“Làng Kinh Bắc” ở Bình Dương

Hơn 4 năm nay, tại Bình Dương có một tổ chức “cao tuổi” chuyên tập hợp những người đam mê quan họ. Họ có thể là người làng Diềm, người xứ Bắc nhưng cũng có thể là người gốc Nam, dân tộc thiểu số… Cứ thế, vào ngày 12 và 24 hàng tháng, các liền anh, liền chị của CLB Văn hóa Kinh Bắc tại Bình Dương lại cùng nhau ôn lại những làn điệu cũ, tập thêm vài đoạn mới. Ông Hoàng Minh Tám (67 tuổi), Chủ nhiệm CLB cho biết: “Vì muốn được nghe, được hát các làn điệu quan họ của quê hương nên những người con Kinh Bắc chúng tôi mới thành lập CLB này. Mới đầu chỉ lác đác vài thành viên, giờ lên đến 29 người rồi”. Thành viên trong CLB đa phần là các thầy cô giáo, công chức, bộ đội về hưu, người lớn nhất đã ngoài 70, còn lại cũng trên dưới 60 tuổi. Là người dân tộc Tày nhưng bà Hoàng Thị Hiển (58 tuổi) “mê” quan họ từ bé mặc dù chỉ thuộc vài làn điệu căn bản. Đăng ký tham gia từ ngày CLB ra đời, đến nay bà chưa vắng mặt buổi nào. “Quê ở Tuyên Quang, lại là người dân tộc, không hiểu sao tôi cứ thích hát quan họ. Ngày chưa tham gia cùng mọi người, tôi chỉ hát theo đài cho đỡ nhớ thôi. Còn giờ, chúng tôi không chỉ đi diễn giao lưu, đi thi mà còn truyền lại cho con cháu nữa đấy”, bà Hiển phấn khởi khoe.

29 thành viên trong CLB nói là ở Bình Dương nhưng rải rác khắp nơi, có người phải chạy xe máy gần 50 chục cây số lên sinh hoạt cùng “đồng đội”. Đi xa, tập nhiều, ăn uống khá đạm bạc nhưng nhìn ánh mắt ai cũng háo hức, gương mặt nào cũng rạng rỡ. Không đủ tiền thuê địa điểm tập, bà Nguyễn Thị Việt Nhân (68 tuổi), Phó chủ nhiệm CLB “biến” phòng khách nhà mình thành nơi sinh hoạt cho mọi người. Bà Nhân nhoẻn miệng cười: “Nhờ có quan họ mà chúng tôi xích lại gần nhau như người một nhà. Coi như những người con Kinh Bắc đã mang được một phần bản sắc văn hóa quê hương vào Nam, rồi duy trì, nhân rộng ra”.

Như những liền anh, liền chị ngoài Bắc, ban đầu, các thành viên trong CLB cũng luyện các làn điệu quan họ cổ. Nhưng dần dà thấy khó nhớ, khó thuộc, mọi người linh động chuyển sang thể loại cải biên. Và Chủ nhiệm Hoàng Minh Tám nhận trách nhiệm soạn lời mới dựa trên những làn điệu quen thuộc để mọi người dễ bề luyện tập. Nếu Mời anh về Bình Dương (theo điệu Mười nhớ) nói về nét đẹp, sự thay da đổi thịt của vùng đất mới; Bình Dương vào xuân (theo điệu Khách đến chơi nhà) rộn ràng sắc màu tươi trẻ của một cuộc sống ấm no thì Về Kinh Bắc quê em (theo điệu Hoa thơm bướm lượn) là những câu hát đong đầy nỗi nhớ quê. Là người Hà Nội nhưng có thời gian sinh sống khá lâu ở Bắc Ninh, từ ngày về CLB, ông giáo già Nguyễn Minh Chính (69 tuổi) được giao nhiệm vụ bắt nhịp, hướng dẫn về mặt kỹ thuật hát cho các thành viên. Tay cầm song loan gõ đều đều lấy nhịp, ông Chính chia sẻ: “Ai đến đây đều có chung niềm đam mê quan họ, vì thế tôi muốn giúp họ thêm hiểu để gắn bó dài lâu với loại hình này hơn. Nhiều khi cũng cực lắm nhưng chỉ cần mọi người thuộc bài, hát hay, khó mấy cũng cố tới cùng”.

Người quan họ thường thể hiện lòng mến khách bằng làn điệu Khách đến chơi nhà cùng tách trà thơm phức, miếng trầu têm cánh phượng công phu. Phần “tiếp khách” diễn ra khá lâu, là thời gian để chủ – khách hát đối đáp, giao lưu. Phần “giã bạn” bao giờ cũng dạt dào cảm xúc, nhớ thương theo kiểu “Câu quan họ vấn vương mãi không muốn rời”.

Muốn có thêm kinh phí sinh hoạt, Ban chủ nhiệm nghĩ ra việc đưa nhóm đi diễn tại những tiệc vui của người quen như đám cưới, tân gia… Mỗi buổi diễn thu về 1-2 triệu đồng, coi như trang trải tiền trà nước, tạo thêm bầu không khí hăng hái. Luyện tập chuyên nghiệp, sở hữu nhiều giọng hát chất lượng, CLB thường được mời tham gia biểu diễn tại các chương trình giao lưu văn nghệ, kỷ niệm những ngày lễ lớn của tỉnh Bình Dương và các địa phương lân cận. Bà Nhân tâm sự: “Chúng tôi mang quan họ vào Nam với mong muốn giúp bạn bè các vùng miền thêm yêu di sản phi vật thể nhân loại này, từ đó giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc”.

Bài, ảnh: Mỹ Dung