Đồng bằng sông Cửu Long không còn là vùng trũng của giáo dục

Tạp Chí Giáo Dục

Thứ hai, 27.02.2023, 23:02

Đó là khẳng định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) Nguyễn Kim Sơn tại Hội nghị Phát triển GD-ĐT vùng ĐBSCL đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, do Bộ tổ chức tại TP.Cần Thơ ngày 27-2-2023. Hội nghị được coi là một “hội nghị Diên Hồng” bàn các quyết sách về GD-ĐT cho khu vực.

Bộ trưởng Bộ GD–ĐT Nguyễn Kim Sơn phát biểu chỉ đạo tại hội nghị

Theo đánh giá của Bộ GD-ĐT, quán triệt Nghị quyết 29-NQ/TW, đầu tư của ngân sách nhà nước và huy động các nguồn lực xã hội cho sự nghiệp GD-ĐT tại ĐBSCL đã được cải thiện, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học từng bước được đầu tư và hoàn chỉnh.

Dù còn nhiều khó khăn, nhưng vùng ĐBSCL vẫn có một số chỉ số đạt ở mức trung bình, trên trung bình so với cả nước. Các ngành học, bậc học phát triển về quy mô, số lượng và chất lượng. Số lượng cơ sở giáo dục được kiểm định ngày càng tăng. Từ việc chỉ có Trường Đại học (ĐH) Cần Thơ, hiện nay đã có 17 trường ĐH (trong đó có 6 trường ngoài công lập). Nhiều chương trình liên kết, đề án đào tạo đại học, sau đại học do các bộ, ngành trung ương triển khai thực hiện, đào tạo bác sĩ, kiến trúc, kinh tế… góp phần tăng nguồn nhân lực chất lượng cho đồng bằng.

Đoàn chủ trì hội nghị

Điển hình cho những thành quả là TP.Cần Thơ. Đến nay mạng lưới trường lớp từ mầm non đến đại học được sắp xếp phù hợp, phát triển cả về quy mô, ngành nghề. Đầu tư ngân sách nhà nước và huy động các nguồn lực xã hội cho sự nghiệp GD ngày càng tăng; cơ sở vật chất, thiết bị dạy học từng bước được đầu tư theo hướng đạt chuẩn, tiên tiến. Tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia đạt 76,06%. Đội ngũ giáo viên (GV) được chuẩn hóa, đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ đổi mới căn bản, toàn diện GD. Chất lượng GD toàn diện ngày càng được nâng lên ở các cấp học, bậc học; tỷ lệ HS giỏi các cấp tăng, nhiều năm liền số HS giỏi, nhất là giỏi quốc gia và quốc tế, đứng đầu khu vực. Đặc biệt, qua số liệu điều tra dân số, Cần Thơ đứng thứ nhì cả nước (sau Đà Nẵng) về tỷ lệ HS tiếp tục các bậc học sau khi tốt nghiệp THPT. Công tác phổ cập GD duy trì và đạt nhiều kết quả tích cực. Chất lượng đào tạo của các trường ĐH, cao đẳng trên địa bàn thành phố tiếp tục nâng cao, góp phần quan trọng trong đào tạo nguồn nhân lực cho thành phố và toàn vùng.

Theo Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Ngọc Thưởng, nhìn chung, tình hình GD-ĐT của vùng còn nhiều hạn chế, tồn tại, như: Việc huy động trẻ đến trường còn thấp, nhất là nhà trẻ. Mạng lưới trường lớp còn phân tán; nhiều địa phương còn nhiều điểm trường, đặc biệt ở những vùng có nhiều kênh rạch, cồn, bãi. Tỷ lệ phòng học kiên cố hóa chưa cao, thấp hơn bình quân chung cả nước. Tỷ lệ thiết bị dạy học tối thiểu đáp ứng nhu cầu dạy học chỉ 46,4%. Nhiều trường học còn thiếu các phòng học bộ môn, phòng chức năng, phòng làm việc. Tình trạng thiếu GV còn xảy ra cục bộ ở một số địa phương. Chất lượng phổ cập giáo dục, xóa mù chữ, cũng như chất lượng giáo dục đại trà, giáo dục mũi nhọn còn thấp so với mặt bằng chung của cả nước. Tỷ lệ lao động qua đào tạo có trình độ sơ cấp trở lên thấp hơn 10% so với toàn quốc cũng như các khu vực khác…

Ông Hầu A Lềnh – Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc, nêu kiến nghị

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Ngọc Thưởng cho rằng: Giải pháp căn bản trong thời gian tới là hoàn thiện cơ chế, đổi mới công tác quản lý giáo dục; thực hiện công bằng trong tiếp cận giáo dục. Đồng thời phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục đáp ứng nhu cầu học tập của người dân. Bên cạnh đó tiếp tục đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện; phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Bảo đảm nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất cho phát triển giáo dục.

Tại hội nghị, GS.TS Nguyễn Thanh Phương – Chủ tịch Hội đồng Trường ĐH Cần Thơ (ĐH.CT), cho rằng: “Việc đầu tư hay mở rộng số trường ĐH trong vùng cần tính toán cẩn trọng, nhằm đảm bảo nhu cầu người học cũng như chất lượng đội ngũ giảng viên và cơ sở vật chất để đảm bảo chất lượng giảng dạy. Cần ưu tiên tuyển sinh và đào tạo các ngành có nhu cầu xã hội cao. Mô hình trường và phân hiệu ở ĐBSCL cũng cần cơ chế xác định chỉ tiêu tuyển sinh theo nhu cầu của đại phương tại các phân hiệu”. Theo Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Lê Tấn Dũng, làm sao để đạt 65% lao động qua đào tạo theo Nghị quyết của Chính phủ và các lao động trở về địa phương làm việc: “Theo tôi phải tăng cường mạng lưới giao thông, đầu tư hơn cho cơ sở vật chất trường nghề. Bên cạnh đó cần mở thêm nhiều khu công nghiệp, tạo việc làm cho người lao động. Chúng ta làm bài toán: Lương 5 triệu đồng/tháng mà ở gần nhà thì vẫn tốt hơn làm 7 triệu đồng/tháng ở Đông Nam bộ. Mong các địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, thực hiện tốt công tác phân luồng, đầu tư cơ sở vật chất đào tạo nghề và giúp con em chúng ta sẽ học tập suốt đời. Về phía Cần Thơ cần xây dựng thành trung tâm GD-ĐT, thực hiện kết nối vùng và tạo điều kiện cho các trường ĐH, cao đẳng thu hút người học các ngành về khoa học công nghệ”- ông Dũng nói.

GS.TS Nguyễn Thanh Phương – Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Cần Thơ, trình bày ý kiến

Theo ông Hầu A Lềnh – Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc: “ĐBSCL có 43 thành phần dân tộc, trong đó chiếm số đông là Khmer, người Hoa, người Chăm nên GD chuyên biệt có điều kiện phát triển. Tuy nhiên toàn vùng chỉ có 47% trường đặc thù đạt chuẩn quốc gia. Theo tiêu chí đánh giá của cả nước, số lượng xã khó khăn của vùng giảm rất mạnh, hiện chỉ còn 50 xã, 252 thôn đặc biệt khó khăn, nên đối tượng đủ tiêu chí tuyển vào trường chuyên biệt giảm nhưng bà con rất cần tiếp cận việc học. Tôi đề nghị Bộ GDDT quan tâm; các địa phương nghiên cứu để các thôn, bản, các dân tộc có cơ hội tiếp cận GD bình đẳng như các dân tộc khác. Mong ngành GD tham mưu Chính phủ để đào tạo GV là người địa phương, có tỷ lệ cơ cấu GV là người dân tộc đó. Hệ thống cơ chế chính sách cần được thiết kế và thay đổi, chính sách không chỉ cho vùng đặc biệt khó khăn mà cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số; có chính sách GD đặc thù riêng cho vùng ĐBSCL, đề nghị bổ sung nội dung này vào giải pháp phát triển GD vùng”.

Phát biểu kết thúc hội nghị, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn cho rằng: Tuy còn rất nhiều khó khăn, nhưng chất lượng GD của ĐBSCL rất khả quan, đứng thứ 2/6 vùng, cho thấy nỗ lực của đội ngũ đã vượt lên những khó khăn để ngày càng nâng cao chất lượng giáo dục. “Không nên gọi giáo dục ĐBSCL là vũng trùng vì đã có nhiều bước tiến. Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn toàn thể đội ngũ, các nhà quản lý, đội ngũ GV đã nỗ lực trong thời gian qua. Mục tiêu của chúng ta là đổi mới GD toàn diện, vùng ĐBSCL phải khắc phục nhiều khó khăn trong thực hiện: Nhu cầu về GV, cơ sở vật chất, trang thiết bị rất lớn. Nhưng nhìn sâu hơn, ĐBSCL đang hứa hẹn sẽ là vùng phát triển mạnh, với những thuận lợi: Quyết tâm của đội ngũ nhà giáo. Các hoạt động GD-ĐT không màu mè, không hình thức. Trong các trường học, HS giữ nền nếp, con người đồng bằng hồn hậu. Quan trọng nhất trong GD là “Nhân”, phát triển “Nhân” thì sẽ có nhân lực tốt, có nhân tài. ĐBSCL đã làm rất tốt về GD nhân cách, đạo đức cho HS. Thành quả này không phải một sớm một chiều mà có được”, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chỉ đạo.

“Thời gian tới, phải có giải pháp tổng thể để giải quyết các vấn đề, như: Xây dựng, sắp xếp quy hoạch mạng lưới trường học cho hợp lý với bối cảnh sông nước chằng chịt. Có phương án phù hợp trong sắp xếp điểm trường. Cần có mẫu trường học phù hợp với địa hình, điều kiện sông nước, hướng đến mô hình gần gũi với thiên nhiên, giảm chi phí đầu tư. Tăng cường trang thiết bị và bố trí đủ các phòng bộ môn để phục vụ chương trình GDPT mới. Đặc biệt, nâng cao mặt bằng dân trí là vấn đề thiết thân với GD của vùng, vì tỷ lệ học đại học, đào tạo nghề còn thấp. Do vậy nâng cao tỷ lệ sinh viên phải là điểm nhấn trong chính sách GD. Mỗi vùng có những đặc thù khác nhau, Cần Thơ thuận lợi nhưng Cà Mau, Kiên Giang còn nhiều khó khăn, mà ngân sách có hạn, có tỉnh dành hơn 20% ngân sách dành cho GD, nhưng sự quan tâm đầu tư này không đều giữa các tỉnh. Đề nghị các đồng chí lãnh đạo các tỉnh, thành phối hợp với Bộ GD kiến nghị và đề xuất chính sách đầu tư phát triển GD trong thời gian tới. Đặc biệt quan tâm và có chính sách GD cho vùng đồng bào dân tộc. Về phía Bộ GD-ĐT sẽ phối hợp các bộ ngành tiến hành rà soát các chính sách, và có kế hoạch đề xuất tăng cường đầu tư, kiên cố hóa trường lớp… Bộ sẽ làm việc với ĐH Cần Thơ về việc đóng vai trò gì; việc thành lập các phân hiệu; làm thế nào để nâng cao trình độ người dân và tăng số người học đại học…”.

Đan Phượng