Bỗng dưng… mất nhà?

1. Nội dung tranh chấp nhà giữa ông Huỳnh Quang Võ (SN 1929, hiện định cư tại Mỹ) và bà Trương Thị Khuê Nga (SN 1933, trú tại số 111/4A Lạc Long Quân, Q.11) cho thấy: Căn nhà 111/4A Lạc Long Quân hiện gia đình bà Nga đang cư ngụ nói trên là do ông Võ xây cất vào năm 1963, trên một thửa đất thuê của bà Tươi. Do có mối quan hệ đồng nghiệp nên ông Võ cho gia đình bà Nga đến ở nhờ sau khi xây cất. Năm 1989, theo thỏa thuận, giữa ông Võ và bà Nga thực hiện hợp đồng mua bán nhà, có trị giá 3 lượng vàng. Theo đó, bà Nga đã trả ngay 1 lượng vàng, số còn lại sẽ dứt điểm vào tháng 6-1991. Nếu hợp đồng hết hiệu lực mà vẫn chưa thanh toán xong thì quyền sở hữu căn nhà vẫn thuộc về ông Võ. Tháng 3-1991, ông Võ đi xuất cảnh nhưng không thông báo cho bà Nga biết. Mãi đến năm 2007, ông mới trở về và yêu cầu bà Nga hoặc trả nhà hoặc trả tiền theo trượt giá hiện tại là 100 lượng vàng (2/3 số nợ còn lại của hợp đồng). Tuy nhiên, bà Nga chỉ đồng ý trả đủ… 2 lượng vàng còn lại của hợp đồng nên ông Võ viết đơn khởi kiện.

2. Phiên sơ thẩm, bà Nga cho rằng đã gần 50 năm gia đình bà sử dụng căn nhà nói trên, lúc đó vẫn còn là khu vực dân cư thưa thớt và bà vẫn đều đặn thay ông Võ đóng tiền thuê đất cho bà Tươi. Điều đó cho thấy hai bên chỉ giao dịch mua bán xác nhà chứ không gồm phần đất. Vả lại, khi thực hiện hợp đồng, có thỏa thuận là nếu Chính phủ thu tiền thuế hoặc chủ nhà đòi tiền thuê đất thì người sử dụng phải có nghĩa vụ chi trả. Sau hợp đồng không lâu, bà Nga không thấy ông Võ trở lại thu tiền dù lúc này, bà đã dành dụm được 2 lượng vàng còn lại để trả nốt. Bà có đi tìm nhưng không biết ông Võ ở đâu. Vì vậy, về điều lệ của hợp đồng bà không vi phạm. Thời gian này, do nhà xuống cấp, bà cũng bỏ số tiền 100 triệu đồng tu sửa lại. Sau đó, bà tiến hành các thủ tục kê khai tài sản và được UBND Q.11 cấp chứng nhận quyền sở hữu và sử dụng nhà đất của căn nhà 111/4A. Tuy nhiên, đại diện ông Võ cho rằng con cháu ông nhiều lần đến đòi nợ nhưng bà Nga không chịu thanh toán.

Đồng tình với bà Nga, luật sư Trịnh Vĩnh Phúc (Đoàn luật sư TP.HCM) khẳng định, do không vi phạm hợp đồng nên quan hệ giữa bà Nga – ông Võ không còn là quan hệ mua bán mà dừng lại ở việc bà Nga còn giữ của ông Võ 2 lượng vàng và sẵn sàng giao lại bất cứ lúc nào. Hơn nữa, ông Võ không phải là chủ đất nói trên mà chính là bà Tươi. Khi xuất cảnh sang Hoa Kỳ, theo quy định hiện hành, ông Võ đã giải quyết các vấn đề tồn đọng về tài sản như: Không còn mắc nợ, không thiếu thuế với Nhà nước và không còn tài sản nào ở Việt Nam… đồng nghĩa với việc ông từ bỏ luôn số vàng bà Nga đang nợ.

3. Tuy nhiên, sau ba ngày nghị án, những tranh luận của bà Nga và luận cứ của luật sư không được cấp sơ thẩm thừa nhận xem xét. Theo HĐXX, năm 1975, chính sách về đất đai có sự thay đổi, Nhà nước quản lý toàn bộ đất cho thuê nên phần đất của căn nhà 111/4A đã không còn thuộc sở hữu của bà Tươi. Đồng thời, do ông Võ sử dụng và xây nhà trên đất từ năm 1963 nên ông phải được quyền là chủ sở hữu nhà đất ấy. Do đó tòa tuyên khôi phục tình trạng ban đầu và các bên phải giao trả cho nhau những gì đã nhận. Bản thân ông Võ không đủ điều kiện sở hữu nhà đất tại Việt Nam nên chỉ được hưởng 2/3 giá trị căn nhà tại thời điểm phát mãi, sau khi trừ chi phí 100 triệu đồng tiền bà Nga xây dựng thêm, phần còn lại thuộc sở hữu của bà Nga. Cấp phúc thẩm sau đó xử theo đơn kháng cáo của bà Nga cũng tuyên giữ nguyên quyết định của bản án ban đầu…

…Chúng tôi đã tìm đến địa chỉ căn nhà 111/4A Lạc Long Quân, Q.11 để tìm hiểu cuộc sống của gia đình bà Nga, khi tất cả họ – gồm 11 nhân khẩu hiện sống dưới mái nhà này đều cho rằng mình đang ở bỗng dưng… mất nhà sau phán quyết của tòa. Nói trong nước mắt, bà Nga khẳng định đã gần nửa thế kỷ bà sinh sống yên bình và là một trong những người đầu tiên đến ở khu vực này. Vậy mà nay vấn đề nhà ở đối với gia đình bà lại trở thành bài toán nan giải khi bản án… thiếu tình sẽ thi hành trong thời gian tới?

Bài, ảnh: Tuyết Dân