Hấp dẫn truyện lên phim

Trong thời kỳ kháng chiến, nền điện ảnh non trẻ của Việt Nam lần đầu tiên “trình làng” bộ phim Chung một dòng sông với nhiều dấu ấn sâu sắc về giá trị kịch bản. Tuy nhiên phải chờ đợi thêm một thời gian thật lâu các đạo diễn mới có được kịch bản ưng ý để bắt tay vào xây dựng những bộ phim về đề tài cách mạng như Hai người lính, Người chiến sĩ trẻ, Lửa trung tuyến… Tuy nhiên, không ít kịch bản do “sinh thiếu tháng” nên bị “yểu mệnh”. Trong lúc đó, các truyện ngắn, tiểu thuyết và ký về đề tài chiến tranh, đặc biệt là những tác phẩm từ miền Nam gửi ra liên tiếp được độc giả đón nhận nồng nhiệt như Một chuyện chép ở bệnh viện (Bùi Đức Ái), Sống như anh (Trần Đình Vân), Hòn đất (Anh Đức)… Giữa “cơn khát” kịch bản, những tác phẩm xuất sắc này trở thành “phao cứu sinh” cho điện ảnh. Hàng loạt câu chuyện trên trang sách nhanh chóng bước vào màn bạc để đến với khán giả yêu nghệ thuật thứ bảy. Dù chỉ là những thước phim đen trắng 16 ly nhưng Chị Tư Hậu, Chim vành khuyên, Vợ chồng A Phủ, Nguyễn Văn Trỗi, Hòn đất, Rừng xà nu… đã trở thành các tác phẩm kinh điển có sức sống lâu bền. Nếu ai đã từng đọc các truyện ký nguyên bản mới thấy, con đường từ tác phẩm văn học đến với tác phẩm điện ảnh là một quá trình lao động nghệ thuật vô cùng sáng tạo của người đạo diễn. Do có sự đặc thù về thể loại nên giữa ngôn ngữ điện ảnh và ngôn ngữ văn học luôn có khoảng cách khá xa. Thế nhưng dưới bàn tay “phù phép” của đạo diễn, khoảng cách đó đã được xích lại gần hơn trong quá trình đưa nhân vật bước vào màn ảnh.

Trên đà thắng lợi đó, các đạo diễn tên tuổi lại tìm cách “tấn công” vào các tác phẩm trước năm 1945, và cho ra đời nhiều bộ phim nổi tiếng như Làng Vũ Đại ngày ấy, Số đỏ, Chị Dậu, Giông tố… Một số truyện thuộc dòng văn học lãng mạn trước đây vốn bị cấm, sau cũng được phép “hóa thân” vào màn bạc như Gánh hàng hoa, Lá ngọc cành vàng, Nửa chừng xuân, Tắt lửa lòng… Các bộ phim đầy ắp giá trị hiện thực đã giải tỏa được cơn khát cho hàng triệu khán giả sau một thời gian dài chờ đợi. Đạo diễn các hãng phim nhanh chóng trở thành “cầu nối” vững bền giữa văn chương và điện ảnh, khi các tác phẩm văn chương của nhiều nhà văn vốn rất gần gũi với bạn đọc Nam bộ như Hồ Biểu Chánh, Sơn Nam, Đoàn Giỏi, Nguyễn Quang Sáng, Anh Đức, Nguyễn Ngọc Tư… tiếp tục lên phim. Nếu nhà văn là người có công sinh để cho tác phẩm văn học “có da có thịt” thì đạo diễn lại là người có công dưỡng để cho “đứa con tinh thần” có thêm hình hài mới. Trong đội ngũ hùng hậu đó không thể không kể đến đạo diễn Hồ Ngọc Xum, Võ Việt Hùng, Nguyễn Võ Nghiêm Minh, Nguyễn Phan Quang Bình, Nguyễn Vinh Sơn… với các phim Lòng dạ đàn bà, Nợ đời, Mùa len trâu, Cánh đồng bất tận, Đất phương Nam… Mặc dù xem phim, khán giả thường biết tên nhà văn mà ít khi để ý đến “người giấu mặt” là đạo diễn nhưng họ cũng rất vui. Niềm vui đó được chuyển hóa thành động lực mạnh mẽ để họ tiếp tục “dấn thân” vào những bộ phim lấy ý tưởng từ tác phẩm văn học…

Hương Thủy