá tự phát như thế. Đa phần chủ đều dùng chất nổ lấy đá khối lớn từ nhiều sườn núi sau đó dùng xe đưa về xưởng. Tại đây, đội quân phu đá bắt đầu có nhiệm vụ chẻ đá tảng thành những viên nhỏ, nhiều hình dạng kích thước. Anh Bùi Tất Thành ở xã Tân Trung bảo: “Dân thành phố bây giờ họ thích những viên đá chẻ như vậy để trang trí, xây dựng. Nếu dùng máy cưa phẳng lì thì chỉ có thể xây móng chứ không làm tường trang trí được. Phải chẻ đá bằng thủ công mới thấy được vẻ đẹp cầu kì cũng như sự tinh xảo, tự nhiên của đá. Vì thế, nghề chẻ đá ngày một thu hút nhiều lao động địa phương”.