Xóm chài bên sông Sài Gòn

Ngồi trên chiếc thuyền ván gỗ cũ kỹ dài chừng tám thước, ông Bùi Văn Bảy (53 tuổi) cười buồn, bảo: “Có lẽ chúng tôi là những người đánh bắt cá còn sót lại trên sông Sài Gòn này. Nguồn nước thì ngày càng ô nhiễm, cá tôm chẳng còn nhiều, chỗ neo đậu thuyền ghe cũng ít. Dân ở đây đa phần đã chuyển nghề lên bờ làm phụ hồ, công nhân hay men theo các tuyến sông ngòi đi nơi khác. Sắp tới, khi cầu Bình Lợi mới xây xong, chẳng biết chúng tôi sẽ đi về đâu”.

Hiện nay, dưới chân cầu Bình Lợi có khoảng 10 chiếc thuyền với vài chục nhân khẩu bám víu vào nhau sống qua ngày. Chúng tôi đến thăm xóm chài đúng vào ngày triều kiệt, nước sông rất cạn. Nhiều ngư dân tìm cách di tản đi nơi khác để đánh bắt, vì nếu chậm trễ có thể mắc kẹt lại ven bờ cho tới hết đợt triều. Ông Bảy cho thuyền men theo sông Sài Gòn, ngược lên An Phú Đông (Q.12). “Những ngày triều xuống, nước chảy khá mạnh, cá thấy động thường theo dòng mà di chuyển, đó là dịp để chúng tôi kiếm ăn. Nếu may mắn, một ngày có thể kiếm được cả trăm ngàn. Còn bình thường, đổ mồ hôi sôi nước mắt cũng chỉ nhét túi mấy chục ngàn”, ông Bảy cho hay.

Ông Bảy bắt đầu theo nghiệp chài lưới trên sông Sài Gòn từ khi còn rất nhỏ. Lớn lên, lấy vợ, sinh con rồi vẫn ngày ngày quăng lưới. Trước kia, khúc sông này có rất nhiều cá tôm, “đồng nghiệp” cũng nhiều. Tắt nắng, bạn bè lại tụ tập lai rai rất xôm tụ. Với những người lênh đênh sông nước, bến nào cũng là nhà, làm được bao nhiêu, ăn uống hết bấy nhiêu, chẳng lo nghĩ gì nhiều. Hiện nay, ba người con của ông đã khôn lớn, đều lên bờ và có công ăn việc làm ổn định. Riêng ông và vợ vẫn ngày ngày bám theo từng con nước kiếm sống, phần vì nhớ sông nhớ cá, phần vì bản tính người già khó đổi. Ông Bảy cười hiền: “Thỉnh thoảng bạn bè cũ tìm về “cố hương”, tìm về con thuyền xưa, bến sông cũ để ôn lại kỷ niệm. Nếu mình cũng đi nốt thì sau này, họ tìm về đây chẳng có ai mà gặp gỡ”.

Sau khoảng một tiếng quăng lưới, gỡ được gần 2 ký cá đủ loại, ông Bảy quay mũi thuyền hướng về phía cầu Bình Lợi gật gù: “Chừng này là đủ cho ngày mai rồi, giờ mang về cho bả đi bán”. Ngoài chiếc ghe của đôi vợ chồng già này, khu cầu Bình Lợi còn có khoảng chục con người nữa cũng sinh sống bằng nghề sông nước. Đó là vợ chồng ông Chúc, anh Lân, anh Dũng, thím Hinh…

Mặc dù cuộc sống rất khó khăn, bấp bênh nhưng tình người, sự cảm thông là điều không thiếu ở xóm chài nhỏ bé này. Thím Hinh, người đã gắn bó với xóm chài hơn 20 năm qua tâm sự: “Ở đây, tuy chúng tôi là người tứ xứ nhưng bà con trên bờ rất quý mến. Họ cho tụi tui mắc điện, dẫn nước ngọt để sinh hoạt hàng ngày”. Nghe chúng tôi hỏi về nỗi sợ khi suốt ngày lênh đênh sông nước, thím Hinh rùng mình nói vỏn vẹn hai chữ “xác người”. Mấy chục năm qua, hai vợ chồng thím đã vớt được không dưới 30 cái xác. Kẻ thì từ nơi khác trôi về, người thì đứng trên cầu nhảy xuống. Có lúc, đang đêm nghe tiếng kêu la, hai ông bà lại hối hả chèo thuyền ra nghe ngóng tình hình. Người may mắn thì được chú thím Hinh cứu sống, kẻ xấu số thì sáng hôm sau mới tìm thấy.

Ông Nguyễn Văn Tám, một cư dân khác của xóm chài lại kiếm sống bằng “nghề” vớt ve chai trôi nổi trên sông. Hàng ngày, ông chèo thuyền men theo các dề lục bình hoặc chạy dọc bờ sông vớt chai nhựa đem bán. Mỗi cái chai bán được 600 đồng. Nếu may mắn, một ngày ông có thể kiếm từ 30 đến 40 ngàn đồng.

Giật nổ chiếc ghe tam bản có gắn máy, anh Nguyễn Văn Út (34 tuổi) chạy xuôi về hướng Thủ Thiêm thả lưới. Anh bảo: “Những hôm triều xuống, sông cạn, cá tầng đáy thường ngoi lên mặt nước kiếm ăn. Bên Thủ Thiêm, sông rộng, ít ô nhiễm hơn ở đây nên cá nhiều. Chủ yếu là cá rô, cá lóc, cá trê và cá tạp”. Dõi theo ánh mắt chất đầy âu lo của người đàn ông có nước da rám nắng, chúng tôi không khỏi nao lòng. Phía xa xa, dưới đáy sông, nơi chiếc lưới vừa bủa xuống, bóng những tòa nhà cao tầng bên bờ sông Sài Gòn in xuống, lộng lẫy.

Bài, ảnh: ĐOÀN XÁ